Қозоғистонлик олимлар мевали дарахтларни сақлаш бўйича янги диагностика тизимини ишлаб чиқди
Гап дарахтлар ДНКсида Erwinia amylovora бактериясини юқори аниқлик билан аниқлайдиган тест тизимлари ҳақида бормоқда. Шу билан бирга, маҳаллий тизим хорижий аналоглардан бир неча баробар арзонроқ.
Шуни таъкидлаш керакки, Erwinia amylovora - мевали дарахтларда бактериал куйдирги қўзғатувчи айниқса хавфли патоген ҳисобланади. Бактериялар айниқса олма ва нок дарахтлари учун хавфли бўлиб, фақат 2 мавсумда боғга катта зарар етказиши мумкин.
Бугунги кунга қадар бактериал куйишнинг энг кенг тарқалган турлари учун самарали даволаш йўқ, бу фақат эрта ташхис қўйиш орқали олдини олиш мумкин. Ва энди ишлаб чиқилган LAMP диагностика тизими мевали дарахтларни сақлашга ёрдам беради.
«Биз ишлаб чиққан LAMP асосидаги бактерияларни аниқлаш янги тизими ҳозирда ишлатилаётган классикалик полимераза занжири реакциясига қараганда 100-1000 баравар сезгир. Сезувчанликдан ташқари, ПЗРдан фарқли ўлароқ, LAMP технологиясидан фойдаланиш осон, дала шароитларига осонгина мослашади ва қиммат реактивлар ва ускуналарни талаб қилмайди. Таққослаш учун, бактериал куйишларни аниқлаш бўйича бизнинг тест тизимимизнинг бир синовининг нархи 6000 тенге, инглиз лабораториясида 31 минг тенге, Швейцария лабораториясида 57 минг тенгега тенг. Ушбу арзон тест тизимлари ёрдамида ҳар бир боғбон эрта ташхис қўйиши мумкин. Агар уй боғлари ўз ҳолига ташланса, улар ёввойи олма дарахтларини юқтириш хавфини туғдиради. Мамлакатимизда эса ёввойи олма дарахтлари орасида жаҳон мероси – Сиверс олма дарахти ўсади, уни асраб-авайлаш зарур», – дейди М.А.Айтхожин номидаги Молекуляр биология ва биокимё институти биологи Нурбол Ғалиақпаров.
Ҳозирда М.А.Айтхожин номидаги Молекуляр биология ва биокимё институти олимлари ёввойи олма дарахтларидаги Erwinia amylovora бактериясини аниқлаш ва бактериал булён тарқалишининг олдини олиш, жумладан, янги тест тизимларидан фойдаланиш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқиш устида ишламоқда.