ҚР Давлат харидлари тизимига қандай янгиликлар киритилмоқда
2021 йил 15 ноябрда «Қозоғистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига давлат харидлари, ер қаъридан фойдаланувчиларнинг ва табиий монополияларнинг харидлари, алоқа, автомобил транспорти, мудофаа ва фанни молиялаштириш масалалари бўйича ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонун қабул қилинди. У 2022 йил 1 январдан кучга кирди.
«Давлат харидлари тўғрисида»ги қонунга киритилган ўзгартишлар бир манбадан харидларни қисқартириш, коррупсия хавфини минималлаштириш, шунингдек, давлат харидлари тизимини янада такомиллаштиришга қаратилган.
Бир манбадан харидларни қисқартириш доирасида давлат харидлари бўйича шартномаларни бевосита тузиш учун 4 та асос бекор қилинди. Бир манбадан харид қилиш фақат истисно ҳолларда, бундай харидларни бошқа рақобат усуллари билан амалга ошириш мумкин бўлмаганда амалга оширилади, деган қоида мавжуд. Шунингдек, у бир манбадан сотиб олиш тўғрисида қарор қабул қилиш учун мижозларнинг биринчи менежерларининг жавобгарлигини назарда тутади.
Коррупция хавфини минималлаштириш доирасида рейтинг-бал тизимидан фойдаланган ҳолда рақобатбардош харидларнинг янги усули жорий этилди (2022 йил 1 июлдан кучга киради). Биринчи босқичда ушбу ёндашув қурилиш-монтаж ишларини ва лойиҳа-смета ҳужжатларини ишлаб чиқиш бўйича ишларни харид қилишда қўлланилади.
Харид қилишнинг ушбу усули етказиб берувчини танлаш жараёнида тендер комиссиясининг иштирокини тўлиқ бартараф этишни, шу билан ҳар қандай коррупцион таваккалларнинг олдини олишни ўз ичига олади. Ўз навбатида, кенг кўламли интеграция орқали танлов ғолиби тегишли ахборот тизимларидаги (Давлат даромадлари тизими, электрон депозитарий, юридик ва жисмоний шахсларнинг маълумотлар базаси, қарздорлар реестри ва бошқалар) маълумотлари асосида веб-портал томонидан автоматик тарзда аниқланади.
Шунингдек, электрон дўкон кўринишидаги харидларга янгича ёндашув мавжуд бўлиб, у коррупция хавфини минималлаштириш, шунингдек, етказиб берувчини танлашда объектив ва шаффоф мезонлардан фойдаланиш мақсадида товарларни онлайн харид қилиш имконини беради.
Харидларни такомиллаштириш доирасида концептул битимлар (2022 йил 1 июлдан кучга киради), шунингдек, ҳаёт цикли қиймати (2023 йил 1 январдан кучга киради) бўйича тендер шаклидаги харидларнинг янги усуллари тақдим этилган.
Концептуал келишувлардан фойдаланадиган танлов ижтимоий соҳа ташкилотларини харидлардан озод қилган ҳолда ягона ташкилотчилар томонидан марказлаштирилган харидларни кенг қўллаш доирасида тақдим этилади. Ушбу турдаги харидлар фақат стандарт спецификациялардан фойдаланган ҳолда маълум, стандартлаштирилган, тез-тез сотиб олинадиган товарлар учун қўлланилади.
Ҳаётий циклнинг нархидан фойдаланадиган танлов сифатли ва инновацион маҳсулотларни сотиб олишга қаратилган. Харид қилишнинг ушбу усулини амалга оширишда етказиб берувчини танлаш сотиб олиш (дастлабки) баҳоси асосида эмас, балки товарнинг бутун хизмат қилиш муддати (ҳаёт цикли) нархидан келиб чиққан ҳолда амалга оширилади.
Ушбу янгиликлар Давлат харидлари қоидаларида батафсил тартибга солинган (Молия вазирининг 2015 йил 11 декабрдаги 648-сон буйруғи).
Айни пайтда давлат харидлари тизимини янада такомиллаштириш мақсадида Молия вазирлиги тегишли давлат органлари, «Атамекен» МТП ва тадбиркорлик ҳамжамиятлари билан биргаликда харидларнинг бизнес-жараёнларини қайта кўриб чиқиш, бир манбадан харидларни, бозор монополиясини ва кичик ва кичик ўрта бизнесни қўллаб-қувватлашни олиб ташлаш, шунингдек, мижозлар томонидан юқори талаблар ўрнатилишининг олдини олиш бўйича иш олиб боради.
Амалга оширилаётган чора-тадбирлар давлат харидларининг очиқлигини, очиқлигини таъминлаш, бюджет маблағларидан самарали фойдаланиш ва коррупция хавфини минималлаштириш, шунингдек, рақобатни ривожлантиришда эришилган натижаларни ривожлантириш имконини беради.