Тәуелсіздік жылдары Алматының архитектуралық келбеті қалай өзгерді

None
None
АЛМАТЫ. ҚазАқпарат - Қазақстанның еңбек сіңірген сәулетшісі, академик, «KAZGOR» жобалау академиясының бірінші вице-президенті әрі бас сәулетшісі Тоқтар Ералиев ҚазАқпарат тілшісіне Тәуелсіздік алған жылдан бастап Алматының сәулет өнерінің қалыптасуы мен дамуы қалай жүріп жатқанын айтып берді.

Жарты ғасырдан астам өмірін сәулет саласына арнаған Тоқтар Ералыұлы Тәуелсіздік жылдарындағы Алматының заманауи сәулет өнері туралы айтпас бұрын ХХ ғасыр тарихынан сыр шертті.

«1991 жылға қарай Алматы бекітілген бас даму жоспары бар, сәулеттік ансамбльдер, әсем ғимараттар, саябақтар, магистральдар мен дамыған инфрақұрылымы салынған республиканың ең негізгі қаласы болды. 1960-жылдардың ортасына дейін Казгорстойпроект (қазіргі «KAZGOR» ) 35 жыл бойы қаланың бас жобалаушысы болды. Абай атындағы опера және балет театры, ескі алаңдағы Үкімет үйі, Жазушылар одағының ғимараты, жоғары оқу орындары, мектептер, тұрғын үйлер және басқа да көптеген құрылыстар 1930 жылы құрылған осы жобалық компаниядағы сәулетшілердің шығармашылық еңбектерінің жемісі», - дейді сәулетші.

Оның айтуынша, Алматыда ауқымды құрылыс 1960 жылы басталды. Жаңа шағын аудандардың батыс жағында әлеуметтік нысандардың толық кешені – балабақшалар, мектептер, сауда орталықтары мен мәдениет және спорт ғимараттары салынды.

«Әлбетте, қаланың орталық бөлігінде қайта жаңғырту жұмыстары қатар жүргізілді. Бас жоспарға сәйкес солтүстіктен оңтүстікке қарай шығыстан Назарбаев даңғылымен, батыстан Желтоқсан көшесімен шектесетін орталықтың эспланадасы төселді. 1990 жылға қарай эспланада да балалар мен жасөспірімдер театры, Үкімет үйі (қазіргі ҚБТУ), Т.Жүргенов атындағы академия, Бас пошта, орыс драма театры, Ұлттық кітапхана, «Жаңа алаң» ансамблі салынды. Достық даңғылын қайта жөндеу жұмыстары 1970 жылы басталды.

Соның нәтижесінде Алматы Абай мен Достық даңғылдарының қиылысындағы тамаша қала құрылысы білімінің иесі атанды. Бұл сәулет ансамблінде қаланың көрнекті ғимараттары – Республика сарайы, «Қазақстан» қонақ үйі, «Арман» кинотеатры және Бизнес орталық кешені қала тұрғындары мен қонақтарына жайлы кеңістіктер ұйымдастырылды. Сондай-ақ Достық даңғылының бастау алатын Офицерлер үйі бар панфиловшыларға арналған мемориалдық кешенін де атап өткен жөн. Абай даңғылының бойында Орталық стадион, Цирк және Қазақ драма театры бой көтерді, - деп түсіндірді Тоқтар Ералиев.

Спикер 1991 жылға қарай Алматыда негізгі қала құрылысы сәулет ансамблі құрылғанын атап өтті.

«Тәуелсіздік алғаннан бері Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың дана, жігерлі, көпвекторлы саясатының арқасында республика әлемдік қоғамдастыққа қарқынды түрде интеграциялана бастады, елде қолайлы инвестициялық ахуал қалыптасты. 2000 жылға дейін шетелдік кәсіпкерлердің жайлы тұруы үшін екі бес жұлдызды қонақүй – «Рахат Палас» және «Анкара» салынып жатты. Олар халықаралық деңгейдегі сервистік инфрақұрылымның дамуына жол ашты – тауарлар мен қызметтердің танымал брендтері бар сауда және ойын-сауық орталықтары бой көтеріп, шағын және орта бизнес ашылып жатыр. Біз кәсіпкерлеріміз бен құрылысшыларымыздың тәжірибесі мен талантына құрмет көрсетуіміз керек. Олар кәсіби тұрғыда жақсы қарқынмен жаңа экономика мен алға қойған мақсаттарға бейімделді.

«Базис А» «Нұрлы Тау» полифункционалды кешенінің жобасына конкурс жариялады, оны «KAZGOR» дизайн академиясы жеңіп алды. Қазіргі уақытта кешеннің 70 пайыздан астамы пайдалануға берілді. Жалпы ауданы 300 мың шаршы метр кеңсе, тұрғын үй, қызмет көрсету, сауда үй-жайлары, екі деңгейлі автотұрағы бар «Нұрлы Тау» жаңа ғасырда бас жоспардың тарихи эспланадасын аяқтайтын негізгі сәулеттік ансамблі болып табылады. Қазіргі уақытта «Есентай» кешенімен және қаржы орталығымен бірге қаланың бас кіреберісі – әл-Фараби бойында «визит карточкасы» ретінде ұсынылып отыр», - деді Тоқтар Ералиев.

Сәулетшінің айтуынша, Тәуелсіздіктің 30 жылында Алматының қала құрылысы полиорталық бағытқа ие болды.

«Бұл келесі факторларға байланысты болды. Қала халқының саны бүгінде 2 млн тұрғынға дейін өсті. Мегаполистердің әлемдік тәжірибесіне сүйенсек, тарихи орталықтың жүктемесін азайту керек. Сонымен қатар, қаланың жаңа аудандарында мәдени, ойын-сауық, спорттық және әлеуметтік нысандар салынуы тиіс.

Қазіргі таңда Алматы қаласының әкімдігі осы бағытта жұмыс істеп жатыр. Бір қуанарлығы, «Азиада-2017» көмектесті, қаланың шығыс және батыс шеттерінде заманауи, әлемдік деңгейдегі спорт нысандары салынды, оның төңірегінде жаңа тұрғын аудандар бой көтеруде. Алматының қолданыстағы шекарасында оны қайта құру үшін әлі де көптеген резервтер бар. Ең бастысы, қала кез келген ауқымды жобаларды жүзеге асыруға қабілетті әлемдік деңгейдегі дарынды сәулетшілермен, дизайнерлермен, инженерлермен және тәжірибелі құрылысшылармен қамтамасыз етілген», - деп түйіндеді сөзін Тоқтар Ералиев.


Соңғы жаңалықтар