ҚР Миллий банки пенсия активлари бўйича 6 трлн тенгедан зиёд инвестиция даромадини берди
Ягона жамғариб бориладиган пенсия жамғармасига бадал олувчиларнинг пенсия жамғармалари миқдори 2022 йил 1 май ҳолатига қарийб 13 триллион тенгени ташкил этади. Маълумки, бу миқдорга бадалчиларнинг пенсия бадаллари ва инвестиция даромадлари киради.
Пенсия жамғармаларида инвестиция даромадларининг улуши йил сайин ортиб бормоқда. Умуман олганда, Миллий банк томонидан барча пенсия активлари ЯЖПЖ таркибига қўшилганидан кейин тақдим этилган соф инвестиция даромади 6,2 триллион тенгени ташкил қилди.
2022 йилнинг 1 январидан 1 майига қадар соф инвестиция даромади қарийб 128,7 миллиард тенгени ташкил қилди.
Йил бошидан геосиёсий вазиятнинг ёмонлашуви фонида жаҳон молия ва товар бозорларида ўзгарувчанлик кучайди, бу ҳам инфляциянинг ўсишига, ҳам пенсия активлари рентабеллигига таъсир кўрсатди.
Пенсия активларининг рентабеллиги йил бошидан буён турли даврларда ҳам ижобий, ҳам салбий бўлган молиявий воситаларни бозор ва валютага қайта баҳолаш натижасида ўзгаради.
Пенсия жамғармалари турли валюталардаги молиявий воситаларга инвестиция қилинади. Инвестицияларнинг 2/3 қисми тенгеда ва 1/3 қисми хорижий валютада, хорижий валютадаги инвестицияларнинг катта қисми долларда жойлаштирилган. Шунга кўра, доллар курси пенсия активларининг бир қисми сифатида инвестиция даромадларида акс этади: миллий валюта мустаҳкамланса, инвестиция даромадлари камайиши, доллар курси кўтарилса, ўсиши мумкин. Умуман олганда, 2014 йилдан бошлаб пенсия активларининг валюта улуши 17 фоиздан 32 фоизга ошди.
2022 йилнинг январидан март ойининг бошигача тенге АҚШ долларига нисбатан 431 тенгедан 512 тенгегача арзонлашди. Шундай қилиб, ҳар ҳафта пенсия активларини валютани ижобий қайта баҳолаш кузатилди. Ҳимоячилар ўзларининг шахсий пенсия ҳисобларида сезиларли ижобий инвестиция даромадларини кўрдилар. Кейин миллий валюта мустаҳкамлана бошлади, доллар курси мос равишда пасая бошлади. 1 май ҳолатига кўра, 1 АҚШ доллари курси 448,49 тенгени ташкил қилди. Пенсия активларини қайта баҳолаш ҳар ҳафта ва ойнинг охирги кунида амалга оширилганлиги сабабли, ҳисса қўшувчилар ўз баёнотларида ўзгаришларни кўришади.
Натижада, молия бозорларидаги салбий ҳодисалар ва активларни валютани қайта баҳолаш инвестиция даромадига таъсир кўрсатди, бу охирги 12 календар ойи давомида 8,00% ни ташкил этди.
Жамғариб бориладиган пенсия тизими ташкил этилган кундан бошлаб (1998 йил) инвестиция даромади 2022 йил 1 май ҳолатига ҳисоблаш усули бўйича 688,00 фоизни, инфляция эса бутун давр учун 593,98 фоизни ташкил этди. Шундай қилиб, жамғариб бориладиган пенсия тизими ишга туширилгандан бошлаб пенсия активларининг реал (яъни инфляциядан ошиб кетган) даромадлилиги 2022 йил 1 май ҳолатига кўра 94,02 фоизни ташкил этди.