БМТ Бош Ассамблеясида Халқаро ядровий синовларга қарши кураш кунига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди

NEW YORK. Кazinform - Қозоғистон ташаббуси билан 2009 йилда БМТда ташкил этилган Халқаро ядро синовларига қарши кураш куни муносабати билан Нью-Йоркда БМТ Бош Ассамблеяси раиси Абдулла Шаҳид томонидан чақирилган БМТ Бош Ассамблеясининг юқори даражадаги ялпи мажлиси бўлиб ўтди. Бу ҳақда Kazinform Қозоғистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги матбуот хизматига таяниб хабар беради.

Учрашувда БМТ Бош котиби номидан Қуролсизланиш масалалари бўйича олий вакил Изуми Накамицу сўзга чиқди.

Ядро синовларини кенг қамровли тақиқлаш шартномаси ташкилоти ижрочи котиби Роберт Флойд, Атом энергияси бўйича халқаро агентлик (МАГАТЭ) БМТнинг Нью-Йоркдаги ваколатхонаси раҳбари Вивиан Океке ва фуқаролик жамияти вакиллари махсус меҳмон сифатида иштирок этдилар.

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, ЯСТТТШ ва МАГАТЭ раҳбарияти, шунингдек, БМТга аъзо давлатлар вакиллари Қозоғистоннинг Семей ядро полигонини ёпиш ҳақидаги қарори тарихий аҳамиятга эга эканини таъкидлади. Ядро қуролини синовдан ўтказишни тўхтатган бошқа давлатлар ҳам Қозоғистондан ўрнак олди, бу эса кейинчалик Ядро синовларини ҳар томонлама тақиқлаш тўғрисидаги шартномани қабул қилиш учун асос яратди.

И.Накамицу Қозоғистон ва бошқа давлатлар томонидан ядровий синовлар қурбонларига ёрдам кўрсатиш ва атроф-муҳитни тиклаш бўйича олиб борилаётган ишлар муҳимлигини таъкидлади.

Р.Флойд мамлакатга ЯСТТТШ фаолиятини изчил қўллаб-қувватлаётгани ва ядро қуроли синовларининг ҳалокатли оқибатларига эътибор қаратиш бўйича фаол саъй-ҳаракатлари учун миннатдорлик билдирди.

МАГАТЭ вакили В.Океке Ядровий синовларга қарши халқаро куннинг ядро қуролини тарқатмаслик режимини мустаҳкамлашдаги алоҳида аҳамиятига эътибор қаратди ва Қозоғистон Ҳукуматига МАГАТЭнинг паст бойитилган уран банкини жойлаштириш ташаббусини қўллаб-қувватлагани учун миннатдорлик билдирди.

БМТ Бош Ассамблеяси мажлисининг бошқа иштирокчилари, жумладан Лотин Америкаси ва Кариб денгизи, Африка, Бразилия, Венгрия, Эрон, Кирибати давлатларининг доимий вакиллари Семей полигонини ёпиш тўғрисидаги қарорнинг тарихий аҳамиятини таъкидладилар. 1991 йилда ядровий синовларни тўлиқ тақиқлаш тўғрисидаги шартнома кучга кириши зарурлигини таъкидлади.

Қозоғистоннинг БМТдаги доимий вакили Мағжан Илясов ядро қуролидан фойдаланишнинг қайтарилмас ва зарарли оқибатларини қайд этиб, БМТга аъзо давлатларни мулоқотга ва ушбу қурол туридан воз кечиш бўйича аниқ ҳаракатларга чақирди. М.Илясов амалий чора-тадбирлар сифатида давлатларга ЯСТТТШни кучга киритиш, ядро қуролидан холи ҳудудлар географиясини кенгайтириш, Ядро қуролини тақиқлаш тўғрисидаги шартномага қўшилишда ёрдам беришни таклиф қилди.

Тадбир доирасида Қозоғистоннинг Нью-Йоркдаги БМТдаги доимий ваколатхонасида ядровий қуролсизланиш соҳасидаги таниқли эксперт Вашингтондаги SUNY-Албани Сиёсий тадқиқотлар марказининг катта илмий ходими Тоғжан Касенова томонидан «Atomic Steppe: How Kazakhstan Gave Up the Bomb» китобининг тақдимоти ташкил этилди. Китоб Семей полигонида ядро синовларини тақиқлаш тарихи ва Қозоғистоннинг СССР парчаланганидан кейин мамлакатда қолган ядро қуроли арсеналидан воз кечиш жараёнига бағишланган. Муаллифнинг айтишича, яқин вақт ичида китобни қозоқ тилида ҳам нашр этиш режалаштирилган.

Фото:gov.kz