ورتالىق ازيا ەلدەرى باسشىلارى جانە ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتى بىرلەسكەن كومميۋنيكە قابىلدادى

None
Фото: t.me/aqorda_resmi
شولپان- اتا. قازاقپارات - ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ جانە ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتىنىڭ بىرلەسكەن باسپا ءسوز- كومميۋنيكەسى جاريالاندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

2023 -جىلعى 2 -ماۋسىمدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ، تاجىكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون، وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزييەۆ، تۇرىكمەنستان پرەزيدەنتى سەردار بەردىمۇحامەدوۆ (تۇرىكمەنستان مينيسترلەر كابينەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى نۇرمۇحاممەت اماننەپەسوۆ تۇلعاسىندا) جانە ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى شارل ميشەل شولپان- اتادا جوعارى دەڭگەيدەگى ەكىنشى وڭىرلىك كەزدەسۋدىڭ وتكىزىلۋىن قۇپتادى.

اشىق جانە سىندارلى كەزدەسۋ بارىسىندا قاتىسۋشىلار وتكەن جىلعى استانا قالاسىنداعى يناۋگۋراتسيالىق كەزدەسۋدەن كەيىن ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى اراسىنداعى كوپجاقتى جانە ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى قاراستىردى، سونداي- اق حالىقارالىق وقيعالار تۇرعىسىندا ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا اراسىنداعى قاتىناستاردى تالقىلادى. ولار ورتالىق ازيا مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى جوعارى دەڭگەيدەگى ديالوگتى جالعاستىرۋعا جانە ورتالىق ازيانىڭ وركەندەۋى مەن قاۋىپسىزدىگىنىڭ ورتاق ماقساتى ءۇشىن تاراپتار اراسىندا ايقىندالعان باسىم باعىتتارعا سايكەس ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا ارىپتەستىگىن دامىتۋعا ءوز بەيىلدىگىن راستادى.

كوشباسشىلار ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى قاتىناستاردى ودان ءارى ينستيتۋتسيولاندىرۋدى قولداۋ جولىندا جوعارى دەڭگەيدەگى قولدا بار جانە جاڭا پلاتفورمالاردىڭ قوسقان ۇلەسىنە قوشەمەت ءبىلدىردى. قاتىسۋشىلار ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا اراسىنداعى سوڭعى ديالوگتار مەن پلاتفورمالاردىڭ، اتاپ ايتقاندا، 2023 -جىلعى 18-19 -مامىردا الماتى قالاسىندا وتكەن ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا ەكىنشى ەكونوميكالىق فورۋمىنىڭ، 2023 -جىلعى 10- ناۋرىزدا تاشكەنت قالاسىندا وتكەن ازاماتتىق قوعام فورۋمىنىڭ، 2023 -جىلعى 23-24- اقپاندا ريمدە وتكەن قورشاعان ورتا جانە سۋ رەسۋرستارى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا جوعارى دەڭگەيدەگى 7- كونفەرەنسياسىنىڭ، 2022 -جىلعى 18--19 -قاراشادا سامارقاندتا وتكەن ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا ءوزارا بايلانىس جونىندەگى ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا كونفەرەنسيالارىنىڭ جانە مينيسترلىك كەزدەسۋىنىڭ وڭ ناتيجەلەرىنە قاناعاتتانۋشىلىق ءبىلدىردى. قاتىسۋشىلار كەلەسى مينيسترلىك كەزدەسۋىندە «ەۋروپالىق وداق - ورتالىق ازيا» جول كارتاسىن قابىلداۋعا نيەت ءبىلدىردى. ولار ءوزارا قۇرمەت پەن ءوزارا قولداۋ نەگىزىندە ءورشىل ىنتىماقتاستىقتى جالعاستىرۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن راستادى.

كوشباسشىلار ب ۇ ۇ جارعىسىن، اتاپ ايتقاندا، تاۋەلسىزدىكتى، ەگەمەندىكتى، بارلىق ەلدەردىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن قۇرمەتتەۋ، كۇش قولدانباۋ نەمەسە ونى قولدانۋ قاۋپىن بولدىرماۋ جانە حالىقارالىق داۋلاردى بەيبىت جولمەن رەتتەۋ قاعيداتتارىن ساقتاۋعا مىزعىماس بەيىلدىگىن ءبىلدىردى.

قاتىسۋشىلار اۋعانستانداعى احۋالدىڭ ناشارلاۋىنا جالپى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، اۋعانستاندى قاۋىپسىز، بەيبىت، تۇراقتى، ءوسىپ- وركەندەگەن ەلگە اينالدىرۋعا دەگەن ءوز بەيىلدىگىن راستادى. وسىعان بايلانىستى ولار حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ اۋعانستان حالقىنا كۇردەلى جاعدايلارعا قاراماستان تۇبەگەيلى نەگىزدە جانە حالىقارالىق قۇقىق پەن جالپىعا بىردەي تانىلعان نورمالار مەن قاعيداتتارعا سايكەس كومەك كورسەتۋ جونىندەگى كۇش- جىگەرىن مويىندادى. قاتىسۋشىلار حالىقارالىق قوعامداستىقتى اۋعانستان حالقىنا گۋمانيتارلىق كومەكتى جانداندىرۋعا شاقىردى جانە ب ۇ ۇ- نىڭ اۋعانستانعا تۇبەگەيلى نەگىزدە گۋمانيتارلىق كومەك كورسەتۋگە قاتىستى شەشۋشى ءرولىن اتاپ ءوتتى. ولار ينكليۋزيۆتى جانە وكىلدى ۇكىمەت قۇرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن، سونداي- اق اۋعانستاننىڭ بارلىق ازاماتتارىنىڭ، اسىرەسە ايەلدەردىڭ، قىزداردىڭ جانە ەتنوستىق توپتاردىڭ ادام قۇقىقتارى مەن نەگىزگى بوستاندىقتارىن كوتەرمەلەۋدىڭ جانە قۇرمەتتەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. وسى ورايدا ولار 25-26 -مامىردا اشحابادتا وتكەن ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيانىڭ اۋعانستان جونىندەگى ارنايى وكىلدەرى مەن ارنايى ەلشىلەرىنىڭ ءتورتىنشى كەزدەسۋىنىڭ قورىتىندىلارىن قوسا العاندا، اۋعانستان بويىنشا ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا اراسىنداعى اۋعانستان بويىنشا ديالوگتىڭ ماڭىزدىلىعىن باسا ايتتى.

ولار تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە جاريا ۇندەۋلەر مەن ارانداتۋلارعا جول بەرمەۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتتى، ينتەرنەت ارقىلى تەرروريزم مەن ونىڭ يدەولوگياسىنىڭ تارالۋىن ناسيحاتتاۋعا قارسى كۇرەس جونىندەگى كۇش- جىگەردى بەلسەندىرۋدى جاقتادى. وسىعان بايلانىستى كوشباسشىلار بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تەرروريستىك، سەپاراتيستىك جانە ەكسترەميستىك يدەولوگيالاردىڭ، ونىڭ ىشىندە ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى، تارالۋىنا قارسى ءىس- قيمىل جونىندەگى ءتيىستى قارارلارىن دايەكتى تۇردە ىسكە اسىرۋعا شاقىردى.

كوشباسشىلار ەۋروپالىق وداقتىڭ ورتالىق ازيا جونىندەگى ستراتەگياسىندا اتاپ وتىلگەن جانە امبەباپ قاعيداتتارعا سايكەس ەسكى، جاڭا جانە تۋىندايتىن سىن- قاتەرلەر بويىنشا ورتالىق ازيا مەن ەۋروپالىق وداق اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

كوشباسشىلار وزدەرىنىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنە جانە ەۋروپالىق وداقتىڭ جوعارعى وكىلى جوزەپ بوررەلگە ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا اراسىنداعى بايلانىستاردى تەرەڭدەتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جول كارتاسىن رەسىمدەۋدى جانە ىسكە اسىرۋدى ىلگەرىلەتۋدى تاپسىردى.

ولار ورنىقتى دامۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋ جونىندەگى جۇمىسقا بىرلەسكەن بەيىلدىكتەرىن راستادى جانە وسىعان بايلانىستى ەۋروپالىق وداقتىڭ 2019 -جىلعى ورتالىق ازياعا ارنالعان ستراتەگياسى شەڭبەرىندە اتاپ كورسەتىلگەندەي، قۇقىق ۇستەمدىگىن، دەموكراتيانى، ءتيىستى باسقارۋدى، گەندەرلىك تەڭدىك پەن جالپىعا بىردەي ادام قۇقىقتارى مەن نەگىزگى بوستاندىقتاردى نىعايتۋ ءۇشىن الداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن باسا ايتتى.

كوشباسشىلار بارلىق تاراپتاردىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋىن جەدەلدەتۋ ءۇشىن ءوزارا ساۋدا جانە ينۆەستيتسيالىق تەتىكتەردى ودان ءارى كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ولار سونداي- اق ەۋروپالىق وداقتىڭ سانكسيالىق رەجيمى اياسىندا تىعىز ديالوگتىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

قاتىسۋشىلار پاريج كەلىسىمى شەڭبەرىندە تاراپتاردىڭ مىندەتتەمەلەرىن تولىق جانە ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن ءىس- قيمىلداردى نىعايتۋعا وزدەرىنىڭ مۇددەلىلىگىن راستادى. ولار تاجىكستان مەن نيدەرلاندتىڭ بىرلەسكەن توراعالىعىمەن وتكەن بۇۇ- نىڭ 2023 -جىلعى نيۋ- يوركتەگى سۋ كونفەرەنتسياسىنىڭ قورىتىندىلارىن قۇپتادى جانە سۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ءىس- قيمىلدىڭ كۇن ءتارتىبى بويىنشا بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋگە قۇلشىنىستارىن راستادى. سۋ ورتالىق ازيا حالىقتارىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن ءال- اۋقاتى ءۇشىن ماڭىزدى رەسۋرستاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىنىن اتاي وتىرىپ، ولار سۋدى ورنىقتى پايدالانۋ بويىنشا جالپى شەشىم تابۋ ءۇشىن ءوڭىر ەلدەرى مەن حالىقتارىنىڭ مۇددەلەرىن ەسكەرۋ قاجەت ەكەندىگىن مويىندادى.

كوشباسشىلار ورتالىق ازياداعى سۋ رەسۋرستارىن ۇتىمدى پايدالانۋ جانە قورعاۋ، كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بەيىمدەلۋ، سونداي- اق ورتالىق ازياداعى قورشاعان ورتا مەن بيوارتۇرلىلىكتى ساقتاۋ سالالارىنداعى يننوۆاتسيالىق، ءوزارا ءتيىمدى جانە اشىق سۋ- ەنەرگەتيكالىق ىنتىماقتاستىقتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىنداعى جوعارى دەڭگەيدەگى ديالوگ پەن ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىقتى جالعاستىرۋ قاجەتتىگىن راستادى جانە وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتىڭ پراكتيكالىق شارالارىن كۇشەيتۋگە جانە نىعايتۋعا شاقىردى. وسى تۇرعىدا، ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى ەۋروپالىق وداقتىڭ جوعارىدا اتالعان سالالارداعى وڭ تاجىريبەسىمەن بولىسۋگە دايىندىعىن راستادى.

قاتىسۋشىلار ارال اپاتىنىڭ وڭىرلىك قاۋىپسىزدىككە تەرىس اسەرىن اتاپ ءوتىپ، ماسەلەنى ەڭسەرۋدىڭ نەعۇرلىم قولايلى جولدارىن ىزدەۋ بويىنشا بىرلەسكەن كۇش- جىگەردى بەلسەندىرۋ قاجەتتىگىن باسا ايتتى.

ولار ەۋروپا مەن ورتالىق ازياداعى ادامدار، اسىرەسە، جاستار اراسىنداعى بايلانىستاردى، ونىڭ ىشىندە جوعارى ءبىلىم، مادەنيەت جانە تۋريزم ارقىلى كەڭەيتۋ ءۇشىن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن راستادى. كوشباسشىلار سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىن ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا اراسىنداعى بايلانىستاردى تەرەڭدەتۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جول كارتاسى شەڭبەرىندە وسى باستامالاردى ءارى قاراي دامىتۋعا شاقىردى. ولار تالداۋ ورتالىقتارى مەن ازاماتتىق قوعام اراسىنداعى ءوزارا ءىس- قيمىلدى كۇشەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتتى، سونداي- اق ورتالىق ازيا ديپلوماتتارىن، ونىڭ ىشىندە ەۋروپالىق وداقتا بىرلەسىپ وقىتۋ مۇمكىندىكتەرىن تالقىلادى.

ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى وڭىردەگى ءوسىپ- وركەندەۋدى، بەيبىتشىلىكتى، ورنىقتى دامۋدى، تاتۋ كورشىلىكتى، سەنىم مەن دوستىقتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ كۇش- جىگەرىن قولدادى جانە ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەزدەسۋلەرى شەڭبەرىندەگى وڭىرلىك ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى قۇپتادى جانە تاجىكستان رەسپۋبليكاسىندا وتەتىن ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارىنىڭ الداعى بەسىنشى كونسۋلتاتيۆتىك كەزدەسۋىنىڭ ناتيجەلەرىن كۇتەدى.

ەۋروپالىق كەڭەستىڭ پرەزيدەنتى وڭىردەگى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق جانە دەموكراتيالىق رەفورمالار بويىنشا جالعاسىپ جاتقان كۇش- جىگەردى، سونداي- اق ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدى نەگىزى رەتىندە وڭىرلىك ءوزارا ءىس- قيمىلدىڭ وڭ ناتيجەلەرىن قۇپتادى. حالىقارالىق ارالدى قۇتقارۋ قورىنىڭ (حاقق) قۇرىلعانىنا 30 جىل تولۋىنا وراي، ول ح ا ق ق- تى ارال اپاتىنان زارداپ شەككەن اۋداندارداعى ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋ جانە وڭىردەگى الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق ماسەلەلەردى شەشۋ جولىندا اتقارىلعان ماڭىزدى جۇمىستارىمەن قۇتتىقتادى.

قاتىسۋشىلار ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى باسشىلارى مەن ەۋروپالىق كەڭەس پرەزيدەنتىنىڭ ەكىنشى كەزدەسۋىن وتكىزگەنى ءۇشىن قىرعىزستانعا تەرەڭ ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى.

كوشباسشىلار كەلەسى كەزدەسۋدى الداعى جىلى ءبىرىنشى سامميت فورماتىندا وتكىزۋگە نيەت ءبىلدىرىپ، تۇراقتى تۇردە كەزدەسۋگە كەلىستى. وزبەك تاراپى كەزدەسۋدى وزبەكستاندا وتكىزۋدى ۇسىندى.

سوڭعى جاڭالىقتار