ЖССТ маймун чечаги номини mpoxга ўзгартирди

ASTANA. Kazinform – Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти йил бошида яна авж олган хавфли вирусли касаллик – маймун чечагига янги ном беришга қарор қилди. Ҳозирда ЖССТ mpox атамасини (инглизча «monkeypox», яъни маймун чечаги) жорий қилмоқда, дея хабар беради Kazinform BBCга таяниб.

ЖССТ қарорни тушунтирар экан, касалликнинг анъанавий номи баъзан ирқчилик ва стигматизация контекстда қўлланилганини айтди.

Ташкилотнинг хабар беришича, mpox атамаси инглиз ва бошқа тилларда ҳам қўлланилиши мумкин.

Янги ном расман бир йил давомида эскиси билан бирга қўлланилади, кейин уни бутунлай алмаштиради.

Маймун чечаги одамларда илк бор 1970 йилда аниқланган. Унинг номи олимлар 10 йил аввал маймунларда ҳам худди шундай касалликни аниқлагани билан боғлиқ.

Шундан сўнг, ЖССТ касалликларни номлаш қоидаларини ўрнатди, унга кўра атамаларни танлаш савдо, туризм ёки ҳайвонларнинг фаровонлиги учун мумкин бўлган салбий оқибатларни минималлаштириши керак. Муайян маданий, ижтимоий, миллий ёки этник гуруҳларни ҳақорат қилиши мумкин бўлган номлардан фойдаланиш тақиқланади.

Соvid-19 пандемияси даврида ЖССТ ҳар қандай стигматизация қилувчи атамалардан қочиш учун (масалан, янги мутациялар пайдо бўлган минтақалар ёки дунё мамлакатлари билан боғлиқ) юнон алифбоси ҳарфларидан фойдаланган ҳолда вирус вариантларини номлашни тавсия қилди.

Жорий ёздан бошлаб mpox 29 мамлакатда, айниқса Европа, Канада, Австралия ва Америка Қўшма Штатлари каби рўйхатга олинган.

ЖССТ Бош директори Тедрос Гебрейесуснинг айтишича, эпидемия ғайриоддий бўлган, чунки у эндемик деб ҳисобланадиган Марказий ва Ғарбий Африкадан ташқаридаги кўплаб мамлакатларда қайд этилган.

Бироқ, mpox билан касалланганлар сони бир неча ойдан бери камайиб бормоқда.

Юқтирилганларнинг аксарияти бошқа эркаклар билан яқин муносабатларга эга бўлган эркаклардир.

Mpox қандай ривожланади?

-Ҳозир дунёда бу касалликка чалинганлар жуда кам ва улар билан учрашиш имконияти бундан ҳам камроқ.

- Ҳатто Африканинг чекка ҳудудларида ҳам mpox вируси вақти-вақти билан пайдо бўлади, шунинг учун одамлар жуда камдан-кам ҳолларда юқади.

- Вирус биринчи марта юқса, аломатлар гриппга ўхшайди - чарчоқ, иситма ва умумий безовталик. Шифокорлар буни касалликнинг «инвазив босқичи» деб аташади, бунда инфекция тана ҳужайраларида пайдо бўлади.

- Иммунитет тизими фаоллашади, бунинг натижасида беморнинг безлари яллиғланади.

- Шундан кейингина бир неча босқичдан ўтадиган тошма пайдо бўлади. Дастлаб терида қизил доғлар пайдо бўлади, аммо терининг ўзи силлиқ бўлиб қолади. Кейин тошма ҳажмли бўлади, доғлар пуфакчаларга (папулаларга), сўнгра қорақўтирларга айланади.

- Папула босқичида яралар оқ суюқлик билан тўлдирилган ярага ўхшайди.

- Кейин у қурий бошлайди ва қобиқ билан қопланади, тўлиқ тузалгандан кейин тушади.

Фото:abcnews.go.com