قىز جىبەك فيلمىنىڭ رەجيسسەرىنە كىمدەر كەدەرگى بولعان
وسى اتاۋلى مەرەيتويعا وراي ء ابىلحان قاستەيەۆ اتىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ونەر مۋزەيىندە اباي اتىنداعى قازاق ك س ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، كينورەجيسسەر سۇلتان قوجىقوۆتىڭ «التىننىڭ سىنىعى، اسىلدىڭ تۇياعى» اتتى قوجىقوۆتار ديناستياسى كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى.
اتالمىش كورمەگە Massaget.kz پورتالىنىڭ ءتىلشىسى بارىپ، سۇلتان قوجىقوۆتىڭ نەمەرە قارىنداسى ساۋلە قوجىقوۆامەن تىلدەستى.
سۋرەتتە وڭ جاقتا قۇلاحمەت قوجىقوۆتىڭ قىزى ساۋلە قوجىقوۆا
قوجىقوۆتار اۋلەتى تۋرالى نە بەلگىلى؟
قۇلاحمەت قوجىقوۆتىڭ قىزى ساۋلە قوجىقوۆا وتباسى تۋرالى ايتىپ بەردى.
«ءبىزدىڭ اۋلەت شىعارماشىلىقتىڭ ورتاسى ەدى. اتامىز قوڭىرقوجا قوجىقوۆ پەن جۇبايى ءلاتيپا قوجىقوۆادان 4 ۇرپاق ءوربىدى. اتامىز بىلىكتى ۇستاز، الاش قوزعالىسىنىڭ كونەكتى وكىلى بولسا، اجەمىز ءلاتيپا ءسان الەمىنىڭ شەبەرى، كسرو سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى بولعان. بالالارىنىڭ تۇڭعىشى - قوجاحمەت قوجىقوۆ قازاقستانداعى تۇڭعىش سۋرەتشى- گرافيك، كاريكاتۋرا جانە پلاكات جانرىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، قۇلاحمەت قوجىقوۆ كينو سۋرەتشىسى، اتاقتى قىز جىبەك فيلمىنىڭ ەسكيزدەرىن سالعان، نۇراحمەت قوجىقوۆ - ەلگە بەلگىلى ءمۇسىنشى، ءسۇت كەنجەسى سۇلتان قوجىقوۆ رەجەيسسەر ءارى سۋرەتشى بولعان»، - دەيدى ول.
قوجىقوۆتار اۋلەتىن ستاليندىك قۋعىن-سۇرگەن اينالىپ وتپەگەن. الدىمەن ءۇيدىڭ وتاعاسى - قوڭىرقوجا قوجىقوۆ ۇستالىپ، اتىلسا، تۇڭعىشى 28 جاسىندا اباقتىعا قامالعان ەكەن.
«اتامىز قوڭىرقوجانى»الاشورداشى«دەپ ايىپتاپ، 1938 -جىلى اتۋ جازاسىنا كەسەدى. ارتىندا قالعان جارى بالالارىن جاقسى ءبىلىم الۋى ءۇشىن بار كۇشىن سالعان. تۇڭعىش ۇلدارى ماسكەۋدەگى مەملەكەتتىك جوعارى كوركەمونەر تەحنيكالىق شەبەرحاناسىندا وقىعان. كسرو سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى ەدى. قازاقستاندا العاش رەت كوركەمسۋرەت گالەرياسىنىڭ اشىلۋىنا مۇرىندىق بولعان ادام. ءبىراق رەپرەسسياعا ول دا ىلىگىپ، اباقتىعا قامالدى. 1944 -جىلى عانا دەنساۋلىعىنا بايلانىستى ازات ەتىلگەن. كەيىن قازاقفيلمنىڭ دەكوراتورى بولىپ جۇمىس ىستەگەن»، - دەيدى ساۋلە قوجىقوۆا.
قۇلاحمەت قوجىقوۆتىڭ سۋرەتى. باي-باعلاندار جايلاۋدا
قوجىقوۆتار اۋلەتىنەن ءۇش ۇل ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان.
«مەنىڭ اكەم قۇلاحمەت قوجىقوۆ تا حالىق جاۋى اتاندى. ءبىز سول ۋاقىتتاردا وتە قيىن جاعدايدا ءومىر سۇردىك. قازىر وسى زالدا سۋرەتتەرى مەن كينو ءۇشىن سالعان ەسكيزدەرى بار. ءىنىسى سۇلتان ەكەۋى قىز جىبەك فيلمىنىڭ ەسكيزدەرىن سىزعان. اكەم قازاق كينوسىنىڭ العاشقى سۋرەتشىسى سانالادى. اتامىزدىڭ ۇلكەن ۇلىنان باسقا ءۇش ۇلى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ قاتىسۋشىلارى. سۇلتان قوجىقوۆ پانفيلوۆتار ديۆيزياسىندا مايدانعا بارىپ كەلگەن»، - دەيدى ول.
قىز جىبەك فيلمىن ءتۇسىرۋ بارىسى
ساۋلە قوجىقوۆا اكەسىنىڭ سۇلتانعا قامقورلىق جاساپ، بار بىلگەنىن ۇيرەتىپ، رەجيسسەرلىك ماماندىقتا وقۋعا كەڭەس بەرگەنىن ايتادى.
«سوعىستان كەلگەسىن سۇلتان اعامىزدى اكەم قۇلاحمەت ۆ گ ي ك-كە رەجيسسەر ماماندىعىن وقۋعا جىبەرگەن. ودان كەلگەسىن سۇلتان اعامىز سوعىس تاقىرىبىندا فيلم تۇسىرگىسى كەلگەن ەكەن. ءبىراق اكەم قۇلاحمەت ونى قىز جىبەك فيلمىنە اكەلگەن. قۇلاحمەت سۇلتاننان 9 جاس ۇلكەن بولعاسىن، وعان اكەسىندەي بولعان. ولار اكەسىز ءوستى عوي»، - دەيدى ساۋلە قوجىقوۆا.
سۇلتان قوجىقوۆتىڭ ءتۇرلى گازەتتەرگە سالعان كاريكاتۋرالارى
«قوجىقوۆتاردىڭ ۇرپاقتارى دا سۋرەت سالادى، مىسالى، مەن دە سۋرەتكە جاقىنمىن، ءبىراق كاسىبي تۇردە اينالىسپادىم»، - دەيدى ول.
قۇلاحمەت قوجىقوۆتىڭ كينوعا سالعان ەسكيزدەرى
«اتامىز جاديدشىلدىكتىڭ ۇلكەن وكىلى بولعان. جاديدشىلدىك ورتا ازيادا پاتشا وكىمەتىنە قارسى، حالىقتى اعارتۋعا بايلانىستى تۋعان قوزعالىس. اتامىز جاديدشىلدىك باعىتىندا قىزىلوردادا مەكتەپ اشقان. بۇل جاڭا ءبىلىم ورداسى ەدى. بۇرىن مولدا دىنگە نەگىزدەپ ساباق وتسە، جاڭا مەكتەپتە ودان بولەك گەوگرافيا سياقتى جاڭا عىلىمدار ۇيرەتىلگەن»، - دەيدى ساۋلە قوجىقوۆا.
قوجىقوۆتار اۋلەتىن قۋعىن سۇرگىن، سوعىس ومىردەن ەرتە الىپ كەتكەن.
«اتام 53 جاسىندا اتىلىپ كەتتى. تۇڭعىشى قوجاحمەت دەنساۋلىعىنا بايلانىستى 43 جاسىندا، ءۇشىنشى ۇلى نۇراحمەت تە سوعىستىڭ سالدارىنان دەنساۋلىعىنان ايرىلىپ ومىردەن ەرتە ءوتتى»، - دەيدى ول.
قۇلاحمەت قوجىقوۆ. قىز جىبەك پەن تولەگەن
سالە قوجىقوۆانىڭ ايتۋىنشا قىز جىبەك فيلمىن ءتۇسىرۋ كەزىندە اكەسى مەن سۇلتان قوجىقوۆ ءبىرقاتار كەدەرگىلەرگە تاپ بولعان.
«اكەم مەن سۇلتان اعا قازاقفيلمدە بىرگە جۇمىس ىستەدى. ولارعا قارسى شىعىپ، كەدەرگى كەلتىرگەندەر كوپ بولدى. مىسالى، العاشىندا اكەم فيلمنىڭ سۋرەتشىسى ەدى. عابيت مۇسىرەپوۆ قىز جىبەكتىڭ سەناري اۆتورى رەتىندە جارى رايسا مۇحامەدياروۆانى باس رولگە بەكىتكىسى كەلگەن. اكەم كينو ەسكيزدەرىن سالىپ وتىرعاندىقتان، وعان قارسى شىعىپ، جاس قىزدىڭ وبرازىنا ونىڭ كەلمەيتىنىن ايتقان. رايا ءرولدى سومدايتىن كەيىپكەردەن ەكى ەسە ۇلكەن بولعان. كەيىن كاستينگ ارقىلى جۇزدەگەن قىز اراسىنان تاڭدادى عوي باس كەيىپكەردى»، - دەيدى ول.
«سۇلتان اعامىز دا فيلمدى ءتۇسىرۋ بارىسىندا بىرنەشە ينفاركت الدى. كينو تۇسىرۋىنە مۇمكىندىك بەرمەدى، ۇنەمى سىناپ وتىرعان. بۇل»كوركەم فيلم ەمەس«دەگەندەر دە بولعان. سۇلتان اعامىز كەدەرگىلەرگە شىدامادى، اۋىرىپ قالا بەرگەن. فيلمدى شىعارماي، ۇستاپ وتىرعان. اكەم وسىنداي كەلىسپەۋشىلىكتەر بولعاندىقتان كينونىڭ سۋرەتشىسى بولۋدان باس تارتقان. ناعىز ونەر بۇيرىققا باعىنبايدى عوي. ال بۇل جەردە بۇيرىق بەرىپ سونى ورىنداتپاقشى بولدى. وسىنداي قيىندىقتاردىڭ ارقاسىندا فيلم جارىققا شىقتى»، - دەيدى ساۋلە قوجىقوۆا فيلم تۋرالى.
گرۋزيننىڭ رەجيسسەرى تەنگيز ابۋلادزەمەن سۇلتان قوجىقوۆ بايلانىستا بولعان. تەنگيز ابۋلادزە سۇلتان قوجىقوۆ گرۋزياعا بارعاندا «قىز جىبەك» فيلمىن جوعارى باعالاعان ەكەن.
اتالمىش كورمە ءابىلحان قاستەيەۆ اتىنداعى ق ر مەملەكەتتىك ونەر مۋزەيى قازاق ونەرىنىڭ دامۋىنا وراسان ۇلەسىن قوسقان قوجىقوۆتار اۋلەتىنىڭ شىعارماشلىعىن حالىق نازارىنا پاش ەتۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
كورمەدە مۋزەيدىڭ التىن قورىنداعى سۋرەتشى قوجا-احمەت، قۇلاحمەت قوجىقوۆتاردىڭ جانە لاتيپا مۇڭايتپاس قىزى (ءلاپين) قوجىقوۆانىڭ شىعارماشىلىق تۋىندىلارى قويىلعان.
سونىمەن قاتار قازاق كينو الەمىندە ەسىمى التىن ارىپپەن جازىلعان، كينورەجيسسەر سۇلتاناحمەت قوجىقوۆتىڭ تۇسىرگەن «قىز-جىبەك»، «ءبىز جەتىسۋدانبىز»، «انا مەن بالا»، «بىزدىكىلەردى ءبىل!»، «شىڭداعى شىناردا»، «ەگەر ءبىزدىڭ ءارقايسىمىز...» كينولارىنان فوتوسۋرەتتەر، 1940 -جىلدارى گازەت-جۋرنالداردا جاريالانعان شارج شىعارماشىلىق جۇمىستارى كورەرمەن نازارىنا ۇسىنالدى.
Massaget.kz