دارىگەرلەر مەرەكەدە استان ۋلانىپ قالماۋدىڭ جولدارىن ايتتى
الايدا مۇندايدا استان ۋلانۋ قاۋپى ارتا تۇسەدى. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتىنىڭ ماماندارى مەرەكەنى اۋرۋحانادا قارسى الماس ءۇشىن قانداي ساقتىق شارالارىن ەستەن شىعارماۋ قاجەتتىگىن قازاقپارات تىلشىسىنە ايتىپ بەردى.
ناۋرىز مەرامىنا وراي الدىن الا ازىق-تۇلىك، ونىڭ ىشىندە ءارتۇرلى تەز بۇزىلاتىن اسپازدىق جانە كرەمدى كونديتەرلىك ونىمدەر ساتىپ الىنادى. مەرەكە كۇندەرى ۇيدە تاماقتان ۋلانۋدىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى تاماق دايىنداۋ كەزىندە جەكە گيگيەنا ەرەجەلەرىنىڭ ساقتالماۋى.
س ق و سانيتاريالىق- ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ دەپارتامەنتى تاماقتانۋ وبەكتىلەرىن باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ ءبولىمىنىڭ جەتەكشى مامانى گۇلنۇر ۋماروۆانىڭ ايتۋىنشا، استان ۋلانۋدىڭ تاعى ءبىر سەبەبى - تاعامعا ساپاسىز ازىق-تۇلىك پايدالانۋ. سوندىقتان ونى ساۋدا ورىندارىنان ساتىپ العاندا تاۋاردىڭ جارامدىلىق مەرزىمىنە، ونىڭ سىرتقى تۇرىنە، يىسىنە، ساقتاۋ شارتتارىنا، ءونىمدى ساتىپ جاتقان نىساننىڭ سانيتارلىق جاعدايىنا نازار اۋدارۋ قاجەت.
«رۇقسات ەتىلمەگەن ساۋدا ورىندارىندا، بازارلاردا كەزدەيسوق ادامداردان ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋ - قاۋىپتى. ەڭ الدىمەن، بۇل ءسۇت ونىمدەرىنىڭ بارلىق تۇرلەرى، شيكى جۇمىرتقا، قۇس ەتى، ءارتۇرلى ەت تۇرلەرى، دايىن كوكونىس تاعامدارى، كونديتەرلىك ونىمدەر، اسىرەسە تورتتار مەن اقۋىز كرەمى بار تورتتار. اسىرەسە، قۇس ەتىنەن دايىندالعان تاعامدار، جۇمىرتقا قوسىلعان تاعامدار، مايونەز جانە قايماق قوسىلعان سالاتتار تەز بۇزىلادى. ازىق- تۇلىكتى قايدان ساتىپ الساڭىز دا، ساتۋشى ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مىندەتتى. الايدا كەزدەيسوق ادامدار ونىڭ ساپاسىنا كەپىلدىك بەرمەيدى»، - دەيدى سانيتار دارىگەر.
مەرەكە دەنساۋلىققا كەرى اسەرىن تيگىزبەس ءۇشىن قاراپايىم ەرەجەلەردى ەستەن شىعارماعان ءجون:
- جاندىكتەر مەن كەمىرگىشتەر ىشىنە ءتۇسىپ كەتپەۋى ءۇشىن ازىق-تۇلىكتى اشىق جەردە، ەدەندە ساقتاماڭىز؛
- ونىمدەر اۋادا تەز بۇلىنەدى، سوندىقتان ىدىستى قاقپاقپەن جاۋىپ، ارنايى پلەنكامەن وراڭىز؛
- قوقىس شەلەگىن دە دەزينفەكتسيا قۇرالدارىمەن ءجيى وڭدەپ، ونى قاقپاقپەن جاۋىپ، قوقىستان ءجيى بوساتىپ وتىرۋ قاجەت؛
- ۇيدە مەرەكەلىك تاعامداردى دايىنداعان كەزدە، ەڭ الدىمەن، قولدىڭ، جابدىقتىڭ، اس ءۇي جابدىقتارىنىڭ تازالىعىن قاداعالاڭىز؛
- شيكى تاعامدار مەن دايىن تاعامداردى بولەك ساقتاڭىز، ولاردى كەسۋ ءۇشىن بولەك پىشاق پەن كەسۋ تاقتالارىن قولدانىڭىز؛
- جاڭا پىسكەن تاعامدى وتكەن كۇننەن قالعان قالدىقتارمەن ارالاستىرماڭىز؛
- دايىن تاعامدى ەكىنشى كۇنى قولدانار الدىندا تەرميالىق وڭدەۋدەن وتكىزىڭىز؛
- ەتتى، قۇستى، جۇمىرتقانى، تەڭىز ونىمدەرىن جانە مەرەكەلىك تاعامدارعا ارنالعان باسقا ينگرەديەنتتەردى قۋىرۋ، قايناتۋ كەزىندە دۇرىس تەمپەراتۋرالىق رەجيمدى ساقتاڭىز. ءپىسىرۋ ءۇشىن قاجەتتى ۋاقىتتى ساقتاۋ وتە ماڭىزدى - بۇل زياندى ميكروبتاردى جويادى؛
- توڭازىتقىش كامەرالارىندا ءونىمدى ساقتاۋدا قاجەتتى تەمپەراتۋرانى ساقتاڭىز؛
- ۋلانۋدى بولدىرماۋ ءۇشىن ءۇي جاعدايىندا كونسەرۆىلەنگەن بانكىنى قولدانار الدىندا 10-15 مينۋت قايناتىپ الىڭىز؛
- قاقپاعى كوتەرىلگەن بانكىلەردى، ءتۇسى بۇزىلىپ، ءيىسى شىققان ونىمدەردى قولدانباڭىز. ءدامىن تاتىپ كورۋگە دە ۇمتىلماڭىز؛
- قايناتىلعان ەت، قۇس ەتى، پورتسياعا كەسىلگەن ءبىرىنشى جانە ەكىنشى تاعامدارعا ارنالعان قوسالقى ونىمدەر قولدانىلماس بۇرىن قايتا تەرميالىق وڭدەۋدەن وتكىزىڭىز؛
- بالىشتەر مەن قۇيماقتارعا ارنالعان تارتىلعان ەت، قايناتىلعان ەت نەمەسە ەت ونىمدەرى قولدانار الدىندا قايتا تەرميالىق وڭدەۋدەن وتكىزىڭىز. دايىن تارتىلعان ەت 2 ساعات ىشىندە قولدانىلۋى ءتيىس؛
- سۋىق تاعامداردى دايىنداۋ ءۇشىن پايدالانىلاتىن شيكى كوكونىستەر پىسىرىلمەگەندىكتەن، ونى دۇرىستاپ جۋىپ، كەيىن اعىندى سۋمەن شايۋ جانە كەسەر الدىندا قۇرعاتىپ الىڭىز؛
- سالاتتار، ۆينەگرەتتەردى جانە تۋرالعان كومپونەنتتەردى دامدەلمەگەن كۇيىندە 0 گرادۋس تەمپەراتۋرادا التى ساعاتتان اسپايتىن مەرزىمدە عانا ساقتاڭىز؛
- سالاتتار مەن ۆينەگرەتتەرگە داستارحانعا قويار الدىندا عانا سۇيىق ماي، مايونەز قوسىڭىز.
گۇلنۇر ۋماروۆانىڭ ايتۋىنشا، وسى قاراپايىم شارالار استان ۋلانۋدىڭ الدىن الادى. ۋلانعان ادامدا جۇرەك اينۋى، قۇسۋ، ءىشتىڭ اۋىرۋى، تاۋلىگىنە 10-20 رەتكە دەيىن ءىش ءوتۋ بولادى. ادامنىڭ جالپى كوڭىل كۇيى ناشارلايدى: ارتەريالىق قىسىم تومەندەيدى، پۋلس جيىلەيدى، دەنە قىزۋى كوتەرىلەدى، كەيدە ادام ەستەن تانىپ قالۋى دا مۇمكىن. مۇندايدا ۇيدە ەمدەلمەي، جەدەل جاردەم قىزمەتىنىڭ كومەگىنە جۇگىنگەن ءجون.
اۆتور
اقەركە داۋرەنبەك قىزى