Nowruz Туркманистонда қандай нишонланади

АSHGABAT. Кazinform - Айрим белгилар туркманларнинг қадимий баҳор байрами билан боғлиқ бўлиб, бугунги кунда ҳам халқ орасида машҳур. Масалан: «Наврўз куни ҳаво булутли бўлса, бундай об-ҳаво июнгача давом этади. Наврўзда қор ёки ёмғир ёғса, йил унумдор бўлади». Kazinform «Türkmenistanyň Döwlet habarlar agentligi» ахборот агентлигига таянган ҳолда ушбу мамлакатда Наврўз байрамини нишонлаш ҳақида материал тақдим этади.

Туркманистонда ёшлар баҳор келишини анъанавий очиқ ўйинлар ва мусобақалар билан нишонламоқда. Айнан Наврўз байрами кунларида янги мавсумнинг илк пойгалари режалаштирилган, худди шу кунларда чўпон бўрибосарлари - алабайлар ўртасида илк жанглар ўтказилади.

Яна битта янгилик: ҳозир Туркманистонда Наврўз байрамида Хотин-қизлар куни, оналар куни нишонланади, бу эса аёлларнинг жамият ҳаётида эътироф этилганидан далолат беради.

Туркманистонда ҳар йили ушбу байрамга дунёнинг турли мамлакатларидан кўплаб меҳмонлар тўпланади, улар миллий ўйинлар ва миллий маънавий мерос бойлигидан баҳраманд бўлиш, Наврўз нурлари таъсирида энг ёрқин туйғулар ва юксак фикрлардан баҳраманд учун таклиф этилади.

Асосий воқеалар «Nowruz ýaýlasy» майдонидаги гўзал тоғ этаклари водийсида бўлиб ўтади, у ерда очиқ ҳавода туркманларнинг анъанавий қишлоқ ҳаётини қайта тиклайдиган улкан экспозиция очилади. Зеро, баҳорги тенгкунлик байрами қишлоқ хўжалиги тақвими билан узвий боғлиқ бўлиб, дала ишларининг бошланиши ва янги қишлоқ хўжалиги йилини англатади.

Туркман қишлоғи ўз уйлари, гиламлар тўшалган супалар, чорва моллари юрган ҳовлилар, қозонлар, ҳунармандчилик устахоналари орқали шарқона бозор билан уйғунлашиб, гулли савдо чодирлари, жўшқин бахшилари ва халқни хушнуд этаётган санъаткорлари, идиш-товоқлар солинган сеҳрли дастурхони билан уйғунлашган. Унга қўйилган мевалар ва энг яхши ошпазлар томонидан тайёрланган миллий таомлардир.

Бу ерда мусиқий-этнографик чиқишлар, бадиий ҳунармандчилик намуналари кўргазмаси, Наврўз байрамига тайёргарлик кўриш ва ушбу байрамни нишонлаш лаҳзалари, олис аждодларнинг деҳқончилик ташвишлари билан бирга келган айрим меҳнат жараёнлари жонлантирилган.

Бир гуруҳ аёллар донни қайта ишлашнинг турли босқичларини намойиш этадилар: тегирмонда майдалаш, тугиш ва тош қирғичларда ун қилиш. Бошқа аёллар эса элакдан ун ўтказиб, Наврўз байрамига бағишланган маросимларни айтиб беришади. Кейинги супрада чўрак учун хамир аллақачон ёйилган, пишме, лапша ва бошқалар шаклида кесилган.

Тандирларда иштаҳани очувчи чўракклар пиширилади. Оловли думалоқ ўчоқлардан унчалик узоқ бўлмаган жойда уларни қуриш жараёнини кузатиш мумкин эди. Қозонлардан хушбўй ҳидлар таралади, бу ерда қизғиш пишма, анъанавий Наврўз таомлари - семени, туркман палови пиширилади.

Байрамда миллий ўйинлар ва ўйин-кулгиларга алоҳида ўрин берилган. Арқонда юрадиган одамлар томошабинларни ҳайратда қолдирадилар, улар филигри мувозанати билан нозик, жуда осилган дорда осонгина юра оладилар ва ҳатто у бўйлаб велосипедда юрадилар. Болалар қадимий миллий ўйин – алчикини иштиёқ билан ўйнамоқда.

Фестивал меҳмонларига ўз фаолияти туфайли ўтмишда сарсон-саргардон бўлишга мажбур бўлган одамлар: чўпонлар, овчилар ва ҳ.к.лар учун энг амалий ва қулай уй бўлган уйни яратиш жараёни намойиш этилади. Уй қуришга уринишнинг ўзлари уни «ўрнатиш» қанчалик осон эканлиги, унинг дизайни қанчалик пухта ўйланганлиги ва улардан фойдаланиш қулайлигидан ҳайратда қолишади.

Сўнмас қадимий қуштдепти рақси имо-ишоралар сеҳри ва ҳаракатлар энергияси билан забт этади. Таниқли ва ёш бахшиларнинг чиқишлари қадимий мусиқа ва қўшиқлар бугунги кунимизнинг эстрада ритмлари билан уйғунлашган барча ранглар билан жилваланаётган байрам палитрасига ўзига хос жозиба бағишлайди.

Рангли ва кўп жанрли спектакл давомида томошабинлар миллий маданиятнинг ўзига хос хусусиятларини акс эттирувчи ўзига хос хореографик композициялар ва экзотик спектакллар билан танишадилар. Ушбу ижодий марафон Наврўз анъаналари бугун янгича мутолаа касб этишига, аждодлар мероси замонавий авлодлар билан жонли алоқада эканига яна бир бор ишонч ҳосил қилиш имконини беради.