مەملەكەت باسشىسى تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ كەزەكتەن تىس سامميتىنە قاتىستى

انكارا. قازاقپارات - مەملەكەت باسشىسى تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ كەزەكتەن تىس سامميتىنە قاتىستى، دەپ حابارلايدى اقوردا.

تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ كەزەكتەن تىس ءسامميتى تۇركيادا بولعان جويقىن جەر سىلكىنىسىنەن قازا تاپقانداردى ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الۋدان باستالدى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ، ەڭ الدىمەن، ءسامميتتى وتكىزۋدى ۇسىنعان ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆكە جانە قوناقجايلىقپەن قارسى العان تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايپ ەردوعانعا العىس ايتتى. بۇدان كەيىن قازاقستان پرەزيدەنتى جەر سىلكىنىسىنەن قازا تاپقان مارقۇمداردىڭ تۋعان-تۋىستارىنا جانە بۇكىل تۇركيا حالقىنا تاعى دا كوڭىل ايتتى.

«الاپات ءزىلزالانىڭ زاردابىن تارتقان تۇرىك ەلىنىڭ قايعىسى بارشا تۇركى جۇرتىنىڭ قاسىرەتى دەپ بىلەمىن. قازاقتا «قايعىنى بولىسسەڭ - ازايادى» دەگەن ءسوز بار. اعايىننىڭ باسىنا كۇن تۋعاندا ءبىزدىڭ حالقىمىز ەشقاشان قول قۋسىرىپ وتىرمايدى. قازاقستان حالقى بىردەن تۇرىك باۋىرلارعا قول ۇشىن سوزدى. قۇتقارۋشىلارىمىز جانە دارىگەرلەرىمىز دەرەۋ كومەككە اتتاندى. قاجەتتى قۇرالدارمەن جابدىقتالعان ەڭ تاجىريبەلى، بىلىكتى ماماندارىمىز قۇتقارۋ جۇمىسىنا اتسالىستى. باۋىرلاس ەلگە گۋمانيتارلىق جانە قارجىلاي كومەك كورسەتىلدى. جويقىن جەر سىلكىنىسى ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىن دا بەي- جاي قالدىرمادى. ءبىزدىڭ حالقىمىز باۋىرلارىمىزدىڭ باسىنا تۇسكەن قيىندىقتى بىرگە كوتەرۋگە اتسالىستى. قازاقتا «اسار» دەگەن جاقسى ۇعىم بار. جۇرت بىرلەسىپ، مۇقتاج جانعا كومەك قولىن سوزادى. وسى ماقساتتا قازاقستاننان انادولى ەلىنە كوپتەگەن ەرىكتىلەر كەلىپ، ايانباي ەڭبەك ەتتى. ولار - ەل باسىنا اۋىرتپالىق تۇسكەندە العى شەپتە بولاتىن شىنايى پاتريوت ازاماتتار، جانى تازا ادامدار. ەرىكتىلەردى ورتاق ىسكە جۇمىلدىرۋ اسا ماڭىزدى. سوندىقتان مەن ۇيىمىمىزعا مۇشە ەلدەردىڭ وكىلدەرىن بيىل استانادا وتەتىن ەرىكتىلەر فورۋمىنا شاقىرامىن. «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەيدى حالقىمىز. ءبىز باۋىرلاس تۇركياعا ودان ءارى قولداۋ كورسەتۋگە دايىنبىز»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت اپات ايماعىندا الەۋمەتتىك نىسان سالىپ بەرۋگە قازاقستان دايىن ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ انادولى ەلىنە كورسەتكەن دەمەۋىن جوعارى باعالايتىنىن جەتكىزدى.

«ەۋروپاداعى سەرىكتەستەرىمىزدىڭ حالىقارالىق دونورلار كونفەرەنتسياسىن وتكىزۋ تۋرالى باستاماسىن قۇپتايمىز. مۇنداي باستامالارعا تۇركى ەلدەرى دە اتسالىسادى دەپ سەنەمىن. تۇركى مەملەكەتتەرى سىن ساعاتتا اۋىزبىرشىلىك پەن جاناشىرلىقتىڭ وزىق ۇلگىسىن كورسەتتى. وسى باۋىرمالدىعىمىز نىعايا ءتۇسسىن. ءاردايىم ءبىر-بىرىمىزگە قامقور بولىپ، ىنتىماعىمىز جاراسا بەرسىن!» - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى باسقوسۋدىڭ «اپات جانە توتەنشە جاعدايلار مەنەدجمەنتى، گۋمانيتارلىق كومەك» دەگەن تاقىرىپتا ءوتۋى بەكەر ەمەس ەكەنىن اتاپ ءوتتى. پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، جەر جۇزىندە تابيعي جانە تەحنوگەندىك اپاتتار كوبەيىپ جاتىر. بۇل جاعداي وتە وزەكتى حالىقارالىق ماسەلەنىڭ بىرىنە اينالدى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدە قازاقستان گۋمانيتارلىق شارالاردان شەت قالمايتىنىنا توقتالىپ، تۇركى ەلدەرى توتەنشە جاعداي كەزىندە ءتيىمدى ارەكەت ەتە ءبىلۋى كەرەك ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونداي-اق ۇيىم حاتشىلىعى مەن مۇشە مەملەكەتتەر اراسىنداعى بايلانىستاردى نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن ءبىرقاتار ۇسىنىس ايتتى.

«ءبىز تابيعي اپاتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن كۇش جۇمىلدىرۋىمىز كەرەك. تۇركياداعى ءزىلزالا قاۋىپ-قاتەرگە قاشاندا دايىن بولۋ قاجەتتىگىن كورسەتتى. سوندىقتان ۇيىم اياسىندا توتەنشە جاعدايلار مەكەمەلەرىنىڭ بىرلەسكەن كۇشىن جاساقتاۋدى ۇسىنامىن. ونى الماتىداعى توتەنشە جاعدايلار جانە الاپات جەر سىلكىنىستەرىنىڭ قاۋىپ-قاتەرىن ازايتۋ جونىندەگى ورتالىقتىڭ نەگىزىندە اشۋعا بولادى. بۇل ورتالىقتى 2016-جىلى قازاقستان جانە قىرعىزستان ۇكىمەتتەرى قۇرعان. بىرلەسكەن كۇشكە ۇيىمنىڭ ازاماتتىق قورعانىس حاتشىلىعى مارتەبەسىن بەرگەن ءجون دەپ سانايمىن. ول اپاتتان زارداپ شەككەن ەلدەرگە كومەك كورسەتۋ جۇمىستارىن ۇيلەستىرەتىن بولادى. وسى قۇرىلىم اياسىندا حالىقارالىق ءىس- شارالار ۇيىمداستىرىلادى. اتاپ ايتقاندا، قۇتقارۋشىلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ جانە وقۋ-جاتتىعۋ كۋرستارى وتكىزىلەدى»، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ىزدەستىرۋ جانە قۇتقارۋ قىزمەتتەرىنىڭ دايىندىعىن كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن ەكىنشى ۇسىنىس رەتىندە اتادى. وسى ماقساتتا پرەزيدەنت ەلدەرىمىزدەگى توتەنشە جاعداي مەكەمەلەرىنىڭ كۇشتەرى مەن تەحنيكالىق قۇرال-جابدىقتارىنىڭ ءتىزىمىن ازىرلەۋدى ۇسىندى. بۇل شارا قيىن- قىستاۋ ساتتە شۇعىل ارەكەت ەتىپ، اپاتتىڭ سالدارىن جويۋعا باعىتتالعان ءىس-ارەكەتتەردى ۇيلەستىرۋگە مۇمكىندىك بەرمەك.

قاسىم-جومارت توقايەۆ توتەنشە جاعدايدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن اقپارات ءبولىسىپ، قۇتقارۋشىلاردىڭ تاجىريبە الماسۋى وتە ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق بيىل كۇزدە قازاقستاندا «قازقۇتقارۋ» حالىقارالىق وقۋ- جاتتىعۋ جيىنى وتەتىنىن ەسكە سالدى. پرەزيدەنت ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ قۇتقارۋ قىزمەتتەرىن اتالعان ءىس-شاراعا قاتىسۋعا شاقىرىپ، سول كەزدە وسى سالاعا جاۋاپتى مەكەمە باسشىلارىنىڭ العاشقى باسقوسۋىن وتكىزۋگە بولاتىنىن ايتتى.

قاسىم- جومارت توقايەۆ قازىرگى گەوساياسي جاعداي مەن الەمدەگى ەكونوميكالىق احۋالدىڭ كۇردەلى كەزەڭىندە تۇركى الەمىنىڭ ءوزارا ىنتىماقتاستىعى نىعايا تۇسكەنىن وتە دۇرىس قادام دەپ سانايدى.

«ءبىزدىڭ ۇيىم سول ارقىلى حالىقارالىق دەڭگەيدە وزىندىك ورنى بار ەكەنىن كورسەتتى. ەلدەرىمىز ساياسي، ەكونوميكالىق جانە مادەني ىقپالداستىقتى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋى قاجەت. بۇل - قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى باسىم باعىتتىڭ ءبىرى»، - دەدى پرەزيدەنت.

سونداي-اق مەملەكەت باسشىسى جيىنعا قاتىسۋشىلاردى بيىل كۇزدە قازاقستاندا وتەتىن ۇيىمنىڭ ونىنشى مەرەيتويلىق سامميتىنە شاقىردى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قيىن ساتتە حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ تۇرىك حالقىنا قولداۋ كورسەتۋى رەجەپ تاييپ ەردوعاننىڭ جوعارى بەدەلى مەن ەلىنە جاساپ جاتقان رياسىز قىزمەتىنىڭ ناتيجەسى دەپ سانايتىنىن جەتكىزدى. ونىڭ پىكىرىنشە، بيىل 100 جىلدىعىن اتاپ وتەتىن تۇركيا رەسپۋبليكاسى زور بەدەلگە يە. ونىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان تۇركيا باسشىسىنا الداعى پرەزيدەنت جانە پارلامەنت سايلاۋىندا ساتتىلىك تىلەپ، ونى تۇرىك جۇرتىنىڭ قولدايتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.

پرەزيدەنت ءسوزىنىڭ سوڭىندا جيىنعا قاتىسۋشىلاردى الداعى ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز مەرەكەسىمەن قۇتتىقتاپ، وسى مەيراممەن تۇسپا-تۇس كەلەتىن قاسيەتتى رامازان ايىنىڭ باستالۋىنا وراي ىزگى تىلەگىن ءبىلدىردى.

سونىمەن قاتار جيىندا تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايپ ەردوعان، ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ، قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ، وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەيەۆ، تۇرىكمەنستاننىڭ ميللي گەنگەشى حالك ماسلاحاتىنىڭ ءتوراعاسى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ، ماجارستان پرەمەر- ءمينيسترى ۆيكتور وربان جانە تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى قۋبانىچبەك ومىراليەۆ ءسوز سويلەدى.

تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ كەزەكتەن تىس سامميتىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مىناداي قۇجاتتارعا قول قويىلدى:

1.تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمى كەزەكتەن تىس سامميتىنىڭ انكارا دەكلاراتسياسى؛

2.تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ ازاماتتىق قورعاۋ مەحانيزمىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم.

3.تۇركى ينۆەستيتسيالىق قورىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىم.