قازاقستاندا وليگارحتىق كاپيتاليزمنىڭ زامانى ءوتتى - مەملەكەت باسشىسى

قاراعاندى. قازاقپارات - پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ قاراعاندى وبلىسىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى، دەپ حابارلايدى اقوردا.

مەملەكەت باسشىسى قاراعاندى جۇرتشىلىعىمەن كەزدەسۋىندە وبلىستىڭ تىنىس- تىرشىلىگىمەن تانىسىپ، ناقتى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ ءۇشىن ارنايى كەلگەنىن اتاپ ءوتتى. سونداي- اق ءوڭىردىڭ تاريحى مەن ەل رۋحانياتىندا الاتىن ورنى تۋرالى ايتتى.

«قاراعاندى تابيعي بايلىعىمەن قازىنالى دەپ اتالماعانى انىق. سارىارقانىڭ ءدال جۇرەگىندە ورنالاسقان ايماقتىق تاريحي، رۋحاني قازىناسى دا وراسان زور. تالاي تاريحي وقيعانىڭ كۋاسى بولعان شەجىرەلى ايماقتان قازاقتىڭ كوپتەگەن ءبىرتۋار تۇلعالارى شىققان. قاراعاندى - ءاليحان بوكەيحان، جاقىپ اقبايەۆ، ءالىمحان ەرمەكوۆ سياقتى الاش ارىستارى دۇنيەگە كەلگەن قاسيەتتى جەر. سونداي- اق، تاتتىمبەت كۇي تولعاپ، ءمادي ءان سالعان قازاق ونەرىنىڭ كيەلى بەسىگى. ساكەن سەيفۋللين، عابيدەن مۇستافين، قاسىم امانجولوۆ سىندى ادەبيەتىمىزدىڭ الىپتارى دا وسى قاستەرلى توپىراقتان شىققان. وبلىس اۋماعىندا تاماشا تابيعاتىمەن كوز تارتاتىن جەرلەر كوپ. قارقارالى مەن شايتانكول، بەكتاۋ اتا جانە بۇعىلى- تاعىلى تاۋلارى قاشاندا قازاقتىڭ قۇتتى مەكەنى سانالعان. جەرىنىڭ ءۇستى مادەني جادىگەرگە، استى قازبا بايلىققا تولى ولكەنىڭ ەلىمىز ءۇشىن ايرىقشا ورنى بار»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت قاراعاندى وبلىسىنداعى تاۋ- كەن جانە مەتاللۋرگيا ونەركاسىبى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن دامىتۋدا ايرىقشا ورىن الاتىنىن، مۇندا رەسپۋبليكاداعى مىستىڭ تەڭ جارتىسى، كومىردىڭ ۇشتەن ءبىرى، بولاتتىڭ 85 پايىزدان استامى وندىرىلەتىنىن ايتتى.

«وبلىس ەلىمىزدىڭ ونەركاسىپ سەكتورىندا جەتەكشى ورىنعا يە. ايماق قارقىندى دامىپ كەلەدى جانە ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسى بويىنشا تۇراقتى ءوسىم كورسەتكىشىن ساقتاپ وتىر. ءبىز «قۋاتتى وڭىرلەر - قۋاتتى ەل» قاعيداتىن ناقتى ۇستانىپ كەلەمىز»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت قاراعاندى وبلىسىنىڭ دامۋ بارىسىن ۇدايى نازاردا ۇستايتىنىن ايتىپ، ولكەنىڭ وركەندەۋىنە سەرپىن بەرەتىن ءبىرقاتار باسىم باعىتتى اتادى.

«ءبىرىنشى، وڭدەۋ ونەركاسىبىن قولداۋ. وبلىستىڭ ونەركاسىپ ءوندىرىسىنىڭ جالپى كولەمىندەگى وڭدەۋشى سەكتوردىڭ ۇلەسى 80 پايىزدى قۇرايدى. بۇل كورسەتكىش بويىنشا ايماق كوش باستاپ تۇر. ايتسە دە وبلىستىڭ وسى باعىتىن ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن مۇمكىندىك مول»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ بيىل شىلدەدە وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا وڭدەۋ سالاسىنداعى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردىڭ پۋلىن جاساقتاۋ قاجەتتىگىنە باسا ءمان بەرگەنىن ەسكە سالدى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى گەوساياسي احۋالعا جانە الەمدەگى ەكونوميكالىق جاعدايعا بايلانىستى وتاندىق ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ ماڭىزى ودان سايىن ارتا ءتۇستى. وسى رەتتە مەملەكەتتىڭ مىندەتى - ورتا جانە جوعارى دەڭگەيدەگى تاۋار ءوندىرىسىن ۇلعايتۋعا قولايلى جاعداي جاساۋ.

«قاراعاندىداعى «سارىارقا» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى مەن «Saran» يندۋستريالىق ايماعىندا ءبىرقاتار ءىرى كاسىپورىن ىسكە قوسىلىپ، پەرسپەكتيۆاسى مول ءوندىرىس جوبالارى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. ولار شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ءوندىرىسىن كوشىرەتىن الاڭعا دا اينالا الادى جانە اينالۋعا ءتيىس. ول ءۇشىن لايىقتى جاعداي جاسالۋى كەرەك. ۇكىمەتكە «Saran» يندۋستريالىق ايماعىنىڭ ينفراقۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋدى 2023 -جىلى اياقتاۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

پرەزيدەنت وبلىستىڭ ترانزيتتىك- تاسىمال الەۋەتى مەن جول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماسەلەسىنە ارنايى توقتالدى.

«ايماقتى دامىتۋعا اۆتوكولىك جولدارىنىڭ ساپاسى ايرىقشا ىقپال ەتەتىنى انىق. قازىر ورتالىق - وڭتۇستىك كولىك ءدالىزى سالىنىپ جاتىر. بالقاش قالاسى ارقىلى وتەتىن جولدىڭ قۇرىلىسى وتە باياۋ ءجۇرىپ، مەرزىمى قايتا- قايتا كەيىنگە قالۋدا. ۇكىمەتكە «قاراعاندى - بالقاش» جانە «بالقاش - بۋرىلبايتال» تاس جولىن كەلەسى جىلى سالىپ ءبىتىرۋدى تاپسىرامىن. سونىمەن بىرگە «قاراعاندى - جەزقازعان» كۇرە جولى دا اسا ماڭىزدى. ۇزىندىعى 500 شاقىرىمنان اساتىن جول جوندەلسە، ورتالىق وڭىرلەرگە بارىس- كەلىس جاقسارادى. جۇك تاسىمالى كوبەيەدى. بۇل ۇلىتاۋ وبلىسىن دامىتۋعا زور سەپتىگىن تيگىزەدى. ەكى وبلىستىڭ ينۆەستيتسيالىق جانە تۋريستىك مۇمكىندىگىن ارتتىرادى. وسى جولدى جوندەۋ جۇمىسىنا الداعى جىلى دەرەۋ كىرىسۋ كەرەك. سونداي- اق «قاراعاندى - قارقارالى» تاس جولىن جوندەۋدى تاپسىرامىن. قارقارالىنىڭ تۋريستىك الەۋەتىن ارتتىرۋ ماقساتىندا بۇل جۇمىستى الداعى ەكى جىلدىڭ ىشىندە اياقتاۋ قاجەت»، - دەدى پرەزيدەنت.

بۇدان كەيىن مەملەكەت باسشىسى مونوقالالاردى دامىتۋ ماسەلەسىنە توقتالدى. پرەزيدەنت قاراعاندىداعى ءوندىرىس وشاقتارىنىڭ ەداۋىر بولىگى 5 مونوقالادا شوعىرلانعانىن اتاپ ءوتىپ، وبلىس حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى وسى قالالاردى مەكەندەيتىنىنە نازار اۋداردى. سوندىقتان قالا حالقىنىڭ تۇرمىس- تىرشىلىگىن ءىرى كاسىپورىندارعا تاۋەلدى قىلماي، ولارعا اۋتسورسينگ قىزمەتىن كورسەتەتىن كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا، ينۆەستيتسيا تارتۋعا، جاڭا ءونىم وندىرۋگە باسا نازار اۋدارۋ قاجەت.

«ەلىمىزدە «قۋاتتى وڭىرلەر - ەل دامۋىنىڭ درايۆەرى» اتتى ۇلتتىق جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. اكىمدىك ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ، وسى جوبا اياسىندا باسقا دا شاعىن قالالاردا ىرگەلى باستامالاردى قولعا الۋى كەرەك»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت بالقاش قالاسىنىڭ تۋريستىك الەۋەتىن ارتتىرۋ ءۇشىن بالقاش جاعالاۋىن دامىتۋ جوسپارىن ازىرلەۋدى، بالقاشقا ۇشاتىن ۇشاق بيلەتىن سۋبسيديالاۋ جانە قوسىمشا اۋە جانە تەمىرجول رەيستەرىن اشۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى تاپسىردى.

مەملەكەت باسشىسى ءىرى ونەركاسىپ كاسىپورىندارى ورنالاسقان وبلىس تۇرعىندارى ەكولوگيا ماسەلەسىن ءجيى كوتەرەتىنىن ايتتى. وسى رەتتە پرەزيدەنت ءىرى كاسىپورىندارعا قورشاعان ورتانىڭ تازالىعىن ساقتاۋ جونىندە قابىلدانعان مىندەتتەمەلەردى، ستاندارتتار مەن نورمالاردى قاتاڭ ساقتاۋ كەرەك ەكەنىن ەسكە سالدى.

«ايماقتىڭ يندۋستريالىق دامۋى ازاماتتاردىڭ مۇددەسى مەن تۇرمىس ساپاسىنا زاردابىن تيگىزبەۋگە ءتيىس. ەكولوگيا مينيسترلىگى بۇل ماسەلەنى باقىلاۋعا الۋى كەرەك. وندىرىستىك كاسىپورىندارعا زاماناۋي تازالاۋ قۇرىلعىلارىن قولدانىپ، ءوندىرىس پروتسەسىن جەتىلدىرۋمەن جانە اۋماقتى كوگالداندىرۋمەن جۇيەلى تۇردە اينالىسقان ءجون. «جاسىل قازاقستان» ۇلتتىق جوباسى اياسىندا مۇنداي شارالار بۇكىل ەل كولەمىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. بۇدان بولەك، جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ ارناۋلى تولەمدەرىن تۇگەلدەي ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋگە باعىتتاۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋ ماڭىزدى»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، وبلىستىڭ وندىرىستىك كاسىپورىندارىندا ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى سىن كوتەرمەيدى.

«قاراعاندى سياقتى يندۋسترياسى دامىعان وبلىس ءۇشىن بۇل - ماڭىزدى ماسەلە. مىسالى، تەك 2022 -جىلى «ارسەلورميتتالتەمىرتاۋ» ق وبەكتىلەرىندە جۇمىسشىلار قازا تاپقان بىرنەشە وقيعا تىركەلدى. ءىرى كومپانيالار ءوندىرىستى جاڭعىرتۋعا ءاردايىم ينۆەستيتسيا قۇيۋى كەرەك. ۋاكىلەتتى ورگاندار وندىرىستىك اپاتتاردىڭ كوبەيگەنى ءۇشىن كاسىپورىنداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتەتىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋى قاجەت»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ يندۋستريالىق قۋاتىن ارتتىرۋعا ادال ەڭبەگىمەن، ماڭداي تەرىمەن ۇلەس قوسىپ جاتقان شاحتەرلەر مەن مەتاللۋرگتەرگە ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، ولاردىڭ ەسەلى ەڭبەگى ەرەكشە قۇرمەتكە لايىق ەكەنىن ايتتى. سونداي- اق ونەركاسىپ يەلەرى شيكىزات باعاسىنىڭ وڭتايلى ءساتىن ەسكەرە وتىرىپ، قاراپايىم جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەكاقىسىن كوتەرۋگە مۇمكىندىك تابا الاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.

«قازاقستاندا وليگارحتىق كاپيتاليزمنىڭ زامانى ءوتىپ، ەل ازاماتتارىنىڭ الدىنداعى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەتىن كەزەڭ جەتتى. ازاماتتارىمىزعا ءتيىمدى ءارى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەتىن، ەل ەكونوميكاسىندا الدىڭعى ورىندا تۇرعان بيزنەس كەرەك. مەملەكەت كونسترۋكتيۆتى ديالوگقا جانە ءوزارا ءتيىمدى سەرىكتەستىككە ءازىر. ءبىز كاسىپكەرلەرگە بارلىق جاعدايدى جاساۋدى جالعاستىرامىز، ەلىمىزدەگى ينۆەستيتسيالىق كليماتتى بىرتە- بىرتە جاقسارتامىز. بۇعان ەشكىمنىڭ كۇمانى بولماۋعا ءتيىس»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت ءوز سوزىندە شاحتەرلەر ازاماتتىق كودەكستىڭ رەگرەستىك جانە زەينەتكەرلىك تولەمدەر بولىگىنە تۇزەتۋ ەنگىزۋ قاجەتتىگىن ءبىراز ۋاقىتتان بەرى ايتىپ كەلە جاتقانىنا توقتالدى.

«ادامداردىڭ تالاپ- تىلەكتەرىن جاقسى تۇسىنەمىن. بۇل - زەينەتكەرلىك جانە سالىق جۇيەلەرىن، سونداي- اق الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋدى وزگەرتۋگە قاتىستى وتە كۇردەلى ماسەلە. بۇل ماسەلەنى ارىپتەستەرىڭىزدىڭ، جولداستارىڭىزدى، ەكونوميكانىڭ باسقا دا قاۋىپتى سالالارىندا ەڭبەك ەتەتىن جۇمىسشىلاردىڭ جانە جالپى قوعامداعى بارلىق توپتاردىڭ مۇددەسىن ەسكەرە وتىرىپ، مۇقيات قاراستىرۋ كەرەك. ۇكىمەتتىڭ بەلگىلى ءبىر ازىرلەمەلەرى بار. كەلەسى جىلدىڭ باسىندا ۇكىمەت ماعان ناقتى ۇسىنىستار بەرەدى»، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ وبلىستى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ وزەكتى ماسەلە ەكەنىن ايتتى.

«وبلىستاعى 176 اۋىلدا تازا سۋ جوق. بيىل 37 ەلدى مەكەنگە تازا سۋ بەرىلەدى. باسقا اۋىلداردى كوپ سوزباي سۋمەن قامتۋ قاجەت. سوڭعى جىلدارى بالقاش كولى كۇرت تارتىلىپ بارادى. ەلىمىزدىڭ ورتالىعىن سۋمەن قامتاماسىز ەتەتىن ساتبايەۆ كانالىنىڭ تەحنيكالىق جاعدايى ءماز ەمەس. بىلىكتى ماماندارمەن بىرلەسىپ، وسى ەكى ماسەلەنى مۇقيات زەرتتەۋدى تاپسىرامىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوڭىردىڭ وندىرىستىك قۋاتىن عانا ەمەس، اگرارلىق الەۋەتىن ارتتىرۋ دا اسا ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونداي- اق سوڭعى بەس جىلدا ەلىمىزدە جىلقى سانى 2 ەسە ءوسىپ، 4 ميلليونعا جەتكەنىنە توقتالدى. وسى ورايدا قاراعاندى وبلىسى كوش باسىنداعى ايماقتاردىڭ ءبىرى. سەبەبى بۇل وڭىردە مالدى جازدا ورىسكە، قىستا تەبىنگە شىعاراتىن جايىلىم كوپ.

«دەگەنمەن جەردىڭ ءبارى تولىعىمەن ەلدىڭ يگىلىگىنە جاراپ جاتقان جوق. قازىر بۇل باعىتتا ناقتى جۇمىستاردى قولعا الدىق. مەنىڭ تاپسىرماممەن اۋىلشارۋاشىلىعى جەرلەرىنە عارىشتان مونيتورينگ جاسالدى. رەسپۋبليكا بويىنشا يگەرىلمەي بوس جاتقان 20 ميلليوننان استام گەكتار جايىلىم جەر انىقتالدى. ونى مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارۋمەن اينالىساتىن ارنايى كوميسسيا جۇمىس ىستەپ جاتىر. قازىردىڭ وزىندە 4,2 ميلليون گەكتاردان استام القاپ قايتارىلدى. سونىڭ ىشىندە 1,1 ميلليون گەكتار قاراعاندى وبلىسىنا تيەسىلى. الەمدە توعىزىنشى ورىن الاتىن ۇلان- عايىر جەرى بار قازاقستاندا جايىلىم تاپشىلىعى دەگەن - ەش قيسىنعا كەلمەيتىن نارسە»، - دەدى پرەزيدەنت.

پرەزيدەنت ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، سپورت جانە مادەنيەت ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماسەلەسىنە دە نازار اۋداردى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل باعىتتاعى جۇمىستار ازاماتتاردىڭ تۇرمىسىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى. ۇرپاقتىڭ ساپالى ءبىلىم الۋىنا باسا ءمان بەرىلىپ وتىر. مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسىمەن «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى قولعا الىنعان. ول بۇكىل ەل كولەمىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.

«الداعى 3 جىلدا وسى ءوڭىردىڭ وزىندە 28 مىڭنان اسا بالاعا ارنالعان جاڭا مەكتەپتەر سالىناتىن بولادى. كەلەسى جىلى قۇرىلىس باستالادى. سوندىقتان جەر تەلىمىن ءبولۋ جانە ونى كوممۋنالدىق جەلىلەرگە قوسۋ ماسەلەسى قازىردەن باستاپ شەشىمىن تابۋعا ءتيىس. بۇل مىندەتتەردىڭ ۋاقتىلى ءارى ساپالى ورىندالۋىنا وبلىس اكىمى تىكەلەي جاۋاپ بەرەدى. ۇكىمەتكە وسى جۇمىستى قاتاڭ باقىلاۋعا الۋدى تاپسىرامىن»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، مەديتسينالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن دامىتۋ - باستى مىندەتتىڭ ءبىرى. قاراعاندى مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى بۇكىل ەلىمىز ءۇشىن بىلىكتى ماماندار دايارلايدى. بۇل وقۋ ورنىن دارىگەرلەر ۇستاحاناسى دەۋگە بولادى

«قۇزىرلى مينيسترلىك ۋنيۆەرسيتەتتەر جانىنان 5 اۋرۋحانا سالۋ تۋرالى جوبا ۇسىندى. سونىڭ ءبىرى قاراعاندىدا سالىنادى. ۋنيۆەرسيتەت كلينيكاسىنىڭ قۇرىلىسى كەلەسى جىلى باستالۋى كەرەك. ونى زاماناۋي قۇرالدارمەن جابدىقتاۋ قاجەت. كلينيكا وسى وڭىردە مەديتسينا عىلىمىن دامىتۋعا جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە تىڭ سەرپىن بەرەدى دەن سەنەمىن»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى وبلىستىڭ سپورت سالاسىنداعى جەتىستىكتەرىنە توقتالىپ، سپورت ينفراقۇرىلىمىن كەشەندى تۇردە دامىتۋعا ءمان بەرىلۋى قاجەت ەكەنىن ايتتى. قوعامدىق سپورتتى دامىتۋعا ءاتۇستى قاراۋعا بولمايدى. وبلىس ورتالىعىندا، شاعىن قالالاردا، اۋداندار مەن اۋىلداردا جۇرتتىڭ سپورتپەن اينالىسۋىنا بارىنشا جاعداي جاساۋ كەرەك.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قاراعاندىنىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتىپ، قالانى ودان ءارى تۇراقتى دامىتۋ ءۇشىن قوسىمشا جىلۋ كوزدەرى قاجەت ەكەنىن ايتتى. وسى رەتتە ۇكىمەتكە قاراعاندى قالاسىنىڭ ءۇشىنشى جىلۋ جەلىسىنىڭ قۇرىلىسىنا قاجەتتى قاراجاتتى شۇعىل ءبولۋدى تاپسىردى.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت جەرگىلىكتى اكىمدىككە ج ە س-تىڭ جاڭا كۇل توگۋ ورنىن جوبالاعان كەزدە، قالا تۇرعىندارىنىڭ پىكىرىن ەسكەرۋدى، ۇلەسكەرلەر ماسەلەسىن شەشۋدى، تەمىرجول جولدارى مەن ءوندىرىس ايماقتارى ءبولىپ جاتقان قالانىڭ ءسانىن كەلتىرىپ، اجارىن اشۋ ءۇشىن قالانىڭ جاياۋ جۇرگىنشىلەر ينفراقۇرىلىمى مەن جاسىل جەلەگىنە كوڭىل ءبولۋدى تاپسىردى.

«قاراعاندى ەلىمىزدىڭ يندۋستريالىق لوكوموتيۆى ءارى ءبىلىم مەن مادەنيەت ورتالىعى رەتىندە تۇرعىندارعا الدەقايدا قولايلى قالاعا اينالۋعا ءتيىس. 2007 -جىلدان بەرى كەلە جاتقان قالانىڭ باس جوسپارى ابدەن ەسكىردى. ونى ۋربانيستەردىڭ وزىق يدەيالارى مەن جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرىن ەسكەرىپ، جان- جاقتى جاڭارتۋ كەرەك»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

بۇل رەتتە پرەزيدەنت ازاماتتاردى شەشىم قابىلداۋ پروتسەسىنە ارالاستىرماي، تۇراقتى دامۋ بولمايتىنىن ەسكەرتتى. ازاماتتار قوعامدىق كەڭەستەر ارقىلى الەۋمەتتىك پروبلەمالاردى كوتەرۋگە، جۇرتشىلىقتىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا بەلسەندى ارالاسۋعا ءتيىس. ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك باسقارۋعا بەلسەندى قاتىسۋى ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋدىڭ العىشارتى بولماق.

پرەزيدەنت قاراعاندى توپىراعى جەر اۋدارىلىپ كەلگەن حالىق وكىلدەرى مەن ستاليندىك رەپرەسسيا قۇرباندارىنىڭ ورتاق ۇيىنە اينالعانىن، ال قازىر وسى ولكەنى مەكەندەگەن ونداعان ەتنوس ەلىمىزدىڭ دامۋىنا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ وتىرعانىن ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، الەم بۇرىن-سوڭدى بولماعان تۇراقسىزدىققا تاپ كەلىپ، ءبىر-بىرىمەن جاۋىعىپ جاتقان زاماندا بىرلىك، ىنتىماق، ءوزارا قۇرمەت پەن جاناشىرلىق سەكىلدى بارشامىزعا ورتاق قۇندىلىقتاردى كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ ماڭىزدى.

«ءبىزدىڭ ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدىڭ قاراپايىم، ءبىراق ەڭ باستى كورسەتكىشى كوك پاسپورتىمىز ەكەنىنە سەنىمدىمىن. بۇل قۇجات - ءبىزدىڭ مەملەكەتتىگىمىزدىڭ تىرەگىنە اينالعان وزىق قاعيداتتاردىڭ نىشانى. سونداي-اق ەلىمىزدى بارلىق سىن-قاتەرلەردەن امان الىپ شىعاتىن باستى قۇندىلىقتارىمىزدى بىرىكتىرەدى، ادىلدىكتىڭ سيمۆولى جانە ۇلتىمىزدىڭ كەلەشەككە ۇمتىلىسىن بەينەلەيدى. ءبىزدىڭ كوك پاسپورتىمىزدى بۇكىل الەم تانيدى ءارى قۇرمەتتەيدى. بۇل ءبىزدىڭ ادىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋعا باعىتتالعان تالاي جىلدان بەرگى تەڭگەرىمدى ءارى جاۋاپتى سىرتقى ساياساتىمىزدىڭ ناتيجەسى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ىستەردە جاۋاپتى جانە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان جانە ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىققا ۇمتىلاتىن ەل ەكەنىن، سونداي-اق الەمگە كەڭىنەن بەلگىلى ەكەنىن ايتتى.

قازىرگىدەي ارازدىق پەن ءوزارا سەنىمسىزدىك كۇشەيگەن كۇردەلى گەوساياسي احۋال كەزىندە بۇل اسا ماڭىزدى.

«وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، جاقىندا قىركۇيەك ايىندا قازاقستانعا كەلىپ كەتكەن ريم پاپاسى فرانتسيسك سويلەگەن سوزىندە ەلىمىزدى كەزدەسۋ مەن ديالوگ مەكەنى، بەيبىتشىلىك پەن ادامزات بالاسىنىڭ اراسىنداعى باۋىرمالدىقتىڭ ناسيحاتشىسى، ءبىر- بىرىنە قۇلاق اسىپ، قۇرمەتپەن قارايتىن بەيبىتشىلىكتى دارىپتەۋگە كۇش سالۋشى رەتىندە باعالادى. ادامزاتتىڭ بەدەلدى ءارى رۋحاني كوشباسشىلارىنىڭ ءبىرى - پونتيفيكتىڭ بۇل سوزدەرى قازاقستاندى وتە ءدال سيپاتتايدى ءارى قۇندىلىقتارىمىزدى ايشىقتايدى. مەنىڭ جۇرگىزىپ جاتقان رەفورمالارىمنىڭ ءمانى - ءاربىر قازاقستان ازاماتىنا ەلىمىزدى نىعايتۋداعى ءوز ءرولى مەن ماڭىزىن سەزىندىرۋ»، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

ءسوزىنىڭ سوڭىندا پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ جاڭا ساياسي داۋىرگە قادام باسقانىن ايتتى.

«جاڭارتىلعان كونستيتۋتسيا نەگىزىندە باستى ساياسي ينستيتۋتتار قايتا ىسكە قوسىلادى، بارشا ازاماتتاردىڭ يگىلىگىنە جۇمىس ىستەيتىن، اشىق ءارى باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكالىق جۇيە قالىپتاسادى. ءبىز ۇلكەن جولعا ەندى قادام باستىق. الدا سوت جۇيەسى مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن تۇبەگەيلى رەفورمالاۋ مىندەتى تۇر. ناتيجەسىندە زاڭ ۇستەمدىگى مەن ءتارتىپ ءومىرىمىزدىڭ ولشەمىنە اينالادى. قۇندىلىقتار قايتا قارالىپ، ەڭبەكتى دارىپتەۋ الدىڭعى ورىنعا شىعادى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

سونىمەن قاتار ءارقاشان قايناعان ەڭبەكتىڭ ورتاسى سانالعان قاراعاندى جۇرتىنىڭ ەل دامۋىنا قوسقان وراسان ۇلەسىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، جاس ۇرپاقتى ەڭبەكقورلىققا، وتانشىلدىققا شاقىردى.

«وتانشىلدىق - مەملەكەتتىلىگىمىزدى ساقتاۋدىڭ باستى كەپىلى. شىن مانىندە، تۋعان جەرىڭدى سۇيۋدەن اسقان قاسيەت جوق. تۋعان حالقىڭا قىزمەت جاساۋدان ارتىق باقىت جوق. وتانسۇيگىشتىك دەگەنىمىز - قىزىل سوزبەن ۇرانداتىپ، الاڭعا شىعۋ ەمەس، ەل مۇددەسى ءۇشىن ەڭبەك ەتۋ. وسى ءوڭىردىڭ ءبىرتۋار پەرزەنتى ءاليحان بوكەيحان ء«تىرى بولسام قازاققا قىزمەت قىلماي قويمايمىن» دەگەن. الاش قايراتكەرى وسىلايشا ءبارىمىزدى ەل مۇددەسىنە ادال بولۋعا ۇندەگەن»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

كەزدەسۋ سوڭىندا پرەزيدەنت قاراعاندى وبلىسىنىڭ ءبىرقاتار ازاماتتارىن مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتادى.

«ۇستەل تەننيسى بويىنشا وليمپيادالىق رەزەرۆتىڭ وبلىستىق مامانداندىرىلعان بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر مەكتەبى» ك م م جاتتىقتىرۋشىسى - وقىتۋشىسى ەلميرا اليەۆا جانە «قاراعاندى وبلىستىق كلينيكالىق اۋرۋحانا» ك م ك بولىمشە مەڭگەرۋشىسى ەۆگەني موروزوۆ «قۇرمەت» وردەنىمەن، «ارسەلور ميتتال تەمىرتاۋ» ا ق سەح باستىعى الەكسەي بەرگ III دارەجەلى «ەڭبەك داڭقى» وردەنىمەن ماراپاتتالدى.

«ارسەلور ميتتال تەمىرتاۋ» ا ق «تەنتەك» شاحتاسىنىڭ ۋچاسكە باستىعى ارتەم قاسىموۆقا، «Talbesyk» كوپبالالى انالار وداعى» ق ب باسشىسى ءلاززات قوجاحمەتوۆاعا، «Kazakhmys Coal» ج ش س «گورنىي» ۋچاسكەسىنىڭ ماشينيسى الەكساندر ۆلاديميروۆيچ كومارداعا «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالى تابىس ەتىلدى.