4,5 миллионға жуық адамның азаматтығы жоқ - БҰҰ
БҰҰ-ның босқындар істері жөніндегі Жоғарғы комиссарының басқармасы (БҰҰ БЖКБ) – азаматтығы жоқ адамдарды анықтауға және қорғауға, сондай-ақ бүкіл әлем бойынша азаматтығы жоқтықты болдырмауға және азайтуға өкілеттік берілген халықаралық қауымдастық. 2014 жылы тиісті азаматтық-құқықтық мәртебесі жоқ адамдарды анықтау үшін 10 жылдық #IBelong науқаны басталған болатын.
«Осы негізгі құқықтан айырылған, туылған немесе азаматтығы жоқ адамдар ауыр құқықтық белгісіздікке тап болады. Олар адамның негізгі құқықтарын пайдалана алмайды және қоғам өміріне толық қатыса алмайды. Олардың өмірінің ерекшеліктері – оқшаулану және маргинализация», - деді Грунди.
Науқанның 8 жылында көп нәрсе жасалды: 450 мыңға жуық азаматтығы жоқ адам өздерінің азаматтығын алды, растады, ал Азияда, Еуропада, Африкада және Америкада ондаған мың адамдар енді жаңадан қабылданған заңнамалық өзгерістердің нәтижесінде азаматтық алуға мүмкіндік алды. Жиырма бір мемлекет өз аумағында азаматтығы жоқ адамдарды анықтау және оларды қоластына алуды жеңілдету рәсімдерін енгізді.
30 жыл бұрын кейбір адамдар өздері тұрып жатқан елдің азаматтығын растай алмай, ала алмай, құқықтық тұрақсыздық жағдайына тап болды. Мәселен, Қазақстанда, мысалы, 7,5 мыңнан астам азаматтығы жоқ адам әлі де Қазақстан азаматтығына мұқтаж, дегенмен олардың нақты саны одан да көп болуы мүмкін.
2020-2022 жылдары БҰҰ БЖКБ қолдауымен Қазақстан Үкіметі азаматтығы жоқ адамдарды анықтау және құжаттандыру жөніндегі кең ауқымды жалпыұлттық науқанды іске асырды. Науқан барысында 9 мыңға жуық азаматтығы жоқ адам анықталды, олардың 4,8 мыңы Қазақстан азаматтығын растады және 2,7 мыңға жуығы азаматтығы жоқ адамның заңды мәртебесін алды.