Қозоқ тилининг такомиллаштирилган лотин алифбоси эълон қилинди

NUR-SULTAN. Kazinform – ҚР Бош вазири Асқар Мамин қозоқ алифбосини лотин ёзувига ўтказиш бўйича Миллий комиссия йиғилишини ўтказди, деб хабар беради Kazinform Ҳукумат матбуот хизматига асосланиб.

Лотин ёзувига асосланган қозоқ алифбосини такомиллаштириш бўйича амалга оширилган ишлар тўғрисида ҚР Маданият ва спорт ишлари вазири Ақтоти Раимқулова ва А.Байтурсинов номидаги Тилшунослик институти директори Анар Фазилжанова, клавиатурада қозоқ ҳарфларини жойлаштириш тартиби лойиҳаси тўғрисида ҚР Рақамли ривожланиш, инновациялар ва аэрокосмик саноат вазири Бағдат Мусин, лотин алифбосига ўтиш бўйича амалга ошириладиган ишлар тўғрисида ҚР Таълим ва фан вазири Асхат Аймағамбетов ҳисобот берди. Шу қаторда, ҚР Миллий Фанлар Академиясининг академиги, филология фанлари доктори, профессор Зейнеп Базарбаева, ҚР Парламенти Мажилиси депутати Саутбек Абдрахманов, ҚР Парламенти Сенатининг депутати Мурат Бахтияр, Л.Гумилёв номидаги ЕМУ ректори Ерлан Сидиқов, тарих фанлари доктори, профессор Хангелди Абжанов, ҚР Бош вазирининг ўринбосари Ерали Тоғжанов фикр билдирди.

ҚР Биринчи Президенти - Елбасы Нурсултан Назарбаев ташаббуси билан 2017 йилда қозоқ алифбосини лотин ёзувига ўтказиш ишлари бошланди. Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаевнинг 2019 йил 21 октябрдаги лотин графикаси асосида қозоқ алифбосини такомиллаштириш бўйича топшириғи доирасида 40 дан ортиқ алифбо версиялари, шунингдек, қозоқ тилининг имло қоидалари ва тартиби тартиби клавиатурадаги ҳарфлар кўриб чиқилди. Таълим муассасаларида ривожланган алифбо белгиларини ёзиш ва ўқиш бўйича сўров ўтказилди. Жамоатчилик фикрини ҳисобга олиш мақсадида очиқ мунозаралар уюштирилди. Такомиллаштирилган алфавитдаги ҳарфлар сони 31 та, алифбо фақат лотин алифбосининг асосий тизимининг белгиларидан иборат. Ушбу алифбода қозоқ тилининг 28 та товуши мавжуд. Ҳозирги қозоқ ҳарфлари ә(ä), ө(ö), ү(ü), ұ(ū) ва ғ(ğ), ш(ş) ҳарфлари диакритик белгилар билан ифодаланади.

Алфавитда умляут ( ̈ ), макрон ( ˉ ), седиль ( ̧), бревис ( ̌ ) диакритик белгилари қўлланилади, улар халқаро амалиётда қўлланилади. Алифбо қозоқ тилини ёзиш анъаналарида «битта товуш - битта ҳарф» тамойилига тўлиқ мос келади. Янги алифбога босқичма-босқич ўтиш 2023 йилдан 2031 йилгача режалаштирилган.