Франция президентининг АҚШга ташрифидан мақсад нима – америкалик экспертлар ўз фикрлари билан ўртоқлашди
Маҳаллий экспертларнинг фикрича, Ғарб коалициясида кескинлик кучайганига қарамай, Э. Макроннинг АҚШга таклиф қилиниши ҳар икки давлат расмийлари Францияни АҚШнинг азалий иттифоқчиси сифатида кўришини кўрсатади.
Франциянинг жаҳон миқёсида, айниқса АҚШда обрўси юқори. Бу Макроннинг халқаро ташаббусларни илгари суриши билан боғлиқ бўлса керак. Бу ташаббуслар уни G7, НАТО ва БМТ Хавфсизлик Кенгаши каби ташкилотларда етакчига айлантирди.
Оқ уйнинг миллий хавфсизлик вакили Жон Кибри ўтган йил давомида Франция миллий хавфсизлик масалалари марказида бўлганини эслатди. Бу америкаликлар ва уларнинг иттифоқчилари хавфсизлиги учун жуда муҳим.
АҚШ ишбилармонлик муҳити бўйича экспертнинг айтишича, Франция раҳбари кун тартибига қўйган асосий масала иқтисодиёт билан боғлиқ.
Хусусан, Франция АҚШнинг «Инфляцияни пасайтириш тўғрисида»ги ва «Чиплар ва фан тўғрисида»ги федерал қонунларидан хавотирда кўринади. Франция томонининг фикрига кўра, бу Европа ишлаб чиқарувчилари учун бошқа рақобат муҳитини яратади. Эксперт Э. Макрон Ж. Байден ушбу қонунларнинг ЕИга оид талабларини юмшатишга интилмоқда.
Мисол учун, Инфляцияни пасайтириш тўғрисидаги қонун тоза энергия саноати ва электромобил ишлаб чиқаришда фаолият юритувчи Америка компанияларига 430 миллиард доллар миқдорида субсидиялар ва солиқ имтиёзлари беради. Айни пайтда, Чипс ва фан қонуни АҚШда мавжуд ишлаб чиқариш объектларини очиш ёки кенгайтиришни хоҳлайдиган глобал компанияларга 52 миллиард доллар миқдорида субсидиялар ва солиқ имтиёзлари беради. Ушбу ўзгаришлар тўплами нафақат эвропалик ишлаб чиқарувчиларнинг самарадорлигини пасайтиради, балки Европага инвеститсияларнинг жозибадорлигини ҳам заифлаштиради.
Экспертнинг фикрича, бу масала қанчалик мураккаб бўлмасин, томонлар ўзаро манфаатли ечим топиб, савдо урушига олиб келмаслиги керак.
Франция томони учун яна бир долзарб муаммо бор. Гап углеводород нархлари ва Америка энергия ресурслари таннархини пасайтириш имкониятлари ҳақида бормоқда.
Мутахассислар томонлар углеводородлар нархини пасайтиришнинг муқобил йўлларини излаётгани ва Европа Иттифоқини энергетик инқироздан олиб чиқадиган янги ресурсларни топишга ҳаракат қилишига рози.
Вашингтондаги «Second Floor Strategies» консалтинг компанияси президенти, мудофаа ва геосиёсат бўйича эксперт Уайлдер Алехандро Санчеснинг сўзларига кўра, Байден ва Макрон Европа Иттифоқининг энергия хавфсизлигини муҳокама қилади. Ахир Европа давлатлари муқобил етказиб берувчиларни қидирмоқда.
У. Санчес, Ж. Кибри, шунингдек, Кавказ ва Марказий Осиё давлатларининг аҳволи Байден ва Макрон ўртасидаги суҳбатда марказий ўрин тутишини қайд этди. Аниқроғи, «Ўрта йўлак» (Транс-Каспий халқаро транспорт йўналиши) лойиҳаси энергия ресурсларининг янги манбасини излаётган Европа учун қизиқ.
Ҳар икки экспертнинг айтишича, АҚШ ва Франциянинг Хитойга нисбатан қарашлари турлича. Ишбилармонлик муҳити экспертининг фикрича, Франция томони АҚШга қараганда Хитой мавзусини музокаралар кун тартибига қўйишни истамайди. Санчеснинг айтишича, Хитой масаласида битта учрашув асосида умумий қарорга келиш мумкин эмас. Бироқ, ҳар икки давлат ҳам Хитой билан савдо қилишдан манфаатдор. Хитойнинг катта сармояси билан гигант бозорга кириш иккала мамлакат учун ҳам муҳим. Бироқ Пекиннинг минтақадаги глобал амбицияси ва таъсири Ғарбни хавотирга солишидан тўхтата олмайди.
Шу тариқа, ҳар иккала экспертнинг фикрича, Франция президентининг АҚШга ташрифи ташқи сиёсатнинг айрим масалалари бўйича томонлар турлича позицияга эга бўлишига қарамай, иттифоқчилик алоқалари мустаҳкам эканлигини кўрсатишга қаратилган.
Фото: SHAWN THEW/EPA
Муаллиф: Есимжан Нақтибай