قازاقستان-رەسەي ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق فورۋمىندا توقايەۆ قانداي ماسەلە كوتەردى
قازاقپارات بۇل تۋرالى اقورداعا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
فورۋمعا وبلىستاردىڭ باسشىلارى، سالالىق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن ەكى ەل ىسكەر توپتارىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.
پرەزيدەنت بەينەبايلانىس رەجيمىندە وتكەن جيىندا بارلىق شەكتەۋدى الۋ جانە ساۋدا سالاسىندا ءوزارا ءتيىمدى جاعداي جاساۋ ەلدەرىمىزدىڭ ساپالى ەكونوميكالىق وسىمىنە جول اشاتىنىن اتاپ ءوتتى.
- وتكەن ايدا ءبىز ەلدەرىمىز ءۇشىن اتاۋلى داتا - ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ ورناعانىنا 30 جىل تولعانىن اتاپ وتتىك. وسى ۋاقىت ىشىندە ەكى مەملەكەت دوستىق پەن تاتۋ كورشىلىك قاتىناستارعا نەگىزدەلگەن ءوزارا ءتيىمدى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك ورناتا الدى. ەلدەرىمىز اراسىندا سەنىمدى جانە كونسترۋكتيۆتى ديالوگ ورناپ، ىنتىماقتاستىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىنە قول جەتكىزىلدى. ءبىز حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ينتەگراتسيالىق بىرلەستىكتەر (ب ۇ ۇ، ت م د، ۇ ق ش ۇ، ە ا ە و، ش ى ۇ، ە ق ى ۇ جانە ا و س ش ك) اياسىندا ءوزارا بەلسەندى ارەكەت ەتەمىز. بۇل وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە جانە بۇكىل ەۋرازيانىڭ جاھاندىق ساياسات پەن ەكونوميكاداعى ءرولىن ارتتىرۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسادى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق قاتىناستار جىلدان جىلعا كۇشەيىپ كەلەدى. ءوزارا تاۋار اينالىمى تۇراقتى تۇردە ءوسىپ كەلە جاتىر. بىرلەسكەن جوبالار ىسكە اسىرىلىپ، ءوزارا ەسەپ ايىرىسۋ باعىتىندا ۇلتتىق ۆاليۋتالاردىڭ ۇلەسى ۇلعايا ءتۇستى.
- بىلتىر قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ساۋدا كولەمى جاڭا رەكوردتىق دەڭگەيگە - 24,5 ميلليارد دوللارعا جەتتى. بيىل العاشقى 9 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا تاۋار اينالىمىنىڭ كورسەتكىشى 5 پايىزعا ءوستى. رەسەيگە شىعارىلاتىن قازاقستاندىق ەكسپورتتىڭ اسسورتيمەنتى جاقساردى. ونىڭ قۇنى 100 مىڭ دوللاردان اسادى. وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا تاۋار اتاۋلارىنىڭ سانى 640 تان 1050 گە دەيىن كوبەيدى. الماتىدان رەسەي وڭىرلەرىنە تاۋار جەتكىزۋ 2,5 ەسەدەن استام، ال استانادان - 5 ەسە ءوستى. شەكارالاس وبلىستار اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىق ايتارلىقتاي جانداندى. مىسالى، رەسەيگە اقتوبە وبلىسىنان تاۋار جەتكىزۋ 48 پايىزعا، پاۆلودار وبلىسىنان 36 پايىزعا ارتتى، - دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىزدە رەسەيدىڭ ۇلەسى بار 17 مىڭنان استام كومپانيا مەن قازاقستان-رەسەي بىرلەسكەن كاسىپورنى تابىستى جۇمىس ىستەپ جاتقانىن جەتكىزدى.
- قازاقستانعا قۇيىلعان رەسەي ينۆەستيتسياسى جىلدان جىلعا ارتىپ كەلەدى. رەسەيلىك ينۆەستيتسيانىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، ەكونوميكامىزعا بارىنشا كوپتەپ تارتۋ ءۇشىن قولىمىزدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايمىز. بۇل - ەلدەرىمىز اراسىندا ءتيىمدى ءوزارا ءىس-ارەكەتتىڭ جولعا قويىلعانىن دالەلدەيتىن تاعى ءبىر دەرەك. وسى ورايدا بىلتىر رەسەيدەن قازاقستانعا تارتىلعان تىكەلەي ينۆەستيتسيا پاندەمياعا دەيىنگى دەڭگەيدەن جوعارى بولدى.
اتاپ ايتقاندا، ۇشتەن ءبىر ەسەدەن استام كورسەتكىشكە جەتىپ، 1,9 ميلليارد دوللاردان استى. سونداي-اق قازاقستاننىڭ رەسەيگە سالعان ينۆەستيتسياسى دا 34 پايىزعا ارتىپ، 535 ميلليون دوللارعا جەتتى. بۇدان بولەك، ەلدەرىمىزدىڭ ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىن ودان ءارى كۇشەيتۋگە الەۋەتىمىز جەتكىلىكتى. كووپەراتسيالىق ىنتىماقتاستىققا ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرمىز. بۇگىندە بۇل سالا بويىنشا قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا جالپى قۇنى 23 ميلليارد دوللار بولاتىن 110 بىرلەسكەن جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ، 30 مىڭعا جۋىق جۇمىس ورنى اشىلدى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى لوگيستيكالىق جەلىلەردى جاڭعىرتۋدى جەدەلدەتۋگە شاقىردى. ونىڭ پىكىرىنشە، ساۋدا مەن ەكونوميكا سالالارىندا جاڭا ءوسىم كوزدەرىن قاراستىرۋعا ۋاقتىلى قابىلدانعان باتىل شەشىمدەر عانا سەپتىگىن تيگىزەدى. وسىلايشا، قازاقستاننىڭ شەكارالاس وڭىرلەرىندە ءونىمدى وتكىزۋدىڭ زاماناۋي جانە ءتيىمدى ينفراقۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن بۇكىل ەۋرازيا كەڭىستىگىنە ارنالعان ساۋدا حابتارى جۇيەسى قۇرىلىپ جاتىر. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى كوپجاقتى ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى كەڭەيتۋ ءۇشىن بىرلەسكەن كۇش-جىگەردى مىناداي سالالارعا جۇمىلدىرۋدى ۇسىندى.
- ءبىرىنشى. ترانسشەكارالىق جانە ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى شاعىن كوميسسيانىڭ قىزمەتىن كۇشەيتۋ قاجەت. ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىق باعدارلامالارىن ۇيلەستىرۋ جانە ىسكە اسىرۋ - اتالعان كوميسسيانىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. ەكىنشى. شەكارا ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋعا، قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى شەكارا پۋنكتتەرىنىڭ وتكىزۋ مۇمكىندىگىن كەڭەيتۋگە ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەت. بۇل جۇمىستى سالىنىپ جاتقان ء«بىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسى مەن «سولتۇستىك - وڭتۇستىك» ترانسۇلتتىق دالىزدەرىن ەسكەرە وتىرىپ، جۇزەگە اسىرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. بۇل باعىتتاردى ەەو قىزمەتىمەن ۇشتاستىرۋ قاجەت. ءۇشىنشى. قازاقستان تۇراقتى ساۋدا-ينۆەستيتسيا قاتىناستارىن دامىتۋعا مۇددەلى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
پرەزيدەنت قازاقستان مەن رەسەيدىڭ شەكارالاس اۋماقتارىندا اۆتوموبيل جولدارىن سالۋدى، لوگيستيكالىق حابتار مەن ەكونوميكالىق ايماقتار قۇرۋدى، سونداي-اق جوعارى دارەجەلى قايتا جاسالاتىن ءونىم ءوندىرۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋدى باسىم باعىت رەتىندە اتاپ ءوتتى.