Қайси мамлакатлар аномал иссиқлик хавфи остида

None
Фото: AP Photo/Luca Bruno
ASTANА. Кazinform - Бристол университети тадқиқотчилари мисли кўрилмаган экстремал ҳароратлар ижтимоий-иқтисодий заифлик билан биргаликда айрим ҳудудларни хавф остига қўйишини кўрсатди. Афғонистон ва Марказий Америка энг кўп хавф остида бўлганлар қаторига кирди. Бу ҳақда Kazinform Euronewsга хабар беради.

Хитойнинг пойтахти Пекин ва Марказий Европа шаҳарлари ҳам рўйхатга киритилган. Тадқиқотчиларнинг фикрича, агар бу аҳоли зич жойлашган ҳудудларда рекорд даражадаги иссиқлик кузатилса, бу миллионлаб одамларга жуда салбий таъсир кўрсатади.

Олимларнинг таъкидлашича, ҳаддан ташқари иссиқлик ҳар қандай жойда содир бўлиши мумкин

Олимлар иқлим маълумотлари ва моделлаштиришдан дунёнинг қаерида янги ҳарорат рекордлари кўпроқ содир бўлишини ва ҳудудлар иссиқлик тўлқинлари хавфи остида эканлигини аниқлаш учун фойдаландилар.

Улар 1959-2021 йиллар оралиғида ўзлари таҳлил қилган ҳудудларнинг 31 фоизида «статистик жиҳатдан мумкин бўлмаган экстремал ҳолатлар» содир бўлганлигини аниқладилар.

Шу билан бирга, ҳарорат аномалиялари содир бўлган жойларда аниқ бир белги аниқланмаган. Бу иссиқлик ҳар қандай жойга келиши мумкинлигини англатади.

«Биз бу қандай қилиб дунёнинг турли минтақаларида ўлимга олиб келганини кўрдик», - деди тадқиқот ҳаммуаллифи Бристол университети профессори Данн Митчелл.

«Ушбу ишда биз бундай аномалиялар ҳар қандай жойда содир бўлиши мумкинлигини кўрсатамиз», - деди Митчелл.

Тадқиқотчилар, шунингдек, ҳаддан ташқари иссиқлик даврларини ҳали бошдан кечирмаган мамлакатлар айниқса хавф остида эканлигини таъкидлашади. Кўпинча чора-тадбирлар фақат даҳшатли оқибатлар юзага келгандан кейин амалга оширилади.

Аҳолининг ўсиши чекланган соғлиқни сақлаш ва энергия тизимлари билан бирга хавфларни ҳам оширади.

Дунёнинг қаерида ҳаддан ташқари иссиқлик хавфи катта?

Ғайритабиий ҳароратлар ҳар қандай жойда бўлиши мумкинлигига урғу берилганига қарамай, дунёнинг баъзи қисмлари ҳаддан ташқари иссиқлик хавфи юқори.

Тадқиқотда «дунёнинг энг кам ривожланган давлатларидан бири» деб аталган Афғонистон алоҳида ташвиш уйғотади. Бу ерда ёз одатда иссиқ бўлса-да, ғайритабиий об-ҳаво ҳодисалари пайтида ҳарорат инсон танасининг чегараларига яқинлашиши мумкин.

Марказий Америкада тадқиқот муаллифлари Гватемала, Сальвадор, Гондурас, Никарагуа, Коста-Рика ва Панамага эътибор беришади. Бу мамлакатлардаги иссиқлик тўлқинлари айниқса зарарли бўлиши мумкин.

Европада Германия, Бельгия ва Нидерландия ҳам ҳаддан ташқари ҳарорат ёқасида. Аммо бу ривожланган давлатлар бўлгани учун улар хавфларни камайтириш имкониятига эга.

Заиф ҳудудлар иссиқлик тўлқинлари билан боғлиқ фавқулодда вазиятлар режаларига муҳтож

Бристол университети олимлари хавфли ҳудудлардаги сиёсатчиларни экстремал иқлим ҳодисалари билан боғлиқ ўлим ва бошқа зарарларни камайтириш бўйича ҳаракат режаларини ишлаб чиқишга чақирмоқда.

«Иссиқлик тез-тез келиб туради, биз яхши тайёргарлик кўришимиз керак», - деди тадқиқот бош муаллифи ва иқлимшунос доктор Викки Томпсон.

Жамиятлар экстремал иқлим ҳодисаларига қаерда тайёр эмаслигини ва улар учун таъсирни юмшатиш чораларига қандай устувор аҳамият бериш кераклигини тушуниш муҳимдир. Иқлим ўзгариши иссиқлик тўлқинларининг частотаси, интенсивлиги ва давомийлигини оширар экан, бу бутун дунё бўйлаб ўлимнинг кескин ўсишига олиб келиши мумкин.

«Биз ҳозиргача омадли бўлиши мумкин бўлган ҳудудларни аниқлаяпмиз: уларнинг баъзилари аҳолиси тез ўсиб бормоқда, улар ҳали ҳам ривожланмоқда, аммо баъзилари аллақачон жуда иссиқлик гирдобида», - деб қўшимча қилади Томпсон.


Сўнгги хабарлар