Eldegi eń júırik tazyny baptaǵan Óskemen turǵyny: Tazy asyraý tabys kózi emes, babalar amanaty

ÓSKEMEN. QazAqparat – Óskemen qalasynda turatyn Mansur Qanatbekulynyń bala kúnnen ıt baptaýǵa ańsary aýǵan. Qazir onyń tazylary respýblıkalyq, halyqaralyq jarystarda eń júırik atanyp júr. 20 jastaǵy jigit osymen toqtamaı, áli alda talaı belesterdi baǵyndyrýdy kózdeıdi.

Osy rette, QazAqparat tilshisi onymen jolyǵyp, suhbat quryp qaıtqan edi.

- It baptaýǵa degen qyzyǵýshylyǵyńyz qalaı oıandy ?

- Aǵalarymnyń jolyn qýdym desem de bolady. Olardyń tazymen ańǵa shyqqanyn kórip, tamsanyp óstik. Atamyz myqty ańshy bolǵan. Eń birinshi kúshigimdi 2015 jyly aldym. Tazynyń arasynda myqtysyn suryptaýdy úırene bastadym. Qashqandy qýyp jetýge ábden mashyqtanǵan eresek tazylardy kúshik kezinde ańǵa baýlımyz. Biraq bul ońaı sharýa emes. Munyń birneshe ádisi bar. Sonyń biri – aýyzdanǵan, taǵymen joly túıisip úlgergen tazylarǵa ilestirip shyǵý.

Olar kúshikterge bárin úıretedi. Іzge túsý, qoıandy durys alý, qandaı jerlermen qýalap, burylystarda baǵyttan jańylmaý – túgel derlik kórsetedi. Túlkiler qubyrlarda jatady, al tájirıbeli tazylar innen bastap, osyndaı jerlerdiń barlyǵyn súzip shyǵady. Alǵashqy kúshigimmen eresekterge erip, ańǵa alǵash shyqqan kezimiz áli esimde. Zaısan aýdanynan 15-20 shaqyrym alystap, túlki men qoıannyń izimen kesh batqansha toqtaýsyz júrdik. Ymyrt úıirile úıge bet alyp, ábden sharshap-shaldyǵyp jettik.

- Tazymen ańǵa shyǵýdyń qyr-syryn aıtyp ótseńiz.

- Ańshylyq maýsymy kezinde tazy ertip shyǵyp, borsyq pen elik alyp, qanjyǵany maılaýǵa bolady. Túlkiler qarǵa bir aýnaǵan soń túlep, terilenip, áp-ádemi bolyp shyǵady. Alǵash qar jaýǵannan keıin ańshylar kóbinese túlki izdeıdi. Tazy – ámbebap. Ózi júrekti ári júırik. Іnge kirgizbeımiz, daladaǵy ań ǵana tazynyki. Myltyqtan góri tazymen ań alǵannyń áseri bólek.

Kúndelikti ańshylyq aldynda tazynyń jyly orynda uıyqtaýy mańyzdy. Sonda ǵana ańshylyq kezinde kúni boıy tońbaı, sýyqqa shydas beredi. Ańshy ıt bolǵan soń negizgi qoregi – et. Qansonar aldynda osy jaǵyna basymdyq berip, sorpa da ishkizemiz. Al jarys ýaqyty taıaǵanda jeńil tamaqpen talǵajaý etkizgen jón. Qazaqtar tazyny jarǵaq qulaq jáne shashaq qulaq dep ekige bóledi. Shyǵysta shashaq qulaqtyny kóbirek ustaıdy. Sebebi, aıazǵa tótep bere alady. Al jarǵaq qulaqty tazy tek jyly jaqqa beıim, júni taqyr. Olar kóbinese Aqtóbe, Oral, Atyraý jaqta bar, kóneden kele jatqan tuqym. Itke at qoıǵanda da yrymdaımyz. Qustaı ushsyn dep «Lashyn», «Jelqanat», «Quıyn», túr-sıpatyna qarap «Shaǵala», «Kókqasqa» deımiz.

- Endi áńgime aýanyn ıt júgirtýge bursaq. Jarysta eń jyldam tazyny qalaı anyqtaıdy ?

- Jetinshi synyp bitirgende Zaısannan Óskemenge kóship keldim. Biraq qala aýmaǵynda ıt júgirtý sońǵy jyldary ǵana qolǵa alyna bastady. Kúz ben qys aılarynda ańshylyq maýsymy bolsa, kóktem men jazda tazylar jarysy ótkizilip turady. Eń jyldam tazyny anyqtaǵanda – mototsıkl nemese kóliktiń artyna shyrǵa retinde túlkiniń terisin baılap tartady. Belgi berilgen soń ańqumar tazylar aryndap alǵa umtylady. Tazylardy kúshik kezinen qoıan men túlki terisin nysana qylyp tartyp, sony tistetip daıyndaıdy.

Qaraǵandy óńirine qarasty Abaı aýdanynda ótken ıt júgirtý jarysy Quıyn atty urǵashy tazym úshin sátsiz aıaqtaldy. Sóıtip alǵashqy jarysta júldesiz qaıttyq. Qaraǵandy Óskemennen jarty saǵattyq jer emes, baryp-kelgenshe 2000-ǵa jýyq shaqyrym ǵoı. Ien dalada jeldeı esip úırengen janýar úshin uzaq saǵattap kólikte jatý úırenshikti bolmasa da sondaı tózimdilik tanytty. Barǵansha ózi jatqan jerdi bylǵap, qyńsylamady, oǵan tek jatar orny yńǵaıly ári jyly bolsa jetkilikti.

Bıik belesterdi baǵyndyrǵan tazymnyń aty – Kókqasqa. Ol 2022 jyly ózi qatysqan jarystardyń barlyǵynda top jardy. Astanada «Asyl qazyna» federatsııasy uıymdastyrǵan respýblıkalyq chempıonat pen Abaı oblysy Aıagóz qalasynda ótken oblystyq saıysta birinshi oryn aldyq. Qarasha aıynda Úrjar aýdanynda bolǵan Álem chempıonatynda da Kókqasqanyń aldyn oraıtyn eshkim bolmady. Bul janýarym qajet qasıetterdiń barlyǵyn boıyna sińirgen. Júrektiligin aıtsam, bul jaǵy da kóp ıtterden baıqala bermeıdi. Borsyq, shıbórilermen betpe-bet jolyǵyp qalsa, almaı qoımaıdy. Qandaı jarys bolsyn, qashanda ázir. Tipti, daıyndap ta qajet emes. Bir-eki jarysqa jaraqatpen barǵan, sonda da aldyna qara saldyrmady. Ótken jyldyń sońynda Shyǵys Qazaqstan oblysy Ulan aýdanynda halyqaralyq deńgeıde salbýyryn ótken bolatyn. Kókqasqam ol jerde de úzdik shyqty. Tazymnyń keýdesi keń, júgirisi de ózge tazylarǵa uqsamaıdy. Kóbinde keýdeli ıtter alysqa júgiredi. Ókpesi qysylmaı, keń tynystaıdy. Bul talasqan kezde de basymdyq beredi. Jambasy jalpaq, aıaǵy taltaq bolǵan saıyn tisteskende ekpin alady.

- Aldaǵy josparlaryńyz qandaı ?

- Endi osymen toqtap qalmaı, tazy baptaýdy damyta bergim keledi. Tazy asyraý tabys kózi emes, babalar amanaty. Soǵys jyldarynda tutas bir aýyldy ashtyqtan aman alyp qalǵan bitimi bólek janýardan aıyrylyp alsaq, bizge syn. Nıettes birneshe jigit birigip, «Alash tazylary» degen brendpen federatsııa ashtyq. Alda qujattar jaǵyn rettep, oblys kóleminde ıt júgirtýden aýqymdy jarys ótkizýdi kózdep otyrmyz.

- Áńgimeńizge kóp rahmet!