Зилзила пайтида одам ўзини қандай тутиш керак
Зилзиланинг биринчи зарбаларида газ, сув ва электрни ўчириб қўйиш керак. Агар зилзила кучсиз бўлса, уни қаерда бўлсангиз, ўша ерда кутсангиз яхши бўлади.
Агар кучлироқ зилзила бўлса (зарба кучи беш ёки ундан кўп), агар сиз иккинчи ёки ундан юқори қаватдаги хонада бўлсангиз, уни тарк этманг. Ички деворга, бурчакда, эшик олдида, қўллаб-қувватлаш устунида хавфсиз жойда туринг, ваннада ётинг. Тўшак ёки стол остига киринг - улар сизни қулаб тушадиган нарсалар ва қолдиқлардан ҳимоя қилади. Деразалардан ва оғир мебеллардан узоқроқ туринг. Лифтдан фойдаланманг.
Агар сиз очиқ ҳавода бўлсангиз, бинолар ва электр узатиш линияларидан узоқда бўлган очиқ жойга ўтинг ва узилган электр симларидан узоқроқ туринг. Бинолар бўйлаб югурманг ва уларга кирманг.
Агар сиз транспорт воситасида бўлсангиз, силкиниш тўхтагунча транспорт воситасидан чиқмасдан очиқ жойда туринг.
Эсингизда бўлсин: зилзила пайтида жуда камдан-кам ҳолларда инсон қурбонларининг сабаби тупроқ ҳаракатидир.
Зилзила пайтида бахтсиз ҳодисаларнинг асосий сабаблари: биноларнинг алоҳида қисмларининг қулаши; синган шиша тушиши; бузилган электр симлари; квартирада оғир нарсаларнинг тушиши; ёнғинлар; назоратсиз ваҳима ҳаракати.
Зилзиладан кейин муҳтожларга биринчи ёрдам кўрсатиш;
жабрланганларни вайроналардан озод қилинг, агар бу қўшимча жиҳозларни талаб қилмаса;
радиоларни ёқинг;
иложи борича сув таъминотини, газни ўчиринг ва электр таъминотини ўчиринг;
очиқ оловдан фойдаланманг;
зилзила пайтида бўлган хонадан чиқишда эҳтиёт бўлинг.
радиони ёқинг, хизматларнинг сигналларини тингланг;
аниқ шикастланган биноларга яқинлашманг ёки кирманг;
ер силкинишларига тайёр бўлинг, бу борада энг хавфли зилзиладан кейинги дастлабки икки-уч соат, гарчи улар бир неча кун, ҳафта ва ҳатто ойлардан кейин содир бўлиши мумкин. Биринчи зилзиладан кейин қанча вақт ўтган бўлса, ер силкинишлари эҳтимоли шунчалик кам бўлади.
Бундан ташқари, бинонинг қулаши ҳолатида ҳаракат режасини олдиндан ўйлаб кўришингиз ва у билан оилангизнинг барча аъзоларини таништиришингиз керак. Уларга тўсатдан қулаш тартиби ва биринчи ёрдам кўрсатиш қоидаларини тушунтиринг.
Тўлдирилган биринчи тиббий ёрдам тўплами ва ўт ўчиргичга эга бўлишингиз ва уларни қулай жойда сақлашингизга ишонч ҳосил қилинг. Пестицидлар, ёнувчи суюқликлар ва бошқа хавфли моддаларни хавфсиз, яхши изоляцияланган жойда сақланг. Газ баллонларига эҳтиёж сезмасдан квартирада қолишдан сақланинг. Электр, газ ва сувни фавқулодда ўчириш учун электр калитлари, магистрал газ ва сув кранларининг жойлашишини билиб олинг.
Газ сизишининг энг кичик белгисида унинг квартирага киришини тўсиб қўйинг, хонани вентиляция қилинг ва хизматга хабар беринг.
Очиқ олов манбаларидан, электр калитлари ва электр жиҳозларидан газ тўлиқ ҳавога чиқмагунча фойдаланиш қатъиян ман этилади. Бинонинг коридорларини, майдончаларни, авария ва ёнғин чиқишларини бегона нарсалар билан тўсиб қўйманг. Ҳужжатлар, пуллар, чироқ ва захира батареяларни қўлингизда сақланг.
Бинонинг тўлиқ ёки қисман тўсатдан қулаши - бинони лойиҳалашда йўл қўйилган хатолар, қурилиш ишларини бажаришда лойиҳадан четга чиқиш, монтаж қилиш қоидаларини бузиш, бино ёки унинг алоҳида қисмларини катта нуқсонлар билан фойдаланишга топшириш натижасида юзага келадиган фавқулодда вазият; биноларни ишлатиш қоидаларини бузиш, шунингдек табиий ёки техноген фавқулодда вазиятлар туфайли.
Тўсиқда одам қандай ҳаракат қилиши мумкин? Сиз чуқур нафас олишингиз керак, ваҳимага тушманг, энг муҳимига эътибор қаратинг, ҳар қандай ҳолда омон қолишга ҳаракат қилинг, ёрдам албатта келишига ишонинг.
Иложи бўлса, ўзингизга биринчи ёрдам кўрсатинг. Вазиятга мослашишга ҳаракат қилинг ва атрофга назар ташланг, чиқиш йўлини қидиринг. Қаерда эканлигингизни аниқлашга ҳаракат қилинг, агар яқин атрофда бошқа одамлар бўлса: тингланг, овоз беринг.
Эсда тутингки, инсон энергияни беҳуда сарф қилмаса, узоқ вақт чанқоқлик ва айниқса очликка дош бера олади. Чўнтакларингизга ёки яқин атрофдаги ёруғлик ёки товуш сигналларини беришга ёрдам берадиган нарсаларни қидириб топинг (масалан, чироқ, ойна ва қувур ёки деворни тақиллатиш ва шу билан эътиборни жалб қилиш учун ишлатилиши мумкин бўлган металл буюмлар). Агар чиқишнинг ягона йўли тор тешик бўлса, у орқали чиқиб олинг. Бунинг учун сиз мушакларингизни бўшатиб, тирсакларингизни танангизга босиб, ҳаракат қилишингиз керак.
Фото: img.a1.ro