Қозоғистон буғдойининг генетикаси: ҳосилдорликни гектарига 5 тоннагача ошириш мақсад қилинган

TALDYQORǴAN. Кazinform – Талдиқўрғанда Буюк Британия, Туркия, Покистон, Ўзбекистон, Қирғизистон ҳамда Қозоғистон олимлари иштирокида халқаро семинар бўлиб ўтди, унда Қозоғистон буғдойининг генетикаси ва геномикасига оид тадқиқотлар тақдим этилди, деб хабар беради Кazinform мухбири.

Хусусан, тўрт кунлик семинарда Лютзи Уинген генетика ва геномикага оид маълумотларни бошқариш, Анна Бахус буғдой гулларининг генетик архитектурасини ўрганиш, Жетису университети Молекуляр генетика ва геномика лабораторияси мудири Қанат Ермекбаев қозоқ буғдойининг мослашуви ва маҳсулдорлигини генетик назорат қилиш бўйича илмий тадқиқотлар таҳлилини ўтказди.

Қанат Ермекбаевнинг айтишича, Қозоғистон ер майдони катталиги туфайли, ғалла етиштириш бўйича етакчи давлатлар қаторига киради. Ваҳоланки, Буюк Британия ўртача ҳисобда 1 гектар ердан 10 тонна буғдой олса, Қозоғистон 1 гектар ердан 1 тонна буғдой олади. Бу борада Қозоғистонда буғдой етиштириш салоҳиятини гектарига 5 тоннага етказиш мақсад қилинган. Шунинг учун ҳозирги ҳосилдорликка нисбатан уни 4 тоннага ошириш керак. Ушбу 4 тоннанинг 50 фоизини технология, 50 фоизини эса генетика орқали олиш мумкин.

Қозоғистон буғдойининг мослашуви ва маҳсулдорлигини генетик назорат қилишни ўрганиш давом эттирилади.

«Мақсадимиз - табиий организм ёрдамида қозоқ буғдойи учун зарур бўлган генни иккинчи навдан олишдир», – дейди халқаро семинар ташкилотчиси Жон Иннес маркази профессори Кристобал Вауи.

Чунки, буғдойнинг янги турини ўзлаштиришга камида 12 йил керак бўлади.

Илмий майдонда Қозоғистон буғдойининг генетик харитаси, QTL харитаси, GWAS, RNA seq, биоинформатика ва геномик ресурслар тақдим этилди.

Буғдой генетикаси билан шуғулланувчи олимлар қозоқ буғдойидан ташқари Марказий Осиё буғдой генетикаси ва геномикаси бўйича ўз тадқиқотларини мақсадли равишда тақдим этдилар.

Муаллиф: Самал Қабишева