اكتيۆتەردى قايتارۋ: نەگىزسىز بايىعان جەكە تۇلعالار قاتارىنا كىمدەر جاتادى

استانا. قازاقپارات - اكتيۆتەردى قايتارۋعا باعىتتالعان شارالار زاڭسىز بايىعان ادامدارمەن تىعىز بايلانىستا بولعان، زاڭسىز سىبايلاستىق ورناتقان وزگە تۇلعالارعا دا قولدانىلادى.

بۇل تۋرالى ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا «زاڭسىز الىنعان اكتيۆتەردى مەملەكەتكە قايتارۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا تالقىلاۋ كەزىندە ءماجىلىس دەپۋتاتى ەلنۇر بەيسەنبايەۆ ءمالىم ەتتى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

قازىر الەمدە اكتيۆتەردى ىزدەۋ ءارى قايتارۋ بارلىق ەلدىڭ وزەكتى ماسەلەسى ەكەنى بەلگىلى. 2022 -جىلدىڭ باسىندا مەملەكەت باسشىسى حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ زەرتتەۋىنە توقتالىپ، ەلىمىزدەگى بايلىقتىڭ تەڭ جارتىسى 162 ادامعا تيەسىلى ەكەنىن ايتقان بولاتىن. سونىمەن قاتار، الەمدىك قارجى ساراپشىلارىنىڭ جاساعان باعالاۋىنا سۇيەنسەك، دامۋشى ەلدەر پارا الۋ، قاراجاتتى زاڭسىز يەمدەنۋ سياقتى جولدارمەن جىل سايىن شامامەن 30 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا دەيىن جوعالتادى ەكەن. اكتيۆتەردى ەلدەن شىعارۋعا قارسى كۇرەس - مەملەكەتتىڭ مىندەتى. ويتكەنى ول ەكونوميكاعا كەرى اسەر ەتىپ، قوعامنىڭ تۇراقتىلىعى مەن قاۋىپسىزدىگىنە ايتارلىقتاي قاۋىپ توندىرەدى، ەلدىڭ پروگرەسسيۆتى دامۋىنا زيان كەلتىرەدى، - دەدى ە. بەيسەنبايەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، قىلمىستىق جولمەن تاپقان تابىستىڭ قوماقتى بولىگى الەمدىك قارجى ورتالىقتارىنان ءارتۇرلى جولدارمەن «جايلى ورىن» تاۋىپ جاتادى. بۇل قاراجات زاڭسىز تۇردە جىلجىمالى ءارى جىلجىمايتىن مۇلىك نىساندارىنا، باعالى قاعازدارعا جانە باسقا دا قارجى قۇرالدارىنا سالىنادى، شەتەلدىك بانكتەردەگى شوتتارعا ورنالاستىرىلادى، وففشورلاردا جاتادى.

ۇرلانعان، زاڭسىز الىنعان اكتيۆتەردى قايتارۋ پروتسەسى - مەملەكەتارالىق ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى تالاپ ەتەتىن، مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارداعى جۇيەلى ەڭبەكتى قاجەت ەتەتىن وتە كۇردەلى جۇمىس. وسىعان بايلانىستى قارالىپ وتىرعان زاڭ جوباسىن قابىلداۋ بۇگىندە وتە وزەكتى. باستى ماقسات - قازاقستان اۋماعىندا جانە ودان تىس جەردە زاڭسىز الىنعان اكتيۆتەردى قايتارۋدىڭ زاڭنامالىق تەتىكتەرىن ايقىنداۋ، ولاردى شەتەلگە شىعارۋ جاعدايلارىن انىقتاپ، جولىن كەسۋ جانە بولدىرماۋ. زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزگى كونسەپتسياسى - زاڭسىز الىنعان اكتيۆتەردى قايتارۋ ءۇشىن زاڭنامالىق پارامەترلەردى ايقىنداۋ، - دەدى دەپۋتات.

ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، زاڭ جوباسى اياسىندا ارنايى ۋاكىلەتتى ورگان مەن كوميسسيا قۇرىلادى، زاڭدى جانە جەكە تۇلعالاردىڭ جابىق رەەسترى جاسالىنىپ، مەملەكەتتىك قور جاساقتالادى. جەكە جانە زاڭدى تۇلعالاردىڭ شەكتەۋلى توبى قامتىلادى، ياعني زاڭسىز ارەكەتتەر ارقىلى بايلىققا، اكتيۆتەرگە يە بولعان ادامدار جاتادى. بۇل رەتتە جەكە تۇلعالار قاتارىنا نەگىزسىز بايلىققا يە بولعان جانە ولارعا قاتىسى بار ادامداردى جاتقىزۋعا بولادى.

ونىڭ ىشىندە:

1) جاۋاپتى مەملەكەتتىك لاۋازىمدى، مەملەكەتتىك ۇيىمدا نەمەسە كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردا باسقارۋ فۋنكتسيالارىن ورىنداۋ بارىسىندا اكىمشىلىك- بيلىك رەسۋرستارىنا يە بولعان جانە زاڭسىز بايىعان ادامدار جاتادى؛

2) اكىمشىلىك- بيلىك رەسۋرستارىن پايدالانا وتىرىپ، اكتيۆتەردى زاڭسىز يەمدەنۋ مەن كاسىپكەرلىككە زاڭعا قايشى، باسەكەلەستىكتەن تىس ارنايى قولايلى جاعداي جاساۋعا ىقپالداسقان ادامدار قامتىلادى.

اكتيۆتەردى قايتارۋعا باعىتتالعان شارالار وسى جەكە تۇلعالارمەن تىعىز بايلانىستا بولعان، زاڭسىز سىبايلاستىق ورناتقان وزگە تۇلعالارعا دا قولدانىلادى. ماسەلەن، جاقىن تۋىستارى، تانىستارى، كولىك جۇرگىزۋشىسى، قىزمەتشىسى جانە ولاردىڭ مۇلكىنە نومينالدى يەلىك ەتەتىن ادامدار جاتادى. وسى رەتتە اتالعان زاڭ جوباسى ءىرى سىبايلاس جەمقورلىققا جانە رەسپۋبليكالىق، جەرگىلىكتى دەڭگەيدەگى اكىمشىلىك- بيلىكپەن بىتە قايناسقان وليگوپوليالىق توپتارعا قارسى پارمەندى شارالار ەنگىزەدى، - دەدى ەلنۇر بەيسەنبايەۆ.