UNESCO «Тоғизқумалак» ўйинини инсониятнинг умумий маданий мероси сифатида тан олди

PARIJ. Kazinform – «Тоғизқумалак» ўйини инсониятнинг номоддий маданий меросининг Репрезентатив рўйхатига киритилган, деб хабар беради Kazinform ҚР ТИВ матбуот хизматига таяниб.

Номоддий маданий меросни (НММ) муҳофаза қилиш бўйича ҳукуматлараро қўмита ушбу таклифни қўллаб-қувватлади. У қўмитанинг 2020 йил 14-19 декабрь кунлари онлайн тарзда ўтказиладиган 15-сессияси доирасида ўтказилди. Маҳаллий делегация таркибига – Қозоғистоннинг UNESCOдаги доимий ваколатхонаси ходимлари билан UNESCO ва ICESCO ишлар бўйича миллий комиссия ҳузуридаги номоддий маданий мероси бўйича Миллий қўмита мутахассислари киради.

Эслатиб ўтамиз, 2018-2021 йилларда Қозоғистон қўмита ишида UNESCOнинг нуфузли органи аъзоси сифатида иштирок этади.

Ушбу сессияда Ҳукуматлараро қўмита 42 та номинацияни, шу жумладан Қозоғистон, Қирғизистон ва Туркия биргаликда жорий қилган «Тоғизқумалак» ўйини кўриб чиқди.

«Тоғизқумалак» (қирғизча - Тогуз коргоол, туркча - мангала/гечюрме) - бу ҳаракатчанлик ва зукколикни ҳамда математик фикрлаш ва чидамлиликни рағбатлантирадиган ўйин. Бу қадимги турклар томонидан муқаддас ҳисобланган 9 рақамига асосланади. Ўйин баъзан «чўпонлар алгебраси» деб номланади. Ўйин давомида барча тўртта асосий математик операциялар қўлланилади. Ўйин тезлик ва техникани ҳисоблаш учун мўлжалланган. «Тоғизқумалак»нинг киритилиши билан НММнинг вакиллик рўйхатидаги инсониятнинг маданий мероси тоифасидаги қозоғистонлик элементлар сони 11 тага етди. Илгари ушбу рўйхатга домбра куйи санъати, кийгиз уй ясаш анъанаси, урф-одатлар, айтишув, қозоқ кураши, Наурыз мейрами, йиртқич қушлар билан ов қилиш, юпқа нон, асик ўйини, Қорқит мероси ва қозоқ чавандозларининг анъанавий баҳор байрами урф-одатлари (бия боғлаш, айғир қўшиш, қимиз) киритилган эди.