قىتايدىڭ قازىرگى ادەبيەتى قاي دەڭگەيدە؟

None
استانا. قازاقپارات – قىتاي ادەبيەتى تۋرالى بۇل جازبامىزدا اتالعان ەلدەگى ادەبيەت سالاسىنىڭ وكىلدەرىنە جەكە-جەكە توقتالعاندى ءجون دەپ سانادىق.

ۋاڭ شياوبو

«سول كۇنى مەن ءومىرىمنىڭ التىن عاسىرىندا جيىرما ءبىر جاستا ەدىم». وسى سويلەمدى وقىعاندا جۇرەگىم ەلجىرەپ كەتكەنى ءالى ەسىمدە. ۋاڭ شياوبو - نەگىزگى ادەبيەت الەمىندە سۋىق، ال حالىق اراسىندا ىستىق تيپتىك جازۋشى. وتكەن ايدا شينحۋا كىتاپ دۇكەنىنە بارعانىمدا، ءبىر قابىرعا تولىعىمەن ۋاڭ شياوبونىڭ ەڭبەكتەرىنىڭ انتولوگياسى ەكەن. ونىڭ وقىرماندارى از ەمەس، ءبىراق، ادەبيەت الەمىندە ونىڭ ەسىمى وتە از اتالدى. بىرەۋلەر ول تۋرالى جاقسى ءسوز ايتپايدى، نە دەسە ول دەسىن، ءبىز ونىڭ شىعارماسىنا قارايمىز، ونىڭ جازۋشىلىعى شىنىندا دا مىقتى.

ۋاڭ شياوبو 40 جاسىندا قايتىس بولدى سودان كەيىن عانا تانىمال بولدى. ونىڭ اتاقتى شىعارماسى «ۋاقىت تريلوگياسىن»: «التىن عاسىر»، «كۇمىس عاسىر»، «قولا عاسىرى» (شىن مانىندە ول ولگەننەن كەيىن جيناقتالىپ، جارىق كوردى). «قارا تەمىر عاسىرى» تاعى بار. مۇنىڭ ءبارى رومان جيناقتارى. «التىن عاسىر» بۇگىنگى كۇن تۋرالى، «كۇمىس عاسىر» بولاشاق تۋرالى، «قولا ءداۋىرى» وتكەن تاريح تۋرالى. شىعارمالارى بىرىنەن ءبىرى كۇشتى. ونىڭ ەسسەلەرى دە وتە قىزىقتى، سونىڭ ىشىندە «كوپ ساندى ادامدار ءۇنسىز» جانە «ماۆەريك شوشقا» ەسسە جيناقتارى تاماشا.

سونىمەن قاتار، ۋاڭ شياوبونىڭ ايەلى لي ينحە وتە تانىمال ادام. ول ۋاڭ شياوبو مەن لي ينحە اراسىنداعى «سەنى ءسۇيۋ ءومىردى سۇيۋمەن تەڭ» دەپ اتالاتىن عاشىقتىق حاتىن باسپادان شىعاردى، وقۋعا تۇرارلىق.

شي تيەشىڭ

ول ومىرىندە «مەن جانە جەر» دەپ جازدى ەمەس پە... مەن قاتتى سۇيىنەتىن جازۋشى. شي تيەشىڭنىڭ ءومىر مەن قاسىرەت تۋرالى ويلارى: «مەنىمەن باسقالار اراسىنداعى قاشىقتىق جارىق جىلدارىمەن ولشەنەدى»، - دەگەن.

شي تيەشىڭدى وقىعاننان كەيىن، مەنىڭ قاراپايىم ومىرىمدەگى ازاپ مۇلدە اۋىرتپالىق ەمەس ەكەنىن سەزىندىم... ول قايتىس بولعاننان كەيىن جيناقتالىپ، جارىق كورگەن «كۇندىز حريستان، تۇندە بۋددا» دەپ اتالاتىن انتولوگياسىن ەرەكشە ۇناتتىم. وقىعان ادام تەبىرەنبەي قويمايدى.

«تاعدىر - قىل ىشەكتەي» رومانى كەرەمەت تۋىندى - سوقىرلار ءۇش ىشەكتى شەرتەر كوتەرىپ، قيال- عاجايىپ تاۋلار اراسىندا ءجۇرىپ، كۇن كورۋى سۋرەتتەلگەن. ولاردىڭ پايىمداۋىنشا، سوقىردىڭ ويىنشا جىپتەردىڭ بەلگىلى ءبىر سانىن ۇزگەندە، ونىڭ كورۋ قابىلەتىن قالپىنا كەلتىرەتىن رەتسەپت تابۋعا بولادى. ءبىراق رەتسەپت دەگەندەرى اق قاعاز بولىپ شىعادى. ۇرپاقتان- ۇرپاققا جالعاسىپ كەلە جاتقان بۇل اق قاعاز قاشاندا دۇنيەدە قاڭعىپ جۇرگەن زاعيپ جاندارعا قولداۋ كورسەتىپ كەلەدى. سوقىر قاريانىڭ ۇستازى 800 ءجىپتى ءۇزىپ، ونىڭ وتىرىك ەكەنىن ءتۇسىنىپ، ءومىرى اياقتالۋعا جاقىن. ءبىراق ءومىردىڭ ءجىبىن جالعايدى، سول ارقىلى ۇمىتپەن كۇن كەشەدى، ءومىر شات- شادىمان وتەدى، سوندا ولار وتىرىكتىڭ ءمانىن ءتۇسىندى. ءسويتىپ ول وتىرىكتى سوقىرعا تاعى دا شىن دەپ ايتىپ، 1200 تاياق سىندىرعانىن ايتادى. «تاعدىر... جالعان بولسا دا، بار بولۋى كەرەك، ايتپەسە قىل ىشەك ۇزىلەدى، ءومىر بىتەدى».

ۋاڭ شۋو

«مەنى ارانداتۋعا كىمنىڭ باتىلى بارادى؟» «مەنىڭ سەنى ارانداتۋعا باتىلىم باردى!» «سوندا ءبىزدى ارانداتۋعا كىم باتىلى بارادى؟!» ونىڭ سوزدەرى وسىلاي. مەن ۋاڭ شۋو تۋرالى نە جازارىمدى بىلمەي ۇزاق ۋاقىت ويلادىم. ەلدىڭ پىكىرى ەكىگە جارىلادى، ونىڭ شىعارمالارى تۇككە تۇرعىسىز، بوس، كوڭىلسىز. ال كەيبىرەۋلەر ونى سول داۋىردەگى جاستاردىڭ پسيحيكالىق جاي-كۇيى تۋرالى جازعان، ونىڭ الەۋمەتتىك ءمانى زور دەپ ەسەپتەيدى. ونىڭ شىعارمالارى جامان ەمەس، ول قىتايدىڭ «عاسىر توعىسىنداعى» جازۋشىسى.

كەيبىرەۋلەر «ۋاڭ شۋونىڭ اتاسى سەليندجەر» دەپ مىسقىلداپ ايتادى، قالاي بولعاندا دا ۋاڭ شۋونىڭ روماندارىن وقىپ وتىرىپ، ىشەك-سىلەڭىز قاتىپ كۇلەسىز. ونىڭ شىعارمالارىنا قىتاي وقىرماندارى ۇيرەنبەگەن، سونداي-اق ونى نەگىزگى ادەبيەت ورتا ءازىل-وسپاق پەن دەكونسترۋكتسياعا تولى دەپ ءالى جاقسى قابىلداماعان. ۋاڭ شۋو ءوز شىعارمالارىندا ۇنەمى ءوزىن مازاق ەتەدى، ءبىراق ول ءوز-وزىنە كۇلەتىندەردى جامانداۋعا شىداي المايدى. گاو سياوسوڭنىڭ ايتۋىنشا، ول Weibo-دا سەلفي جاريالاي باستاعاننان بەرى وعان ۇرىسقاندار از بولمادى. ۋاڭ شۋو ءوزىنىڭ كەيىنگى كەزدە وزگەرىسكە ۇشىراعانىن ايتا كەتكەن ءجون. «مەنىڭ حيتوزىم» اتتى شىعارماسىن وقىڭىز وقيعاسى وتە قىزىقتى.

فەن جيساي

ونىڭ بويى 1,90. قىتايدىڭ بەلگىلى جازۋشىلارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ ۇزىن تۇراسى وسى كىسى. تيانجيندىك جازۋشى، ورتا مەكتەپتە «تياوشان گۋن» دەگەن ءبىر ساباقتى وقىدىق ەمەس پە، سول وسى جازۋشىنىڭ اڭگىمەسى بولاتىن. ونىڭ اتاقتى كىتابى - «ءجۇز ادامنىڭ ون جىلى» وندا اۆتور سول ءبىر الاساپىران ون جىلدىقتاعى ءجۇز قاراپايىم ادامنىڭ باسىنان وتكەن وقيعانى ايتۋشىنىڭ ءتول ءسوزىن تۇگەل جازىپ الىپ، كۇيبەڭ تىرلىكتى تاماشا باياندايدى.

مەن بۇل كىتاپتى ءۇش رەت تولىق وقىپ شىقتىم. مادەني توڭكەرىستىڭ ناعىز ون جىلدىعىن ءتۇسىندىم، اسىرەسە سول داۋىردەن الىس ءبىزدىڭ ۇرپاق ءۇشىن بۇل ەڭ جاقسى كىتاپ. كىتاپ جاقىندا باسپادان شىقتى، قازىر ساتىپ الۋعا بولادى. وعان قوسا، ونىڭ «الەمدەگى ءبىر ءتۇرلى ادامدار» (جالعاسى بار) اتتى وتە قىزىقتى كىتابىن ۇسىنامىن، وندا كوپتەگەن حالىقتىق وعاش ادامدار تۋرالى ايتىلادى جانە جازۋ ءستيلى وتە ەرەكشە.

لۋ ياو

«قاراپايىم دۇنيە» مەن «ءومىر» كوپ ادامنىڭ ءومىرىن وزگەرتتى دەسەك ارتىق بولماس. ءبىرىنشىسى جاقىندا تەلەحيكاياعا يكەمدەلىپ، حالىققا قايتا ۇسىنىلدى. سوڭعىسى قىسقا بولعانىمەن، قۇرىلىمى مەن يدەيالىق مازمۇنى جاعىنان باسقا جازۋشىلاردان وزىق.

ۋنيۆەرگە ءتۇسۋ ەمتيحانىنان سۇرىنگەن ءبىر وقۋشى، قارا جۇمىسقا جەگىلەدى، ونىڭ قولىنا سول كەزدە كەزدەيسوق لۋ ياودىڭ «قاراپايىم دۇنيەسى» تۇسەدى، ونى وقىپ، قايتادان ەمتيحان تاپسىرىپ باعى جانادى. وسى ستۋدەنتتىڭ سوزىنەن ادەبيەتتىڭ ادامدارعا شىنىمەن اسەر ەتەتىنىنە سەنە باستادىم. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت «قاراپايىم دۇنيە» وقيعاسى ادامداردىڭ جۇرەگىن ەلجىرەتەدى، كوپتەگەن ادامدار روماننان وزدەرىن تاپتى. بۇل رومان تۋرالى كەيبىرەۋلەر - ونىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگى ناشار دەپ سىنايدى. كوپشىلىككە ۇناعان روماننىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگى نەگە كەرەك؟

نۇرحالىق ابدىراقىن

Abai.kz

سوڭعى جاڭالىقتار