تۇركيادا جەر سىلكىنىسى تولاستاماي تۇر
ابىروي بولعاندا زارداپ شەككەندەر جوق. قوس ءزىلزالا مەن ودان كەيىن جالعاسقان 15 مىڭعا جۋىق جەر ءدۇمپۋى شالعاي اۋدانداردا ورنالاسقان ەلدى مەكەندەرگە دە اسەر ەتتى. باسپاناسىز قالعان حالىق وسىنداي شاتىرلاردا ءومىر سۇرۋگە ءماجبۇر.
مەحمەت دوعرۋ، اۋىل اكىمى:
- ەلدى مەكەنىمىزدە 370 ۇيدەن قۇرالعان. شامامەن 2 مىڭعا جۋىق تۇرعىنىمىز بار. ءزىلزالادان 150 دەن استام عيماراتىمىز جەرمەن جەكسەن بولدى. 11 كىسى قازا تاپتى. قازىرگى تاڭدا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ %95 شاتىرلاردا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. مۇنداعى جۇرت، مال جانە ەگىن شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن. وكىنىشكە وراي، اپاتتا ءىرىلى ۇساقتى مالىمىز دا قىرىلىپ قالدى. قالادان قاشىپ، اۋىلعا باس ساۋعالاعاندار كوپ. وسى سەبەپتى، كەيبىر ەلدى مەكەندەردەگى تۇرعىن سانى ەسەلەپ ارتقان. ايتۋلارىنشا، قالاعا قاراعاندا- اۋىل قاۋىپسىز.
مەحمەت اتەش، حاتاي قالاسىنىڭ تۇرعىنى:
- انتاكياداعى ءۇيىمىز جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن جارامسىز بولىپ قالدى. ءبىرىنشى ءتۇندى كولىكتە وتكىزدىك. ەكىنشى كۇنى اۋىلداعى ۇيىمىزگە كەلدىك. اشەيىندە، ءبىر ساعاتتا كەلەتىن جولعا بىرنەشە ساعات بويى ءجۇرىپ وتتىك. مۇندا دا جاعداي كوڭىل كونشىتەرلىك ەمەس. كوپ عيمارات قيراعان. ءۇيىمىز بۇزىلماعان. ءبىراق، ۇزدىكسىز جەر دۇمپۋلەرىنىڭ جالعاسۋى ۇرەيلەندىرىپ وتىر. وسى سەبەپتى، ءۇيدىڭ قاسىنا شاتىر قۇرىپ، سوندا تۇنەپ ءجۇرمىز. العاشقى كۇندەردە، جارىق پەن جىلۋىمىز بولمادى. 2-3 كۇننەن كەيىن قوسىلدى.
بيلىك پەن جەرگىلىكتى اكىمشىلىكپەن قاتار ەرىكتىلەر دە شالعاي اۋىلداعى تۇرعىندارعا قول قابىس كورسەتىپ وتىر. ابدۋللاح يارار، 50 جىل بۇرىن گەرمانياعا قونىس اۋدارعان. تۋعان جەردەگى اپاتتان كەيىن قول قۋسىرىپ وتىرا الماي، نەمىس جەرىندە جاردەم ناۋقانىن باستاپتى. ازىق- تۇلىك، جىلى كيىممەن قاتار جارىق گەنەراتورلارىن وزىمەن الىپ كەلىپ، اۋىلداعى اعايىنعا كومەكتەسىپ ءجۇر.
ابدۋللاح يارار، گەرمانيا ازاماتى:
- ءزىلزالادان كەيىن 3 كۇن بويى جاقىندارىمىزدان حابار الا المادىق. دەرەۋ، كومەك ناۋقانىن باستادىق. سونداعى جاقىن، دوس، تۋىستارىمىزدان، ءتىپتى تانىمايتىن جاندار بارىنشا قول ۇشىن سوزدى. 12 جۇك كولىگىمەن جاردەم زاتتارىن الىپ كەلدىك. تاعى دا جيناپ جاتىرمىز. كەلەسى جەتىدە نەمىس دوسىم باستاپ كەلەدى. شاتىر، تەحنيكا، كيىم- كەشەك، ازىق- تۇلىك جەتكىزدىك.
تۇركيادا قوس جەر سىلكىنىسى 11 پروۆينتسياداعى 14 ميلليونعا جۋىق تۇرعىننىڭ تۇرمىسىنا تىكەلەي اسەر ەتتى. 48 مىڭنان استام تۇرعىن قازا تاۋىپ، 230 مىڭ عيمارات قيراعان.
فۋات وكتاي، تۇركيا ۆيتسە- پرەزيدەنتى:
- زياندى باعالاۋ اياسىندا 1 ميلليون 805 مىڭ 842 عيماراتقا ساراپتاما جۇرگىزىلدى. بۇل 5 ميلليون 242 مىڭ پاتەر دەگەن ءسوز. 653 مىڭ ءۇي اۋىر، شۇعىل، بۇزىلعان جانە ورتاشا زاقىمدانعان. ۇيىندىلەردىڭ %20 تازالاندى. ءبىر جاقتان قيراندىلاردى تازارتۋمەن ەكىنشى جاقتان قۇرىلىس جۇمىستارىمەن اينالىسىپ جاتىرمىز. اۋىل جانە ورمان شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ مالىمەتىنشە، جەر سىلكىنىسىنىڭ ەكونوميكالىق شىعىنى 80 ميلليارد دوللاردان استى.
اپاتتىق ايماق پەن تۇرعىنداردىڭ تۇرمىسىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن مەملەكەت پەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار جۇمىلا ارەكەت ەتۋدە. دەگەنمەن، ەل حالقىنىڭ %14 ءومىر سۇرەتىن ايماقتاردى قالىپقا كەلتىرۋ وڭايعا سوقپايتىنى انىق.
www.24.kz