بۇيرا جال بۋرىلتوعاي - ەركىن ءىلياس ۇلى

None
استانا. قازاقپارات - قىتايداعى بەلگىلى ايتىس اقىنى ەركىن ءىلياس ۇلى 1958-جىلى تامىزدىڭ 28 ىندە التاي ايماعى بۋرىلتوعاي اۋدانى قاراماعاي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.

1982-جىلدان بەرى ايتىس ساحناسىندا بولعان ول شىڭجاڭداعى ايتىس ونەرىن بيىك كوركەمدىك بەلەسكە كوتەرگەن اقىننىڭ ءبىرى.

2012-جىلى 45 جاسقا قاراعان شاعىندا جول اپاتىنان قازا تاپتى. مارقۇمنىڭ بۇگىن «بۇيرا جال بۋرىلتوعاي» جىر شۋماقتارىنان وقىرمانعا ۇسىنامىز.

بايتاق ەل بايابان كول وسكەن ولكەم،

مەن سەنى سانامايمىن باسقامەن تەڭ.

جارالعان جىر ەتۋگە القابىڭدى،

توياتتاپ تۇنىعىڭدى كەشكەن ەركەڭ.

مەكەنىم جەرۇيىقتان قىمباتتىراق،

ونداعى كەش تە كوركەم، كوش تە كوركەم.

قۇشتارى قۇستارىڭمەن بىرگە سامعاپ،

انىنە مالىندىرىپ قوسقان وركەن.

ۇلىڭگىر كۇي ءتاڭىرى كۇمبىرلەگەن،

ول بىزگە تاۋسىلمايتىن داستان ەرتەڭ.

كوسىلىپ كەڭ توسىڭدە كەشكەن ءومىر،

مۇقالماس مۇراتتى قىز، وسكەلەڭ ۇل.

ساقتالىپ التىن ەرنەۋ ابدىراعا،

ءبارى دە تاريح دەيتىن كەستەدە ءجۇر.

جىر ەتىپ قۇدىرەتىڭدى تاۋىسا الا ما؟

وتكىر ءتىل، مەشكەي سەزىم، موشكە كوڭىل.

تاڭباسى ايقىن تۇسكەن اتا جۇرتتىڭ،

كومەسكى كومىلمەيتىن اشكەرە بۇل.

مەكەنى ابىزداردىڭ بۋرىلتوعاي،

بۋرىل ساقال عاسىرلار كوشكەن ءوڭىر.

پاك مەكەنىم تاريحىن لايلاتپاعان،

كوگىنەن ءان تىڭداماي اي باتپاعان.

تامىر تارتقان تەگىنە تەڭبىل سالماي،

ءوتىپتى-اۋ اڭعارلى اكە، ايباتتى انام.

ساڭلاعىن سامالاداي ءتىزىلدىرىپ،

جەلىگە جامان قۇلىن بايلاتپاعان.

شابىربايدىڭ بۋرىلى بۋسانباستان،

شاۋىپ شىققان جوتادان ايعاق تابام.

سارباۋىردىڭ سارقىنى ءالى بىزدە،

جالىنا دۇعا جازىپ جوي باپتاعان.

ۇلان-بايتاق ءوڭىردىڭ قاتپارىندا،

سولاردىڭ ءىزى جاتىر سويعاقتاعان.

كۇننىڭ گۇلزار شۋاعىن ءسىمىرىپ ەد،

ازيا توسىندەگى ۇلى جۇرەك.

دەڭ كەرىش دەرەگىندەي عاسىرلاردىڭ،

بىلەمىز ابىزداردىڭ تۇعىرى دەپ.

كۇي تۋعان قۇدىرەتتى مەكەنىم بۇل،

«مارعابىل قاسقا اتىنىڭ» ءدۇبىرى بوپ.

ىرىمەس يران باعى نەگىزدى ەلدىڭ،

كوڭىلىنەن ەلدىڭ كولدەي لەبىز كوردىم.

تاۋسىلماس قانشا جازسا روماندارداي،

تەرەڭنەن تاريحىڭدى كوپ ىزدەندىم.

تۇرالى تۇلپار وسكەن ءوڭىر وسى،

جارىسقان سارىنىمەن قوبىز جەلدىڭ.

قۇيرىعى تەگەنەدەي قوي مەكەنى،

جاياسى جايىنىنداي تەڭىزدەردىڭ.

كۇمبىرى ماڭگى كۇي بوپ شەرتىلەدى،

ايرانداي باق ۇيىعان ابىز كولدىڭ.

ماڭگى توي قۇت مەكەننىڭ كۇنى دە ىڭعاي،

قىران ەل، اسپانى كەڭ، تۇعىرىڭ ماي.

اينا – وزەن اي مالتاعان ايدىنىنا،

انانىڭ التاي سىندى بۇرىمىنداي.

ساقتالعان ساحاراعا ساقينا بوپ،

ءار تاسىڭ سارى التىننىڭ سىنىعىنداي.

وڭ قاناتى مۇنايدىڭ - مەرۋەرتى،

جوڭعاردىڭ مايعا تولعان جۇمىرىنداي.

ەرجەتكەم ەل تاعىلىمىن زەردەم ءبىلىپ،

وسى ەلدەن ۇلگى العانبىز كورگەندى ۇعىپ.

ۇيرەتسە تون ءپىشۋدى قىزدارىنا،

كورسەتكەن ۇلدارىنا وق جوندىرىپ.

الەمدى تامساندىرعان كورىكتى التاي،

باۋىرىنا ۇلىڭگىردەي كول قوندىرىپ.

تۋلاعان بەستى اساۋداي بالىقتارى،

تولاعاي تولقىنداردى تەربەلدىرىپ.

التىنى التىناشا – تويتۇعىشتىڭ،

ازيانىڭ بازارىن زەرلەندىرىپ.

كاۋسارىن قاسيەتتى اراساننىڭ،

قاداپ تۇر قارت قالۋىن وردەن قىلىپ.

اۋليە تورعايتىدان ايۋ ءمىنىپ،

ءجۇردى ەكەن قاي جەرىندە سەرۋەن قۇرىپ.

باقىت نۇرى شالقىعان شۇلەندى ەلدىڭ،

سەنىڭ ءمولدىر كوگىڭنەن نۇر ەمگەنمىن.

جايلاۋدىڭ كيەلىسى – كيتىڭارشا،

قۇت ۇيىعان وڭىرگە رەڭ بەردىڭ.

وقالى ورمان جامىلعان ەكوتكەلدىڭ،

القابىندا ءان سالىپ شىرەنگەنمىن.

قوسەمشەك وق جەتپەيتىن قۇزارىڭنان،

تالىقسىپ ارەڭ ۇشقان قىران كوردىم.

ازۋبايدا قاسقا مەن جايساڭ كەلىپ،

ۇستىنە كەڭەس قۇرعان كىلەم بولدىڭ.

ۇلىڭگىر تۋىپ وسى اڭعارىنان،

ەرلەر-اي، ۇجدانىمەن نان قارىعان.

ۇرىستەم، ءسالىمباقى قوس ارىستىڭ،

يمەنبەي جان وتپەگەن الدارىنان.

ابدىراسۇل، ءماۋىتقان وتكەن ءوڭىر،

قان سورعالاپ قاراجال قانجارىنان.

وراق ءتىل، وت اۋىزدى وتاربايدىڭ،

كوڭىلىنە جىر، كومەيىنە ءان دارىعان.

قارا قىلدى قاق جارىپ قاقىش وتكەن،

الاتىن ەل ەسەسىن حان قولىنان.

سامارباي، كەرتاي، قالي، ءبىرالىنىڭ،

كۇي بولىپ بال توگىلگەن بارماعىنان.

ىرىسباي، ءبىرعالىداي شەشەندەرىن،

تاريح وشىرمەيدى تومدارىنان.

اقىمەتجان، ناعاشىباي، شولتەكتەردىڭ،

تالقان بوپ تاس ۇگىلگەن قولدارىنان.

ۇمىتىلماس ەسىمدەرى ەل ەسىنەن،

بابالار اينالايىن ارۋاعىنان.

جونىنان جومارت ولكەم ءنار جۇقتىرعان،

باقىتى بايان ەلدىڭ بارلىق تۇلعاڭ.

ءبىر تاۋدىڭ كۇن بەتىندەي كۇنگەي تۋىپ،

پروزا الەمىنە جارلىق قىلعان.

كەرشاننىڭ كەرمارالداي جىرى قالىپ،

وسى ءوڭىر سۇلتانشارىپ سالدىق قۇرعان.

جازىقسىز اقىن جاجىك جابىرلەنىپ،

ورنىنان تاڭمەن بىرگە قارعىپ تۇرعان.

سولاردىڭ ايعاعى بوپ قازىم وتىر،

بارلىعىن داستان قىلىپ ەلگە ۇقتىرعان.

بەرەكە مەن بايلىقتىڭ بالى بىزدە،

شاتتىقتىڭ وسى وڭىردەن ءانىن ىزدە.

قارقارا كەپ اسپانىنا القاراكوك،

جار سالعان جارمەڭكەلى سانىمىزگە.

جارقىن ەل بولاشاعى ماڭگى نۇرلى،

كورمەگەن تەڭبىل ءتۇسىپ تەگىمىزگە.

سويلەيدى سويلەيتۇعىن شاعىندا ءتىل،

نۇر قۇيعان ءار كوڭىلگە جالىن عاسىر.

گۇلدەنگەن كۇرەسپەنەن شۇرايلى ولكە،

ۋاقىت تا امىرىڭە باعىندى اقىر.

ەل قاعىپ وركەندەۋدىڭ وركەشىنەن،

ساحنا دەيتىن ۇلى تاعىڭدا تۇر.

ءبىر كۇنىڭ ءبىر كۇنىڭنەن شۇعىلالى،

تاريحىڭ سۋدان تازا، باعىڭ جاسىل.

قوينىڭدا قانشا قازسا تاۋسىلمايتىن،

تاۋدىڭ كەنى سەكىلدى دارىن جاتىر.

ماي كىندىك، ماساتى بەل، باق كاگىبا،

ارىمدى اپتاعان ەد اقپانىنا.

تۋ تىككەن بيىكتەرگە تۇعىرىمىز،

بەرمەيمىن ءبىر شىرپىسىن جات قولىنا.

سودان جۇققان سەنىم بار پاك ءتانىما،

وشپەيدى تۇسكەن ىزدەر قاتپارىنا.

ولگەنشە جىر توگەرمىن اقتارىلا،

جاقۇتى جارقىراعان قاپتالىڭا.

كۇن سۇيگەن كەنىش ولكە گۇل بەسىك ەڭ،

توگىلگەن تولاستاماي نۇر نەسىبەڭ.

اق قانات اسقاقتاعان ءان مەكەنى،

اڭقىعان تاڭىنان كۇي، جىر كەشىنەن.

جۇمباق ول ءالى بىزگە شەشىلمەيتىن،

جيناعان عاسىرلاردىڭ سىر كوشىنەن.

تاسقا اينالعان تاعاسى تاريحتىڭ،

تابىلار جىبەك جولدىڭ جۇلگەسىنەن.

«جەتارال جەرىم-ايلاپ» سالعان اندەر،

ءار ەلدىڭ ايتىلىپ ءجۇر مىنبەسىنەن.

سوندا وتكەن كەشەگىنىڭ كەشۋلەرى،

كەتپەيدى كەلەشەكتىڭ مۇلدە ەسىنەن.

گۇلى دە كۇل توگەردىڭ سايا بىزگە،

قۇت مەكەن كوركەيە بەر ىرگەسى كەڭ!


سوڭعى جاڭالىقتار