پلاستيكتەن جاسالعان اقشانىڭ بولاشاعى بار ما
الەمدە العاشقى پلاستيك اقشا 30 جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن پايدا بولدى. بۇل قانداي ۆاليۋتا، قاي ەلدەر قولدانادى، پوليمەر بانكنوتتاردىڭ ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرى - قازاقپارات ءتىلشىسىنىڭ ماتەريالىندا.
پوليمەر اقشانىڭ پايدا بولۋ تاريحى
پلاستيك قولما-قول اقشا يدەياسىن العاش رەت 1967-جىلى اۋستراليانىڭ رەزەرۆ بانكى (ر ب ا) جانىنداعى ساراپتاما ورتالىعى ۇسىنعان. ول كەزدە اۋستراليادا وندىق ۆاليۋتاعا كوشۋگە بايلانىستى جالعان بانكنوت جاساۋ بۇرىن-سوڭدى بولماعان دەڭگەيدە وسكەن ەدى.
1968-جىلى ارب مەملەكەتتىك عىلىمي-زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ (CSIRO) عالىمدارىمەن بىرگە پلاستيك اقشا تەحنولوگياسىن جاساۋعا كىرىستى. ول ءۇشىن 20 جىلدىق سىناق قاجەت بولدى.
ونىڭ ىشىندە ماتەريالتانۋ بويىنشا زەرتتەۋلەر، جاڭا بوياۋ جاساۋ، پلاستيككە وپتيكالىق اينىمالى قۇرىلعىلاردى قولدانۋ تاسىلدەرىن زەرتتەۋ، سونىمەن قاتار سىناق تۇرىندە 3 جانە 7 دوللار نومينالىن شىعارۋ بار ەدى.
الەمدەگى العاشقى 10 دوللارلىق پوليمەر بانكنوت 1988-جىلى اۋستراليانىڭ ەۋروپالىق قونىستانۋىنىڭ 200 جىلدىعىنا وراي شىعارىلدى.
ۆەكسەلدىڭ الدىڭعى جاعىندا دجەيمس كۋكتىڭ كەمەسى ەۋروپادان قونىس اۋدارۋشىلاردىڭ ارتقى جاعىندا اۋستراليالىق ابوريگەن جانە جارتاستاعى سۋرەتتەر، تەرەزەدە كۋكتىڭ پورترەتى بەلگىلەنگەن.
پوليمەر بانكنوتتار سينتەتيكالىق جۇقا پوليمەرلى نەگىزدەن جاسالعان، ول پوليپروپيلەن پلاستيگى دەپ اتالادى.
ولار ءبىر-بىرىمەن بايلانىسقان مولەكۋلالار نەمەسە مونومەرلەر تىزبەگىنەن تۇرادى.
پايدالانىلعان پوليمەر بەرىك، باسىپ شىعارۋعا جارامدى جانە قورعانىس قاسيەتتەرىن كۇشەيتە الادى.
اتالعان بانكنوتتىڭ بەتى وتە تەگىس، وسىلايشا اقشانىڭ تەز كىرلەپ، لاستانۋىنا جول بەرمەيدى.
پوليمەر بانكنوت تەحنولوگياسى اۋستراليانىڭ ەڭ ۇلكەن ونەرتابىستارى مەن ەكسپورتتىق تاۋارلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە تاريحقا ەندى جانە ۇلتتىق ماقتانىش.
بۇگىندە الەمنىڭ 50 دەن استام ەلى اقشا جانە بانك اينالىمىندا پوليمەر بانكنوتتى پايدالانادى.
اۋستراليا، برۋنەي، ۆەتنام، كانادا، ماۆريتانيا، مالديۆ ارالدارى، جاڭا زەلانديا، پاپۋا-جاڭا گۆينەيا، ۆانۋاتۋ رەسپۋبليكاسى، رۋمىنيا، ۇلى بريتانيا، ترينيداد جانە توباگو جانە يامايكادا بۇكىل بانكنوت پلاستيك اقشامەن ۇسىنىلعان.
بولەك تۇردە ەستەلىك پوليمەر كۋپيۋرلار قىتايدا، رەسەيدە، پولشادا، برازيليادا، گايتيدە، گامبيادا، گيبرالتاردا، ليۆاندا، ساموادا، سولومون ارالدارىندا، ۋرۋگۆايدا جانە شري-لانكادا شىعارىلدى.
پوليمەر قولما-قول اقشانى ۇدايى قولداناتىن ەلدەر - كانادا، رۋمىنيا، مالديۆ ارالدارى، ۆەتنام جانە اۋستراليا، ءىشىنارا يزرايل، ۇلى بريتانيا، مەكسيكا، سينگاپۋر جانە باسقا دا كوپتەگەن مەملەكەتتەر. كەي ەلدەردە قاعاز اقشا ەندى شىعارىلمايدى، ءبىراق اينالىمدا بار.
اۋستراليا 1996-جىلى پلاستيك اقشاعا تولىعىمەن اۋىسقان العاشقى ەل بولدى.
پلاستيك بانكنوتتىڭ ارتىقشىلىعى نەدە جانە كەمشىلىكتەرى بار ما؟
پلاستيك اقشانىڭ باستى ارتىقشىلىعى - قاۋىپسىزدىگى ءۇش دەڭگەيلى، ولاردى قولدان جاساۋ ءىس جۇزىندە مۇمكىن ەمەس.
نەگىزگى قورعانىس - جوعارى تەحنولوگيالىق جابدىقتالعان پلاستيك اقشا جاسالاتىن پوليمەرلى سۋبسترات.
مۇنداي بانكنوت تەحنولوگياسى وتە قىمبات بولعاندىقتان، جالعان اقشا جاساۋ ىقتيمالدىعى ايتارلىقتاي تومەن.
پوليمەر بانكنوتتار سۋعا ءتوزىمدى ءارى ونى وتكىزبەيدى. پوليمەردىڭ لاستانۋعا قارسى قاسيەتتەرى ونىڭ تەگىس جابىنى ارقاسىندا بانكنوتتىڭ لاستانۋىنا جول بەرمەيدى.
ونىڭ بەتى قاعازعا قاراعاندا الدەقايدا تازا جانە وڭاي تازالانادى.
قاعاز اقشامەن سالىستىرعاندا پوليمەردىڭ تىعىزدىعى جوعارى، ياعني باكتەريالار مەن ۆيرۋستار جابىسپايدى.
پلاستيك اقشا سۋ مەن كىرگە توزىمدىلىكتەن باسقا، سەلسي بويىنشا 140 گرادۋسقا دەيىنگى تەمپەراتۋراعا توتەپ بەرە الادى، سونىمەن قاتار ايازعا ءتوزىمدى.
پلاستيك اقشانىڭ تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى - قايتا وڭدەۋگە جارامدى.
ول ءۇشىن ۇساقتالعان توزعان پوليمەرلى بانكنوتتاردى جوعارى تەمپەراتۋرادا پاللەتتەۋ كەرەك، سودان كەيىن قايتا وڭدەلگەن پوليمەر پاللەتتەردەن جاڭا پلاستيك زاتتار (كومپوست جاشىكتەرى، گۇل قۇمىرالارى، روزەتكالار جانە ت. ب.) جاساۋعا بولادى.
پوليمەرلى اقشانىڭ كەمشىلىكتەرى دە بار. ول بۇكتەلمەيدى، ۋاقىت وتە كەلە ءيىلۋ سىزىعىندا قىرتىستار قالادى جانە بوياۋى تەز كەتەدى.
اتالعان بانكنوت ءتۇرى تايعاق جانە ۇستاۋعا، ساناۋعا جانە تاسىمالداۋعا ىڭعايسىز. سونىمەن قاتار، مۇنداي اقشا دىمقىلدانسا جابىسقاق بولۋى مۇمكىن.
ەسكى اقشا سۇرىپتاۋ ماشينالارى پوليمەرلى كۋپيۋردى قاعاز اقشاداي تەز وڭدەي الماۋى مۇمكىن. پوليمەرلەرمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن مۇنداي سۇرىپتاۋ ماشينالارى وزگەرتۋدى نەمەسە جاڭارتۋدى قاجەت ەتەدى.
تاعى ءبىر كەمشىلىگى - پلاستيك بانكنوتتاردىڭ ءتۇسىن تەز جوعالتۋى. مىسال رەتىندە نيگەريانى الۋعا بولادى. اتالعان ەل بانكنوتتاردىڭ بوياۋدىڭ جوعالتۋ جاعدايىنان كەيىن قاعاز اقشاعا ورالدى.
پلاستيك اقشانىڭ قۇنى قاعاز اقشادان قىمبات
پوليمەر بانكنوتتى قولدانۋ ەلدەر اراسىندا ونىڭ ەكولوگيالىق تيىمدجىلىگى، بەرىكتىگى مەن تۇراقتىلىعىنىڭ ارقاسىندا تانىمال بولا باستادى.
دەگەنمەن، قاعازدان پوليمەر اقشاعا تولىعىمەن اۋىسۋ تەحنيكالىق جاعىنان دا، قارجىلىق جاعىنان دا قىمبات.
ونىڭ قۇنى قاعازدان جوعارى، ويتكەنى پوليمەر سۋبسترات قورعانىس ەلەمەنتتەرىن قولدانۋ ءۇشىن ۇلكەن شىعىندى قاجەت ەتەدى.
سونىمەن قاتار، كونترافاكتىنى انىقتاۋ ءۇشىن بۇكىل بانكوماتتار مەن ءتيىستى جابدىقتاردى پوليمەرلى اقشاعا قايتا كونفيگۋراتسيالاۋ قاجەت بولادى.
پوليمەر بانكنوتتاردىڭ بەلگىلى ءبىر ارتىقشىلىقتارى بولسا دا، كوپتەگەن ەلدەر ءۇشىن ءداستۇرلى اقشادان باس تارتۋ ايتارلىقتاي ۋاقىتتى، قاراجاتتى جانە مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شەشىم قابىلداۋدى قاجەت ەتەدى.