پرەزيدەنت ءىس باسقارماسىنىڭ مەديتسينالىق ورتالىعى جاس ماماندارمەن قالاي تولىعىپ جاتىر
سونداي جاننىڭ ءبىرى - جاس مامان ەدۋارد ۆارۋشكين، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
انا كۇتىمىنەن باستالعان جول
ەدۋارد ۆارۋشكين پرەزيدەنت ءىس باسقارماسىنىڭ مەديتسينالىق ورتالىعىنداعى اۋرۋحانادا رەابيليتولوگ بولىپ جۇمىس ىستەيدى. اۋەلى جالپى تاجىريبەدەگى دارىگەر ماماندىعىن بىتىرگەن ول كەيىن رەابيليتولوگ رەتىندە رەزيدەنتۋرادا ءبىلىم الادى. بۇل جولعا تۇسۋىنە وتباسىنداعى جاعداي اسەر ەتسە كەرەك. مەكتەپ جاسىندا ول كولىك اپاتىنا تۇسكەن اناسىن كۇتىپ، تاجىريبە جيناقتاعان.
«مەن رەابيليتولوگ رەتىندە وقىعان كەزدە مەكتەپ كەزىندە اناما كورسەتكەن قىزمەتتەردى تەوريا جۇزىندە مەڭگەردىم. اپاتتان كەيىن انام ۇيدە جاتىپ قالعان، جۇرە المايتىن. ونىڭ كۇتىمىن مەن اتقاردىم. ماسساج جاساپ، جاتتىعۋلار ىستەتتىم. كەيىن توسەك تارتىپ قالعان ادامداردى ەمدەگەن كەزدە مۇنىڭ ءبارىن بالا كەزىمدە ۇيدە ىستەگەنىمدى ءتۇسىندىم. ماعان مەديتسينانىڭ ىشىندە پارامەديتسينا ۇنايدى. ويتكەنى مۇندا داستۇردەن تىس ەمدەۋ جولدارىن قولدانامىز»، - دەيدى ول.
جاس مامان قازىر دەنە قيمىلىمەن بايلانىستى جۇمىستاردىڭ ازايۋى كەز كەلگەن ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا اسەرىن قالدىرىپ جاتقانىن ايتادى.
«كوبىمىز كومپيۋتەردىڭ الدىندا ۇزاق وتىرامىز. سوندىقتان كوپ ءجۇرىپ-تۇرۋىمىز كەرەك. قيمىلى از ادامنىڭ اعزاسىندا ءتۇرلى وزگەرىستەر پايدا بولادى. «تىرشىلىك دەگەن - قوزعالىس» دەيتىن ءسوز تەككە ايتىلماعان. سوندىقتان ءبىز ناۋقاستارعا ەمدىك دەنە جاتتىعۋلار ۇسىنامىز. ونداي جاتتىعۋلاردان كەيىن ناۋقاستاردىڭ قان اينالىمى جاقسارىپ، زات الماسۋى جەدەلدەيدى. ماسساجدىڭ ءوزىنىڭ پايداسى بار. ءبىراق ەمدىك جاتتىعۋلاردى ءار ناۋقاستىڭ جاعدايىنا قاراي تاعايىنداۋ ماڭىزدى»، - دەيدى ەدۋارد ۆارۋشكين.
ونىڭ جۇمىسىن سىرتتاي باقىلاپ وتىرىپ، مۇنداي ماماندارعا ناۋقاسپەن ءتىل تابىسۋ ەڭ باستى دۇنيە ەكەنىن تۇسىندىك.
«ادامنىڭ كوڭىلىن دەر كەزىندە كوتەرىپ، كەيدە ازىلمەن، كەيدە ناقتى مىسالمەن دەمەپ وتىرۋ كەرەك. ناۋقاستىڭ ەزۋىندە جىميىس پايدا بولسا، ءتىل تابىسا باستادىق دەگەن ءسوز. مەنىڭشە، دارىگەر ادام ازىلدەي ءبىلۋى كەرەك. «ءسوز - جاننىڭ داۋاسى» دەيتىن ءتامسىل بەكەر ايتىلماعان. مەديتسينانىڭ كەلەشەگى فيزيوتەراپيادا دەپ ويلايمىن. اپپاراتپەن ەمدەۋ سالاسى جىل سايىن دامىپ كەلەدى»، - دەدى رەابيليتولوگ.
«جاتاردان 2 ساعات بۇرىن گادجەت ۇستاماڭىز»
ەلۆيرا تاليپوۆا وسى اۋرۋحانادا وفتالمولوگ-لازەر حيرۋرگى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. قاراپايىمداپ ايتساق، كوز دارىگەرى.
«لازەرلىك حيرۋرگيا سالاسىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىمە 10 جىل بولدى. وسى ۋاقىتتا 9 مىڭنان استام وتا جاساعان ەكەنبىز. زاماناۋي جابدىقتاردىڭ ارقاسىندا ءبىزدىڭ كلينيكادا ماڭىزدى حيرۋرگيالىق وتالار جاسالادى. لازەرلىك وپەراتسيالار مەن ۋاقتىلى دياگنوستيكانىڭ ارقاسىندا ءبىز ءارتۇرلى اۋرۋلاردىڭ اسقىنۋىن تەجەيمىز. العاشىندا قورقىنىشتى بولدى. جاس مامانعا تەوريا جۇزىندە مەڭگەرگەن نارسەنى ءىس جۇزىندە جاساۋ قيىن ەدى. ءبىزدىڭ موينىمىزدا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك بار. ويتكەنى ادامنىڭ جانارى - باستى بايلىعى»، - دەيدى ەلۆيرا تاليپوۆا.
وفتالمولوگ ءار ءساتتى وتكەن وتا وزىنە سەنىم سىيلاعانىن ايتادى.
«دەر كەزىندە دارىگەرگە جۇگىنبەي كوزىنىڭ اقاۋىن اسقىندىرىپ العان ادامدار كەلىپ جاتادى. ولارعا لازەردىڭ كومەگىمەن وتا جاساۋ قيىن. مۇنداي جاعدايدا ميكروحيرۋرگيانىڭ قىزمەتىنە جۇگىنەمىز. كۇردەلى وتالاردى سولار ىستەيدى»، - دەيدى حيرۋرگ.
سونداي-اق، ول وقىرماندارعا كوز كۇتىمىمەن بايلانىستى پايدالى كەڭەستەر بەردى.
«قازىر وزىمىزگە قاجەت مالىمەتتىڭ ءبارىن سمارتفونعا ساقتايتىن بولدىق. سول سمارتفوندى پايدالانۋدىڭ رەجيمىن ساقتاۋ كەرەك. ارينە، ءبىز ودان تولىق باس تارتا المايمىز. دەگەنمەن، ۇيقىدان ەكى ساعات بۇرىن گادجەتتى پايدالانباۋ كەرەك. اشىق اۋادا سەرۋەندەۋدى ادەتكە اينالدىرعان ءجون. سمارتفوننان الاتىن جاڭالىقتاردى تەلەديداردان دا، الىستان وتىرىپ كورۋگە بولادى. سونداي-اق جىلىنا ءبىر رەت وفتالمولوگ دارىگەردىڭ تەكسەرۋىنەن ءوتۋ كەرەك»، - دەيدى ەلۆيرا تاليپوۆا.
جاس گەنەتيكتىڭ جوسپارى
انەل راحيموۆا - جەكە گەنومدىق دياگنوستيكا زەرتحاناسىنىڭ جاس مامانى. پرەزيدەنت ءىس باسقارماسىنىڭ مەديتسينالىق ورتالىعىنداعى اۋرۋحانادا جۇمىس ىستەپ جۇرگەنىنە 1,5 جىل بولىپتى.
«جاسىم 23 تە. بيوتەحنولوگيا دەگەن از زەرتتەلگەن عىلىم، كوبىنەسە كلينيكاعا نەگىزدەلگەن. ءبىز مۇندا زەرتحانالىق ىزدەنىستەر جاسايمىز. ياعني، كلينيكا مەن عىلىمدى قاتار الىپ جۇرەمىز. دارىگەر قويعان دياگنوزدى نە راستايمىز، نە تەرىسكە شىعارامىز. تەوريالىق ءبىلىم ءاردايىم كەرەك. ال كاسىبي ماشىق تاجىريبەمەن كەلەدى. جۇمىسىمىز ءتۇرلى باعىتتى قامتيدى»، - دەيدى جاس مامان.
انەل راحيموۆا ەلدەگى باس گەنەتيك گۇلشارا ءابىلدينوۆانىڭ تالىمىندە ءجۇرىپ، ءتۇرلى اناليزدەردى وقۋدىڭ ءتاسىلىن مەڭگەرگەن.
«ۋنيۆەرسيتەتتە وقىعاندارىمىزدان بولەك شەتەل ادەبيەتىن قولدانامىز. قازاقستاندا بيوتەحنولوگيا، گەندىك ينجەنەريا از زەرتتەلگەن. ءبىز مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى گۇلشارا ءابىلدينوۆانىڭ جەتەكشىلىگىمەن جۇمىس ىستەيمىز. جەتەكشىم بىلەتىن دۇنيەنىڭ ءبارىن مەنىڭ دە بىلگىم كەلەدى. بۇل عىلىم ءالى دە تىڭ، تەرەڭدەپ زەرتتەيتىن ماسەلەسى كوپ. سوندىقتان جىل سايىن تەورياسى جاڭارىپ، تىڭ جاڭالىقتار اشىلىپ جاتادى. پاتسيەنتتەرمەن سيرەك ۇشىراسساق تا، تالداۋ سىنامالارى ارقىلى كەز كەلگەن ىسىكتەردىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسىپ كەلەمىز»، - دەيدى زەرتتەۋشى.
تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ مەديتسيناداعى تابىسى
ال يسلامبەك مۇسابەكوۆ مۇندا نەيروحيرۋرگ بولىپ جۇمىس ىستەيدى. پرەزيدەنت ءىس باسقارماسىنىڭ مەديتسينالىق ورتالىعىندا 2022-جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن بەرى ەڭبەك ەتىپ ءجۇر. وعان دەيىن ۇلتتىق نەيروحيرۋرگيا ورتالىعىندا كىشكەنە بالالاردى ەمدەگەن.
«داعدىلاردى ودان ءارى جەتىلدىرىپ، كاسىبي دەڭگەيىمدى ارتتىرۋ ءۇشىن وسى جاققا اۋىستىم. ادام ماماندىق تاڭداۋدا قاتەلەسپەۋى كەرەك دەيدى. نەيروحيرۋرگيا سالاسى ميكروحيرۋرگيامەن بايلانىستى. ءبىز ادام ميىنا وتا جاساۋ ءۇشىن ميكروقۇرالدارمەن جۇمىس ىستەيمىز. بۇل ءوز الدىنا بولەك سالا. بۇگىنگى تاڭدا كوپتەگەن جوعارى يننوۆاتسيالىق وتالار ميكروحيرۋرگياعا نەگىزدەلگەن. ويتكەنى دەنەنى كەسپەي، تىلمەي جاسالاتىن وتالار پاتسيەنتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتىپ قانا قويمايدى، ەمدەۋدىڭ تيىمدىلىگىن دە ارتتىرادى. وعان عىلىمي ەڭبەكتەر دالەل» - دەيدى يسلامبەك مۇسابەكوۆ.
دارىگەرمەن اڭگىمەدەن كەيىن ونىڭ قولىنان وتكەن ناۋقاسپەن دە سويلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
«وتا ءساتتى ءوتتى. سول ءۇشىن دارىگەرلەرگە راقمەت. وتاعا قورقا-قورقا كەلدىم. قالاي بولار ەكەن دەپ ۋايىمدادىم. قايتكەنمەن ميعا جاسالادى عوي. ال قازىر كۇيىم جاقسى. دارىگەرلەر جىبەرسە، بۇگىن-اق ۇيگە ورالۋعا ءازىرمىن. وڭالتۋ دا جاقسى ءوتىپ جاتىر. ماعان بۇل اۋرۋحانانىڭ ناۋقاسقا كىرەبەرىستەن وتا بولمەسىنە دەيىن جاعىمدى جاعداي جاسايتىنى ۇنادى. ءبارى ساقاداي ساي، جولعا قويىلعان. مەدبيكەلەر مەن دارىگەرلەر ناۋقاس ومىرىنە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايدى ەكەن. جاپ-جاس دارىگەرلەرگە جانىمدى سەنىپ تاپسىردىم دەسەم دە بولادى. مۇنداعى دارىگەرلەردىڭ دەڭگەيى الەمدىك ستاندارتقا جەتتى دەپ ەسەپتەيمىن. ياعني، شەتەلگە بارۋدىڭ قاجەتى جوق. تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا جاقسى دارىگەرلەردىڭ بۋىنى قالىپتاسىپ ۇلگەرگەنىنە كوزىم جەتىپ وتىر» - دەيدى مادينا سۇلتانوۆا ەسىمدى ەمدەلۋشى.
نەيروحيرۋرگ يسلامبەك مۇسابەكوۆ تە ونىڭ ءسوزىن قوستاپ، مەديتسينا قارىشتاپ دامىپ جاتقانىن ايتتى. ونىڭ پايىمىنشا، جاس ماماندار العان ءبىلىمىن ىستە شىڭداۋعا كوپ كوڭىل ءبولۋى كەرەك. ول ءقازىر باسەكەگە قابىلەتتى دارىگەر بولۋ ءۇشىن عىلىمي ەڭبەكتەردى كوبىرەك وقىپ، شەتەلدىك تاجىريبەلەردى قالت جىبەرمەي قاداعالاۋ كەرەكتىگىن ايتادى. اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرۋ دە قازىرگى دارىگەرگە اۋاداي قاجەت دەپ ەسەپتەيدى.
