Қоршаған ортаға келтірілген зиян үшін жауапкершілік күшейтілмек
Заң жобасы ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі» Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру мақсатында әзірленді.
«Қазақстанның ұлттық саябақтары мен басқа да табиғи ресурстарын қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының Қылмыстық және Қылмыстық-процестік кодекстерінде қоршаған ортаға зиян келтіргені үшін жауапкершілікті күшейту бөлігінде өзгерістер мен толықтырулар енгізу көзделген. Заң жобасымен заңсыз ағаш кесудің тұрақты динамикасын ескере отырып, келесі көрсеткішті төмендету ұсынылады: елеулі залал 100-ден 50 АЕК-ке дейін, ірі залал 1000-нан 500 АЕК-ке дейін. Бұл ретте аса ірі залал көрсеткіші өзгеріссіз қалады және 2000 АЕК құрайды. Сондай-ақ, 324, 325, 326, 328, 329, 330 және 333-баптардағы «қоршаған ортаға келтірілген залал» ұғымының қылмыстық заңнамада құқықтық анықтамасы болмағандықтан, «залал» деген ұғыммен ауыстырылды», - деді Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Әлия Шалабекова.
Оның айтуынша, қоғамдық қауіпті зардаптарды анықтауға қатысты ұғымдар Қылмыстық кодексте «ірі залал және iрi мөлшерде» және «ерекше iрi залал және аса iрi мөлшерде» деп бекітілген (ҚК 3-бабы).
Сондай-ақ, қоршаған ортаға зиян келтіргені үшін жауапкершілікті күшейту мақсатында келесі өзгерістер енгізілді: ерекше қорғалатын табиғи аумақта аса iрi зиян келтiргенi үшiн жазаның неғұрлым қатаң түрiн көздейтiн 332-бап - «Жердi бүлдіру» жаңа 3-бөлiммен толықтырылды.
«Жер қойнауын өз бетінше пайдалану» 334-бабында жазаның бұлтартпастығын қамтамасыз ету және жер қойнауын заңсыз өндіруге жол бермеу мақсатында 334-баптың 1-бөлігі қылмыстық теріс қылық санатынан қылмысқа ауыстырылды. Диспозицияда қылмыстық құқық бұзушылық жасау келтірілген зиян мөлшерінің шекті мөлшері төмендетілді, яғни ірі мөлшерден елеулі залалға дейін төмендетіліп, 3 жылға дейін бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны енгізу арқылы санкция күшейтілді. Осы баптың 2-бөлігінің санкциясы да 3 жылдан 4 жылға бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны қатаңдату арқылы өзгертілді. 3-бөлігінде ерекше қорғалатын табиғи аумақта аса ірі залал келтіргені үшін жазаның неғұрлым қатаң түрін қарастыру ұсынылады», - деді вице-министр.
Оның сөзіне қарағанда, ағаштарды заңсыз кескен жағдайда кінәлілерге қоғамдық жұмыстарға тарту немесе аз айыппұлдар тағайындалған. Жасалған әрекет үшін тағайындалған жаза келтірілген зиянға пропорционалды емес болатын. Осыған орай, «Ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу, жою немесе зақымдау» 340-бапта бұл заң бұзушылықты теріс қылық санатынан қылмыс санатына ауыстыру бөлігінде өзгертулер енгізілді.
Сонымен қатар Мәжілісте «ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне экологиялық бұзушылықтар үшін әкімшілік жауаптылықты күшейту бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы таныстырылды. Құжатта қоршаған ортаға зиян келтіргені үшін жауапкершілікті күшейту бөлігінде толықтырулар енгізу көзделген.