ۇلى ءۇش يمپەريانىڭ بەسىگى بولعان ستامبۋل

None
استانا. قازاقپارات- تۇركيانىڭ ەڭ ءىرى شاھارى ستامبۋلدىڭ نەگىزى قاشان قالاندى؟ تاريحتا قاي كەزەڭدە استانا بولدى؟

ستامبۋلدىڭ نەگىزى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى 659- جىلى قالانعان. قالا العاشقى كەزدە (330 -1453 جىلدارى) ريم يمپەراتورى كونستانتيننىڭ قۇرمەتىنە كونستانتينوپول دەپ اتالدى. 395-1453- جىلدارى - ۆيزانتيا مەملەكەتىنىڭ، 1453-1918- جىلدارى - وسمان سۇلتاندىعىنىڭ، 1918-1923- جىلدارى تۇركيانىڭ استاناسى بولدى.

ستامبۋل - تاريحتاعى ءۇش ۇلى يمپەريا - ريم يمپەرياسىنا، ۆيزانتيا يمپەرياسىنا جانە وسمان يمپەرياسىنا استانا بولعان قالا. سونىمەن بىرگە بۇل قالا ءوز تاريحىندا 10 ريم يمپەراتورىنىڭ، 82 ۆيزانتيا يمپەراتورىنىڭ جانە 30 وسمان سۇلتاندارىنىڭ رەزيندەنسياسى بولعان.


ستامبۋل - ەۋروپا مەن ازيا كونتينەنتىندە، ءمارمار تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىندا، بوسفور بۇعازىنىڭ قوس جاعاسىندا ورنالاسقان جالعىز شاھار. 2010- جىلى ستامبۋل مادەني ەۋروپانىڭ باس قالاسى بولدى. مۇسىلمان جانە حريستيان الەمىندەگى ۇلكەن ءدىن عيماراتتارى - اۋليە سوفيا پراۆوسلاۆتىق شىركەۋى مەن يسلامدىق كوگىلدىر مەشىتى ستامبۋل قالاسىندا ورنالاسقان.

تۇرىك ستاتيستيكالىق ينستيتۋتىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، 2014 -جىلدىڭ اياعىندا ىستانبۇل قالاسىنىڭ حالقى 15029231 ادامدى قۇرادى، بۇل ەل حالقىنىڭ % 18,6 - ىن قۇرادى.

ستامبۋل - ەسكى شاھار. ءمارمار تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىندا، بوسفور بۇعازىن جاعالاي ورنالاسقان قالادا ۇنەمى تەڭىزدەن سامال ەسىپ، جان جۇرەگىڭدى جادىراتىپ تۇرادى ەكەن. ەجەلگى گرەكتەر مەكەن ەتكەن كونستانتينوپول مادەنيەتىنىڭ قالدىقتارى مۇندا ءالى دە كەزدەسەدى. ايا سوفيا حرامىن ايتپاعان كۇننىڭ وزىندە ءمارمار تەڭىزىنىڭ جاعاسىندا سالىنعان ۇزىننان- ۇزاق سوزىلعان قورعاننىڭ قالدىقتارى دا ۆيزانتيا داۋىرىنەن سىر شەرتەدى ەكەن. گەوگرافيالىق ورنالاسۋى گەوساياسي تۇرعىدان اسا تيىمدى، ەۋروپادان بىردەن ازياعا جول سالعان كارى ستامبۋل ارقىلى قاراتەڭىزدەن ءمارمار تەڭىزىنە، ودان جەرورتا تەڭىزىنە ساپار شەگۋىڭىزگە مۇمكىندىك بار. بۇندا ايگىلى سۋەتس كانالى افريكا قۇرلىعىنا باستايدى. ءمارمار تەڭىزى مەن قارا تەڭىزدى جالعاپ جاتقان ايگىلى بوسفور بۇعازى ستامبۋلعا تۋريستەردىڭ كەلۋىنە مۇرىندىق بولۋدا. ازيا مەن ەۋروپا قۇرلىعىن جالعاستىرعان اسپالى كوپىردى تەك كورۋگە عانا كەلەتىندەردە سان جوق. ەكى بىردەي الىپ يمپەريانىڭ - ۆيزانتيا جانە وسمان يمپەرياسىنىڭ جۇرەگى بولعان شەر كوكىرەك كارى قالانىڭ گەوساياسي تيىمدىلىگى دە وسىندا.

ىستانبۇل ءوز تاريحىنىڭ كوپ بولىگىندە الەمنىڭ ءىرى قالالارىنا كىردى. ب. ز. د 500 -جىلدارى 400000-نان 500000-عا دەيىنگى حالقى بار كونستانتينوپول الەمنىڭ ۇلكەن قالاسى دەگەن اتاققا تالاس- تارتىستا ءوزىنىڭ ءىزاشارى ريمدى باسىپ وزدى. XII عاسىرعا دەيىن باعداد، چانان، كايفەن مەن مەرۆ سەكىلدى باسقا ءىرى قالالارمەن حالىقتىڭ تىعىز قونىستانعاندىعى بويىنشا باسەكەلەسىپ كەلدى. ودان كەيىن ول ەشقاشان الەمنىڭ ەڭ ۇلكەن قالاسى بولا العان ەمەس، ءبىراق 1500-جىلدان 1750-جىلعا دەيىن لوندون باسىپ وزعانشا ەۋروپانىڭ ءىرى قالاسى بولىپ قالدى.

1923 -جىلى تۇركيا رەسپۋبليكاسى جاريالانعاننان كەيىن ەلوردا دارەجەسىن انكاراعا تاپسىرىپ، ەلدەگى ءىرى پورتتى جانە ساۋدا- ونەركاسىپ قالاسى دارەجەسىن ساقتاپ قالعان ستامبۋلدىڭ جان سانى 1945 -جىلى ميلليوننان ءسال عانا اسقان ەكەن. 2000 -جىلعى رەسمي حالىق ساناعى بويىنشا ستامبۋل تۇرعىندارىنىڭ سانى 10 ميلليوننان اسقان.

ستامبۋل قالاسى تۇركيانىڭ ۇلتتىق جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ 23 پايىزىن بەرەدى. قالانىڭ ەل بيۋدجەتىنە قوسار جىلدىق ۇلەسى - 40 پايىزعا جەتەدى. ونىڭ 7-8 پايىزى ستامبۋل قالاسىنىڭ ءوز ەنشىسىنە تيەدى. جەكەمەنشىك بانكىلەردىڭ ورتالىق كەڭسەسى جانە تۇركيا بانكىلەرى فيليالىنىڭ 21 پايىزى وسىندا ورنالاسقان. سونداي- اق، ستامبۋلداعى ساۋدا تۇركيا ەكونوميكاسىنان ويىپ ورىن الادى. ءىرى پورتتى قالا ستامبۋل - تۇركيا ءۇشىن ەكسپورت پەن يمپورتتىڭ قاقپاسى. قالاداعى ەكسپورت - تۇركيا ەكسپورتىنىڭ 46 پايىزىنا تەڭ بولسا، يمپورت - 40 پايىزدى قۇرايدى. سونداي- اق، كونە شاھار تۋريستەردىڭ ميلليونداپ سانالاتىن ورداسى. دەمەك، ستامبۋل - تۇركيا ەكونوميكاسىنىڭ جۇرەگى.

مۇندا شاعىن ونەركاسىپ وتە دامىعان. كەز- كەلگەن دۇكەنگە باس سۇقساڭىز، ونىڭ شاعىن شەبەرحاناسى بار. سول جەردە استىڭعى نە جوعارى قاباتتا ورنالاسقان. جالپى، ستامبۋل حالقىنىڭ باسىم كوپشىلىگى ءوزىن- ءوزى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتەدى ەكەن. اسىرەسە جەڭىل ونەركاسىپ جاقسى جولعا قويىلعان. كوبىنىڭ جەكە كاسىپورنى بار. بىزدەگىدەي «تۇرىكتىكى»، «قىرعىزدىكى»، «قىتايدىكى» دەگەن تاۋارلار مۇلدەم كەزدەسپەيدى. «مەن ءوزىم تىگەم، سول ءۇشىن ساپاسىنا ءوزىم جاۋاپ بەرەم»، - دەيدى كوبى. ولار اياق كيىمدى دە، تەرى بۇيىمدارىن دا ءوز شەبەرحاناسىندا جاساي بەرەدى.

جالپى، تۇركيادا جەڭىل ونەركاسىپتى دامىتۋ 1930 -جىلدان باستاپ قولعا الىنعان. تىگىن ونەركاسىبى ەلدى يندۋستريالاندىرۋدىڭ جەتەكشى كۇشى رەتىندە قاراستىرىلدى.


سوڭعى جاڭالىقتار