Ҳомиладор аёлларни коронавирусга қарши эмлаш керакми
– Нима учун ҳомиладор аёлларни COVID-19га қарши эмлаш муҳим?
– Охирги икки йил ичида COVID-19 юқтирганлар орасида ҳомиладор аёллар кўплигини кўрдик. Агар вируснинг биринчи штаммлари - «ухан», «британ» билан ҳомиладор аёллар унчалик жиддий касал бўлмаган бўлса-да, улар орасида ўлим, ўлик туғилиш ва эрта туғилиш ҳолатлари бўлган бўлса-да, бугунги кунда вирус шунчалик мослашадики, у ҳомиладор аёлларга кўпроқ таъсир қилади. Оқим анча оғир ўтади. Бундан ташқари, пневмония ҳам оғир ўтади. Бу ҳомиладор аёллар ўртасида ўлимнинг кўпайишига, оғир асоратларга олиб келади. Ҳомиладорлик даврида қон ивишининг кучайиши, иммунитет ҳимоясининг пасайиши ва ҳаракатдаги қийинчиликлар каби ўзгаришлар мавжуд. Бугунги кунда дунёнинг кўплаб мамлакатлари ҳомиладор аёлларни 12-16 ҳафтадан кейин ва болаларни эмлашга тавсия этади.
– Коронавирус юқтирган одам неча кун касал бўлади?
– Асоратланмаган курсда касаллик 14 кунгача, асоратлари билан 8 ҳафтагача давом этиши мумкин. Турли манбаларга кўра, бирор киши «ухан вируси» билан касалланганидан кейин организмда 6 ойдан 9 ойгача давом этадиган антитанчалар қолади. Бу махсус оқсиллар бўлиб, уларнинг асосий вазифаси вирусли инфекцияни зарарсизлантиришдир. Улар икки хил: IgM - касалликнинг ўткир босқичида бўлганларда топилади, IgG – соғайиб чиққанларда қолади.
– Нима учун қайта юқтириш пайдо бўлади?
– COVID-19га антитаначарлар абадий эмас, улар пасайишидан кейин одам яна касал бўлиб қолиши мумкин. Қайта инфекцияга янги штаммларнинг пайдо бўлиши, ўз хавфсизлигига тикланганларнинг бепарво муносабати, бирламчи инфекция пайтида заиф ифодаланган иммунитет реакцияси ва тикланишдан кейин IgG антитаначаларининг етарли эмаслиги.
– Ҳозирда болалар ва катталар орасида грипп ва шамоллаш ҳолатлари ҳам кўп. Уларни коронавирусдан қандай ажратиш мумкин? Ва бу касалликларнинг барчасидан қандай сақланиш керак?
– Коронавирус ва грипп, ЎРВИ ўртасидаги асосий фарқ бу инкубация даври (инфекциядан биринчи белгилар пайдо бўлгунга қадар бўлган вақт). Нафас олиш вируслари ва грипп 1-4 кун ичида ўзини ҳис қилади. Ўртача, уларнинг инкубация даври 2-3 кун. Коронавируснинг организмда кўпайиши кўпроқ вақт талаб этади. Унинг инкубация даври 14 кунгача бўлиши мумкин. Ўткир респиратор вирусли инфекцияда одам бир неча кундан кейин ўзини яхши ҳис қила бошлайди, коронавирусда эса, аксинча, кун ўтган сайин ёмонлашади.
– Юқори ҳароратда тез ёрдам чақириш керакми? Ўз-ўзини даволаш ёрдам берадими?
– Ҳеч қандай ҳолатда ўз-ўзини даволаш билан шуғулланмаслик керак, чунки дорилар аллергик реакцияга олиб келиши мумкин. Агар ҳарорат кўтарилса, уни тушириш керак ва тез ёрдам гуруҳини чақириш керак. ЎРВИ билан заифлик ҳар доим ҳам қайд этилмайди, одатда қуруқ йўтал, иситма, коронавирусда ринит белгилари камдан-кам ҳолларда учрайди, баъзида бош оғриғи кузатилади.
– Коронавирусга қарши қайта эмлаш керакми?
– Ҳа, янги штаммлар аниқланганлиги сабабли, албатта, қайта эмлаш керак.
– Суҳбат учун раҳмат!
Муаллиф: Еламан Турисбеков