Қозоғистон фармацевтика саноати қандай ривожланмоқда

NUR-SULTAN. Kazinform – 2020 йил 25 ноябрда Елбасы академиясининг «Ўзгаришларни назорат қилиш бўйича соҳа менежерларини тайёрлаш» доирасида келишилган «Қозоғистон фармацевтика саноатини ривожлантириш» лойиҳасини амалга ошириш ресурс режаси қабул қилинди. Kazinform мухбири мамлакат фармацевтика соҳаси асосий йўналишларини таҳлил қилади.

Ҳужжат мамлакатдаги маҳаллий фармацевтика маҳсулотларининг улушини 50 фоизгача ошириш зарурлигини назарда тутади. Шу муносабат билан, Давлат раҳбарининг топшириғига мувофиқ, мавжуд Комплекс режа ва соғлиқни сақлашни ривожлантириш Давлат дастурини 2021-2025 йилларда «Соғлом миллат» миллий лойиҳасига айлантириш орқали тизимли ёндашув таклиф қилинди. 4-йўналиш «Қозоғистоннинг маҳаллий фармацевтика саноати» эди.

Таъкидлаш жоизки, ўтган ёзда Қозоғистонда бошланган коронавируснинг биринчи тўлқини ички фармацевтика бозорига сезиларли таъсир кўрсатди.

Шундай қилиб, «IQVIA» халқаро таҳлил компаниясининг маълумотларига кўра, Қозоғистон фармацевтика бозорининг ҳажми 2020 йилнинг 11 ойида ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 22 фоизга ўсди. Шу билан бирга, чакана сегментда фармацевтика маҳсулотларини сотиш 18 фоизга ўсди.

2020 йилда бозорнинг ижобий динамикасининг асосий омиллари дори-дармонларга бўлган талабнинг кескин ўсиши, уларнинг нархининг ошиши ва янги дорилар пайдо бўлиши бўлди. Коронавирус пандемияси билан боғлиқ ҳолда, бозорда коронавируснинг олдини олиш ва унинг оқибатларига қарши курашишда ёрдам берадиган кўплаб янги дорилар пайдо бўлди. Агар 2019 йилда маҳаллий ишлаб чиқарувчиларнинг пул кўринишидаги улуши 14 фоизни ташкил этган бўлса, 2020 йилда бу кўрсаткич Қозоғистондаги барча фармацевтика бозорининг 16 фоизигача ўсди. Маҳаллий ишлаб чиқариш қиймати жиҳатидан 2019 йилга нисбатан 39 фоизга ўсди.

2019 йил натижаларига кўра фармацевтика маҳсулотларини экспорт қилувчи мамлакатларнинг дунё рейтингида (https://www.worldstopexports.com) Қозоғистон 116 мамлакат орасида 72-ўринни эгаллади. Бу шуни кўрсатадики, маҳаллий ишлаб чиқарувчилар экспортга кам йўналтирилган. Шу билан бирга, давлат томонидан дори-дармонларни ишлаб чиқаришда тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш бўйича олиб борилаётган фаол сиёсат туфайли маҳаллий ишлаб чиқарувчилар томонидан ҳажмлар кўпаймоқда, бу эрда барча маҳсулотларнинг қарийб 70 фоизи давлат канали орқали сотилади.

Шу билан бирга, 2019 йилда тиббий буюмлар экспорти 2018 йилга нисбатан 16 баравар камайди, тиббий асбоб-ускуналар экспорти эса бу даврда 1,2 бараварга ошди. Шу билан бирга, беш йил давомида Қозоғистон бозорида импорт қилинадиган истеъмолнинг улуши 1,1 миллиард АҚШ долларини ташкил этди ва 80 фоизгача сақланиб қолди. 2019 йил якунлари бўйича дориларнинг асосий импортчиси Германия бўлди.

Шу билан бирга, 2019 йилда тиббий буюмлар импортининг 20 фоизга камайиши кузатилади. Бунга бепул тиббий ёрдам ва мажбурий ижтимоий тиббий суғуртанинг давлат ҳажми доирасида харид қилиш учун тиббий буюмлар турини кўпайтириш шаклидаги янги саноат тармоқлари ва давлат томонидан қўллаб-қувватланиш сабабдир.

Бугунги кунда маҳаллий фармацевтика саноатида 96 корхона фаолият юритмоқда. Уларнинг 33 таси дори воситалари, 41 таси тиббий буюмлар ва 22 та корхоналар тиббий асбоб-ускуналар ишлаб чиқаради. 2020 йилда маҳаллий корхоналар ишлаб чиқариш кўламини 34,1 фоизга ёки 81,5 миллиард тенгега (2019 йилда - 57,6 миллиард тенгега) оширди. Саноатга қўйилган сармоялар 5,2 фоизга ўсди ва 4,1 миллиард тенгени ташкил этди (2019 йилда - 4,09 миллиард тенге).

2020 йил натижаларига кўра, Қозоғистонда иқтисодий ўсишнинг асосий омилларидан бири фармацевтика соҳаси (47%) бўлди.

Муаллиф: Марлан Жиембай