Анадўлида айтишув бўлиб ўтди
«Бу йил туркий давлатлар ўзз мустақиллигининг 30 йиллигини нишонламоқда. ТУРКСОЙ ушбу муҳим сана доирасида бизга ажойиб воқеани тақдим этмоқда, десак муболаға бўлмайди. 28 йил давомида ушбу ташкилот маданиятларимизни бир-бирига яқинлаштиришда етакчилик қилмоқда. Айтишув ўша хайрли ташаббусларнинг давомидир. Туманимизда аждодларимиздан мерос эзгу санъат йўлга қўйилганидан хурсандман. «Қўрқит ота» маданият марказида ўтказилаётган айтишувнинг сири маданий меросимизга бўлган ҳурматдадир», – деди очилиш маросимида сўзга чиққан Анқаранинг Этимесгут тумани ҳокими Энвер Демирел.
Маданий тадбирга раислик қилган ТУРКСОЙ Бош котиби Дуйсен Қасейинов турк томонига муштарак айтишув санъатини ҳар томонлама қўллаб-қувватлагани учун миннатдорчилик билдирди.
«Қозоғистон, Қирғизистон, Ўзбекистон, Озарбайжон ва Туркиядан 12 нафар шоирни таклиф этдик. Улар ўз тилларида бугунги айтишувни қиздирмоқчи. Шунинг учун биз бу лойиҳа орқали туркий халқларнинг тиллари турлича, лекин улар бир-бирини бемалол тушуна олишини кўрсатмоқчимиз. Агар шундай боўладиган бўлса, бу маданий тадбир кейинги йилларда ҳам давом этади», - деди Дуйсен Қасейинов.
Қозоғистоннинг Туркиядаги Элчиси Абзал Сапарбекули ҳам Туркияда Жамбил Жабаевнинг 175 йиллиги нишонланганини таъкидлади.
«Умуман олганда, қозоқларда айтишув оқинларига ҳурмат ҳамиша юксак. Шоир халқ овози, юрт қалбидаги сўзларни етказувчи ҳисобланади. Айтишувнинг яна бир жиҳати шундаки, у қиз ва йигит ўртасида ривожланади. Бошқа туркий дунёда деярли йўқ», - деди Элчи.
Қозоғистондан оқинлар Бекарис Шойбеков, Айбек Қалиев, Асем Ережеқизи, Мухтар Ниязов ва Бекарис Нуриман иштирок этди. Қирғизистондан Азамат Болғонбаев ва Асилбек Маратов иштирок этди. Айтишувда озарбайжонлик Рамин Гараев, ўзбекистонлик Бахтиёр Ортиқов, туркиялик Темел Тураби, Мустафо Айдин, Яшар Демирўғли ҳам иштирок этди.
Дастлабки қуръа натижасига кўра, Рамин Гараев ва Яшар Демирўғли, сўнгра Асилбек Маратов ва Бахтиёр Ортиқов, Бекарис Нуриман ва Мустафо Айдин, Мухтор Ниязов ва Бекарис Шойбеков, Асем Ережеқизи ва Темел Тураби, Айбек Қалиев ва Азамат Болғонбаев беллашдилар.
Оқинлар қозоқ, турк, ўзбек, қирғиз ва озарбайжон тилларида беллашдилар. Жумладан, Асем Ережеқизи ва Темел Тураби ўртасидаги айтишув соф туркий тилда бўлса, қирғиз ва ўзбек шоирларининг айтишувлари икки тилда бўлиб ўтди.
Айтишдан сўнг туркий давлатлар орасида илк бор ўтказилган айтишув ҳақида оқинлардан суҳбат олдик.
«Бу биринчи халқаро мусобақалардан бири. Биринчиси эмас. Сабаби, аввал ҳам бир қанча мамлакатларда халқаро айтишувлар бўлиб ўтган. Бироқ бугунги айтишувни ташкил этган ТУРКСОЙ туркий дунё шоирларини кенг қамраб олишга ҳаракат қилди. Қозоқ, қирғиз, озарбайжон, ўзбек, турк шоирлари қатнашдилар. Тадбир биринчи марта ташкил этилаётгани боис шоирларнинг бир-бирини тўғри тушуниши, яъни бироз тилда қийналиши табиий, деб ўйлайман. Айтишувга турк тилини яхши биладиган қозоқ оқинлари келган. Жумладан, Асем Ережеқизи ва Бекарис Нуриман турк оқинлари билан гўзал айтишган. Аммо бу бир томонлама бўлмаслиги керак. Туркий тилли биродарларимиз қозоқ тилимизни тушуниб, ўзимизга мослашса, бу айтишувнинг кўлами янада кенгайиб бораверади. Қозоқ ва қирғиз айтишувларида эса тил муаммоси йўқ, биз уларни эркин тушунамиз. Умид қиламанки, келажакда бошқа давлат шоирлари билан ҳам шундай бўлади», - деди Бекарис Шойбеков.
Унинг сўзларига кўра, илгари туркий ва араб мамлакатларида ҳам айтишув бўлган. Бироқ ҳозирги кўринишида у айниқса қозоқ ва қирғиз тилларида ривожланган.
«Туркий дунёда айтишувни ривожлантираётган қозоқ ва қирғизлар. Эндиликда ТУРКСОЙ ёрдамида туркий тилли давлатлар оқинлари ўртасида ўзаро баҳслар бўлиб ўтди. Мусобақа ўзгача бўлди, десак муболаға бўлмайди. Негаки, саҳнада қозоқ-қирғиз билан бир қаторда озарбайжон, ўзбек, турк шоирлари ҳам қизиқарли бўлди. Аммо, шубҳасиз, қозоқ ва қирғиз оқинлари ўз маҳоратини намоён этишди», - деди Азамат Болғонбаев.
Яна бир қирғиз шоири Асилбек Маратовнинг айтишича, халқаро айтишув яхши ўтди.
«Бундай халқаро айтишувларда илк бор иштирок этишим. Унгача саҳнада қозоқ шоирлари билан кўп беллашдим. Назаримда, бугун ҳақиқий айтишувни қозоқлар ва қирғизлар кўрсатган, бошқа туркий мамлакатлар вакиллари муносиб даражада чиқишмагандек. Албатта, уни янада юқори савияда ўтказиш учун туркий мамлакатлар – озарбайжон, ўзбек, туркман, турк шоирларининг айтишув ўтказган маъқул. Шунда, албатта, улар тез орада қозоқ ва қирғизлар даражасига етишади. Дуйсен Қасейинов (ТУРКСОЙ Бош котиби) фикрича, туркий халқлар умумий тилга муҳтож эмас. Шоирларимиз тез-тез беллашса, бир-бирларининг тилини тушуниб олишлари аниқ», - деди у.