بالىق وسىرۋدە نەلىكتەن وزبەكستاننان ارتتا قالىپ وتىرمىز
«كورشىلەس وزبەكستاندى قاراساق، ولاردا سۋ كوزدەرى بىزگە قاراعاندا از. سونىمەن بىرگە ولاردىڭ بالىق شارۋاشىلىعى بىزگە قاراعاندا جاقسى دامىعان. بىرنەشە ەسە كوپ بالىق وندىرىلەدى. وزبەكستان تاجىريبەسىن نەگە قارامايسىزدار؟ بىزگە سوندا نە كەدەرگى بولىپ تۇر؟»، - دەپ سۇرادى ۇكىمەت باسشىسى سەرىكقالي برەكەشيەۆتەن.
مينيستر دە كورشى ەلدە اكۆاوسىرۋ باعىتى جاقسى دامىپ كەلە جاتقانىن راستادى.
«مينيسترلىكتىڭ ماماندارى، وتاندىق بيزنەس وكىلدەرى بىرلەسىپ بىلتىر وزبەكستانعا بارىپ كەلدى. وزبەكستاننىڭ نەگىزگى ايىرماشىلىق فاكتورى - بۇل قولايلى تابيعي- كليماتتىق جاعدايى. ولاردىڭ بالىقتى جىل بويى وسىرۋگە مۇمكىندىگى بار. بىزدەگىدەي كولەمدەگى بالىقتى تابيعي سۋ قويمالارىنان اۋلامايدى. سونىمەن بىرگە وزبەكستاندا اكۆاوسىرۋ تۋرالى زاڭ قابىلدانعان. قازاقستاندا ءدال سونداي زاڭ جوباسى ازىرلەندى. ول كەلەسى جىلدىڭ قاراشاسىنا دەيىن پارلامەنت قاراۋىنا ەنگىزىلەدى. بۇل رەتتە كليماتتىق جاعدايى بىزگە ۇقساس وزىق ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن زەردەلەپ، زاماناۋي تەحنولوگيالارىنا باستى نازار اۋداردىق. بۇل باعىتتا اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىلىپ، كۇردەلى ساراپتاما جاسالدى. جاقىن مەرزىمدەگى ماقساتىمىز - اكۆامادەنيەتى دامىعان ەلدەر دەڭگەيىندەگى ءوندىرىس كولەمىنە شىعۋعا زاڭنامالىق مۇمكىندىك تۋعىزۋ»، - دەدى سەرىكقالي برەكەشيەۆ.
10»ايدا بالىق وسىرۋشىلەر 14 مىڭ توننادان استام بالىق ءوسىردى. جوسپار بويىنشا - 22,6 مىڭ توننا. بۇل رەتتە الماتى، قاراعاندى جانە اتىراۋ وبلىستارى بويىنشا ينديكاتورلاردان اۋىتقۋ بار. جالپى، باعدارلاما ينديكاتورلارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن اكىمدىكتەر بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ باستامالارىن قولداۋدى كۇشەيتۋى قاجەت. بۇل تۇرعىدا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ ماڭىزدى. مەملەكەت تاراپىنان بيزنەستى قولداۋ جونىندەگى مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋ ءۇشىن اكىمدىكتەر جىل سايىن ءتيىستى كولەمدە قاراجات كوزدەۋى قاجەت»، - دەدى مينيستر بالىق سالاسىن دامىتۋ باعدارلاماسىنىڭ بيىلعى قورىتىندىسىن بايانداي كەلە.
ونىڭ دەرەگىنشە، بۇگىندە 1600 سۋ ايدىنى 1200 شارۋاشىلىق سۋبەكتىسىنە بەكىتىلدى. وندا 12 مىڭنان استام ادام بالىق اۋلاۋدى كاسىپ ەتىپ وتىر.
«سونىمەن قاتار 72 كاسىپورىن بالىق وڭدەۋمەن اينالىسادى. ونىڭ 17- ءسى جوعارى تالاپتارعا ساي كەلەدى جانە ەۋروپالىق وداق ەلدەرىنە بالىق ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋ قۇقىعىن الدى. قالعاندارى ىشكى نارىق پەن جاقىن شەت ەلدەرگە باعدارلانعان»، - دەدى سەرىكقالي برەكەشيەۆ.
«ەل ەكونوميكاسىندا تەز دامىپ كەلە جاتقان سالانىڭ ءبىرى - بالىق شارۋاشىلىعى. سوڭعى 3 جىلدا بالىقتى قولدان ءوسىرۋ كولەمى 2 ەسە كوبەيدى. بۇعان وتكەن جىلى قابىلدانعان بالىق شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلاماسى ايتارلىقتاي سەرپىن بەردى. سالانى مەملەكەتتىك قولداۋ ءىس- شارالارى كۇشەيتىلدى، ونىڭ ىشىندە قاجەتتى ازىق قورىن ۇلعايتۋعا كوڭىل ءبولىندى. بالىق وسىرۋگە ارنالعان توعانداردى جوبالاۋ راسىمدەرى جەڭىلدەتىلدى. سالىق كودەكسى اياسىندا بالىق كاسىپشىلىگىنە قوسىلعان قۇن سالىعىن 70 پايىزعا تومەندەتۋ كوزدەلدى»، - دەدى ءاليحان سمايىلوۆ ۇكىمەت وتىرىسىندا.
ونىڭ دەرەگىنشە، قابىلدانعان ءىس- شارالاردىڭ ارقاسىندا سوڭعى 2 جىلدا بالىق وسىرەتىن شارۋاشىلىقتاردىڭ سانى 2 ەسە ءوستى. بالىق ەكسپورتى 13 پايىزعا ۇلعايدى. ەۋروپا ەلدەرىنە دە ەكسپورتتاۋدامىز. قولدان وسىرىلگەن جانە اۋلانعان بالىق ءوندىرىسى بيىل 10 ايدا شامامەن 57 مىڭ توننا بولدى. بۇل وتكەن جىلعى كورسەتكىشتەن 12 پايىزعا جوعارى.
«دەگەنمەن، ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن ءوز نارىعىمىزدى وتاندىق بالىقپەن تولىق قامتاماسىز ەتە الماي كەلەمىز. يمپورتتىڭ ۇلەسى ءالى دە جوعارى. كەيبىر وڭىرلەر باعدارلاماداعى جوسپارلى كورسەتكىشتەردى قامتاماسىز ەتە الماي وتىر. بالىق ءوسىرۋ كورسەتكىشى ەڭ تومەن ءوڭىردىڭ ىشىندە اتىراۋ وبلىسى دا بار. سونىمەن قاتار قاراعاندى، الماتى جانە پاۆلودار وبلىستارىندا دا بالىق ءوندىرىسى تومەن. اتالعان ءوڭىر اكىمدىكتەرى جوسپارلانعان كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزۋ بويىنشا جۇمىستى كۇشەيتىپ، بيزنەستىڭ باستامالارىنا قولداۋ كورسەتۋى قاجەت»، - دەدى ول.
پرەمەر- مينيستر كاسىپكەرلەردى بالىق ونىمدەرىن تەرەڭ وڭدەۋگە ىنتالاندىرۋ، ءتيىستى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن اكۆاوسىرۋ جونىندەگى زاڭ جوباسى اياسىندا ەسكەرۋ، تابيعي سۋ قويمالارىنداعى بالىق قورىنىڭ كوبەيۋىنە نازار اۋدار قاجەتتىگىن باسا ايتتى.
«ءبىرىنشى، ءوڭىر اكىمدىكتەرى بالىق شارۋاشىلىعى سالاسىنا ينۆەستيتسيالار تارتۋ جۇمىسىن كۇشەيتۋى قاجەت. بالىق وسىرەتىن شارۋاشىلىقتاردى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن ۋچاسكەلەردى بەرۋ ءراسىمىن جەڭىلدەتۋ اسا ماڭىزدى. ەكىنشى، ساۋدا مينيسترلىگى ءوڭىر اكىمدىكتەرىمەن بىرلەسىپ، وتاندىق بالىق ونىمدەرىن ساتاتىن ارناۋلى وبەكتىلەر قۇرۋ ماسەلەسىن پىسىقتاسىن. جەرگىلىكتى ونىمگە سۇرانىستى ارتتىرۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋعا ءتيىسپىز. ءۇشىنشى، مەملەكەت باسشىسى اتىراۋ وبلىسىنداعى مەملەكەتتىك بەكىرە زاۋىتتارىنىڭ تەحنيكالىق جاعدايىن جاقسارتۋ قاجەتتىلىگىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. سوندىقتان ەكولوگيا، يندۋستريا مينيسترلىكتەرى مەن وبلىس اكىمدىگى وسى زاۋىتتاردى رەكونسترۋكتسيالاۋدى بيۋدجەتتىك ينۆەستيتسيالىق جوبالار تىزبەسىنە ەنگىزۋ ماسەلەسىن پىسىقتاسىن»، - دەدى ءاليحان سمايىلوۆ.
فوتو: primeminister.kz