قاسقىر جايلى حيكايالار
ياعني ەل اۋزىنان نەبىر قىزىقتى وقيعالار ەستىدىك. اسىرەسە تاۋ جاستانىپ، جازيرا جامىلىپ، تۇمسا تابيعاتى بۇزىلماعان ولكەدە ءومىر سۇرگەن حالىق اراسىندا نەبىر تاڭعالارلىق، توسىن قىزىقتى وقيعالار كەزدەسەدى ەكەن. ونىڭ دەنى قاسقىر جايلى حيكايالار. سونىڭ ءبىر شوعىرىن گازەت وقىرمانىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.
قاسقىر جەتەلەگەن كەمپىر
بۇل وقيعا ەرتەرەكتە بولعان ەكەن. جايلاۋدان قۇلاعان ەل كۇزەۋلىككە جامىراي كەلىپ قونىپ جاتقان تۇس. بۇرىنىراق كوشىپ كەلگەن اۋىل ادامدارى كەيىن كەلگەندەردى ەرۋلىككە شاقىرىپ مارە- سارە. وسىنداي ءبىر قىدىرىس كەزىندە جاسى اۋدەم جەرگە كەلىپ قالعان كەيۋانا كەمپىر ادەتتەگىدەي قاراتۇمسىقتىڭ ارعى بەتىندەگى جاعالتوبەنى جاستانا قونعان ۇلكەن ناعاشىلارىنا ەرۋلەپ بارۋعا جولعا شىعادى. ەكى ارا ونشا الىس ەمەس، جاياۋعا ەتاسىم جەر.
ەڭكىش تارتقان كەيۋانا كۇزگى سامال جەلپىگەن اقشىتىرا شىلاۋىشىن جەلبىرەتىپ، قولىندا كونەتوز ورامالعا ءتۇيىپ ۇستاعان بەس- التى قۇرتى مەن جارتى تابا نانى بار باياۋ ادىمدايدى. جارىقتىق كەزىندە التاي- قوبداعا اتى شىققان بايدىڭ قىزى ەكەن. قازىرگى كۇنى مىناۋ، ياعني توڭكەرىستەن كەيىن توڭكەرىلىپ تۇسكەن كوپتىڭ ءبىرى. اكەدەن قالعان مىڭعىرعان مال قازىر ۇكىمەتتىڭ مۇلكى. تەك شەشەسى بەيباق بايتالاۋ (كامپەسكە) كەزىندە ەنەسىنەن قالعان جالپاقتىعى بەس ەلى، سوم كۇمىستەن قۇيىلىپ، جيەگىنە جىڭىشكە كۇمىس جىپپەن سىرمالى ويۋ شەكىتكەن، قالىڭدىعى پىشاق سىرتى بىلەزىگىن بەرىپ كەتكەن. ونى كەيۋانا كوپ جىل جان بالاسىنا كورسەتپەي ساندىققا ساقتاپ كەلگەن ەدى. ديىرمەننىڭ تاسىنداي شىر اينالعان دۇنيە تاعى ءبىر توڭكەرىلگەندە، ساياسات جۇمسارىپ، قارعىس العىسقا اۋىستى. ءسويتىپ، كەيۋانا اپامىز ساندىقتا جاتقان سوم بىلەزىكتى جاسقانباي تاعىپ جۇرەتىن كۇنگە دە جەتتى.
ەندى ءسۇتپىسىرىم جۇرسە اپامىز دىتتەگەن جەرىنە جەتەرى حاق. الداعى ۇرىمتال بەلەگىردەن اسسا بولدى. بۇل جەردى بىلايعى جۇرت «قاسقىرسوقپاق» دەيدى. سەبەبى ارتقى جاقتاعى قىزىل تاۋ جاماتىدا ءبورى ۇيالايدى، ولار كۇزدە ەسەيگەن كۇشىكتەرىن ەرتىپ وسى سوقپاقپەن ويعا تۇسەدى.
قىزىق بولعاندا اپامىزعا ۇيالى قاسقىر كەزدەسە كەتكەنى. بۇلار سەل جىرعان تەرەڭ جىلعاعا جىعىلىپ، ۇيەلەپ ولگەن كارى سيىردىڭ جەمتىگىن جەپ جاتىپتى. جالعىز- جارىم كارى كەيۋانانى كورگەن ءۇيىردىڭ ارلانى اقىرىن تايقىپ، كۇشىكتەرىن باستاپ جىلىستاي بەرگەن كورىنەدى. الدە قورىقتى، الدە سولاي جاساۋدى قۇپ كوردى مە ەكەن اپامىز قولىندا قيسىق تاياق، قاسقىرلارعا قاراي اقىرىپ ۇمتىلىپتى. سول ساتتە جەمتىكتى قىزعانعان ولىكشىن قانشىق قاسقىر تۇرا ۇمتىلىپ، كەيۋانانىڭ قولىن بىلەگىنە دەيىن قاۋىپ قالسا كەرەك. قىزىق بولعاندا قاسقىردىڭ ءتىسى سوم بىلەزىككە ءتيىپ، شاقىر- شۇقىر تىستەسىپ تۇرىپ قالماي ما. ساسىپ قالعان اپامىز قاسقىردىڭ ءتىلىن قىزىل وڭەشىمەن قوسىپ ءبۇرىپ الا قويىپتى. الدە ەرلىك، الدە قۇدايدىڭ قۋاتى. ءسويتىپ، جارىقتىق ءتىلى تۇتىلىپ، وڭەشى شەڭگەلدەنگەن قانشىق قاسقىردى جەتەلەپ اۋىلعا الىپ كەلىپتى. مىنا قىزىقتى كورگەن ناعاشىلار اۋىلىنىڭ بىلەكتى جىگىتتەرى دەرەۋ كەمپىردىڭ جەتەگىندەگى قاسقىردى سويىلمەن سوعىپ الىپتى.
ايۋ جارعان قاسقىر
بۇل وقيعا دا تىم ەرتەرەكتە، شامامەن شىڭجان- التاي بەتىنە قونىس تەپكەن قازاقتار ءورىسىن كەڭەيتىپ، قوبدا بەتىنە قونىستانا باستاعان تۇس دەيدى ۇلكەندەر. بىلتەلى مىلتىعىن اسىنعان اڭشى قازاق ورمەگەيتى اسۋىنىڭ ەكى بەتىن كەزەك- كەزەك شولىپ اڭ اۋلايدى ەكەن. بىردە بيىك جارتاستىڭ كولەڭكەسىندە جۋساپ جاتقان ءبىر توپ تاۋەشكىنى كورەدى. بۇلاردىڭ بىرەۋىن اتىپ الماققا ىق جاعىنا شىعىپ، اياقتى مىلتىعىن قۇرىپ قويىپ، جانۋارلاردىڭ ءورۋىن كۇتىپ جاتادى. سول ەكى ورتادا ۇلكەن قوڭىر ايۋ جاردىڭ ۇستىنە باسپالاپ شىعىپ، كۇرەكتەي تاستى جۋساپ جاتقان تاۋەشكىلەرگە اتادى. ەشكىلەردىڭ بىرىنە تاس ءدال ءتيىپ سەسپەي قاتقان ەكەن. قالعانى ءدۇر ەتىپ ۇركىپ جوق بولادى. اڭشى قۇداي بەردى دەپ ايۋدى اتۋعا ىڭعايلانادى. ايۋ قوباڭداپ كەلىپ، ولجاسىن جاۋكەمدەي باستايدى.
اڭشى اسىقپاي بەلدىگىنە بايلاعان ءدارىقابىن الىپ، ونى وقشانتايعا قۇيۋعا وقتالا بەرىپ، ايۋدىڭ وڭجاعىنان باسپالاپ كەلە جاتقان كوكشۋلان قاسقىردى بايقاپ قالادى. ەندى نە بولار ەكەن؟ قاسقىر وقشا اتىلىپ ايۋدىڭ استىنان زىپ ەتىپ وتە شىققانداي بولادى. ايۋ ارس ەتىپ باۋىرىنان وتە شىققان قاسقىردى قاۋىپ تۇسەدى دە، قورباڭداپ بىردەمەلەردى سۋىرىپ ابىگەرگە تۇسەدى.
ازدان سوڭ قورباڭداعان ايۋ تىپ- تىنىش جەر باۋىرلاپ جاتىپ قالادى. نە بولىپ جاتقانىن كولدەنەڭنەن اڭدىپ وتىرعان اڭشى تۇسىنە قويماي، اقىرىن كۇتەدى. ارادا ءسۇتپىسىرىم وتكەندە مانا ايۋدىڭ استىنان اعىنداپ وتە شىققان كوكشۋلان اسىقپاي كەلىپ، ايۋدىڭ ولجاسىن جەي باستايدى. ايۋ تىپىر ەتپەي ءۇنسىز جاتىر. وعان ءبىر نارسە بولعانىن اڭعارعان اڭشى دەرەۋ قاسقىردى اتىپ الىپ، جارتاستىڭ تۇبىنە كەلسە، ايۋ ءوزىنىڭ ىشەك- قارنىن سۋىرىپ العان، ءولىپ جاتىر.
سويتسە، وقيعا بىلاي ءوربىپتى. ولجاسىن اپىل- عۇپىل جاۋكەمدەپ جاتقان اڭقاۋ ايۋدىڭ سىرىن بىلەتىن كانىگى قاسقىر ونىڭ استىنان وتكەندە جۇقا شابىن جارىپ كەتكەن ەكەن. قاسقىردى قابام دەپ ارس ەتكەن ايۋ ءوزىنىڭ شالا جارىلعان ىشەك- قارنىن ءوزى سۋىرىپ الىپ، اقىرى ءولىپ تىنعان. ونىڭ ولگەنىن كۇتىپ تۇرعان ايلالى قاسقىر جەتىپ كەلىپ، سەمىز تاۋەشكىنىڭ ەتىن جەي بەرگەندە ونى اڭشى اتىپ تۇسىرگەن.
قاسقىر العان ساسىق كۇزەن
تاعى بىردە جالعىز اڭشى يەن دالادا كەلە جاتىپ، قۇلادۇزدە جايىلىپ جاتقان قالىڭ سۋىردى كورەدى. سۋىر جۇرگەن جەرگە قاسقىر، قارساق، ساسىقكۇزەن سياقتى تەرىسى باعالى جىرتقىشتار كەلەرى حاق. وسى تۇيسىكپەن اڭشى اتىن سايدىڭ ىشىنە دوعارىپ تاستاپ، ءوزى تاستان تۇرعىزعان قالقاننىڭ ىعىندا جاسىرىنىپ جاتادى.
كوپ وتپەي سۋىرلاردىڭ اڭقيتتاعان داۋسىن ەستىپ باسىن كوتەرمەي ماڭايىن شولىپ قاراسا، قارسى بەتتەن ءبىر قاسقىر سۋىر ۇستاۋ ءۇشىن باۋىرلاي باسپالاپ كەلە جاتقانىن كورەدى. «قاپ، بالەم، قاندى باسىڭدى بەرى تارت»، دەپ مىلتىعىن كەزەي باستاعانى سول ەدى، الگى قاسقىر ىرشىپ- شورشىپ، وزىنەن- ءوزى جانتالاسىپ قارعي باستايدى. الىستان انىق كورىنبەيدى، قاسقىردىڭ القىمىندا ءبىر نارسە جابىسىپ جۇرگەن سياقتى. نە بولىپ جاتقانى تۇسىنىكسىز.
ءبىر زاماندا قارعىپ- قارعىپ بولدىرعان قاسقىر سىلق ءتۇسىپ جاتىپ قالادى. سول بەتى تۇرمايدى. اڭشى وقتاۋلى مىلتىعىن كەزەي ۇستاپ جاقىنداپ كەلسە، قاسقىر ءولىپ جاتىر. القىمى قانجوسا. تاماعىنان ءالى قان اعىپ جاتىر. اڭشى جان- جاعىنا باجايلاپ قاراسا، اناداي جەردە شاقار ساسىق كۇزەن وتىر. سوندا بارىپ اڭشى وقيعانىڭ ءمان- جايىن تۇسىنەدى.
ياعني ەسى كەتىپ سۋىردى باسپالاپ كەلە جاتقان اش قاسقىردى ساسىق كۇزەن كورەدى دە، جەمىمە ورتاق بولماسىن دەپ، بىلدىرمەي كەلىپ ونىڭ تاماعىنا جابىسا كەتكەن. ونى ەسىل- دەرتى سۋىر بولىپ كەلە جاتقان قاسقىر بايقاماي قالعان. ءسويتىپ، وتكىر تىستەرىمەن قاسقىردىڭ كۇرەتامىرىن ورىپ جىبەرگەن. قاسقىر العان ساسىق كۇزەن اقىرى اڭشىنىڭ وعىنان قۇتىلماعان كورىنەدى.
قارعا كومىلگەن قاسقىر
ەل جاقتا قابىلمۇرات قاري ۇلى دەيتىن سىنىپتاس دوسىم بار. مىنا اڭگىمەنى سول ايتىپ بەردى. - وتكەن ەكى مىڭىنشى جىلداردىڭ باسى بولاتىن، - دەيدى قاباڭ دوس. - قاراشا ايىنىڭ باسىندا تابيعاتتى قورعاۋ قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە اقسۋ- سىرعالى ولكەسىنە باردىم. مەنىڭ مىندەتىم - قار كوپ جاۋعان جاعدايدا جول بۇزاتىن تەحنيكانى باسقارۋ ەدى.
راسىندا، بۇل ولكەگە قار ەرتە تۇسەدى. سوعان بايلانىستى تاۋدىڭ سۋىر، تاراققۇيرىق سياقتى ۇساق اڭدارى ويداعى حايۋاندارعا قاراعاندا ەرتە ۇيقىعا كەتەدى. بۇل ولكەدە تاۋەشكى مەن ارقاردىڭ ءۇيىرى مول. تابيعات قورعاۋشىلار قىس تۇسپەي تۇرىپ بەلگىلەنگەن نۇكتەلەرگە كەسەك- كەسەك تۇز تاستاپ، قار قالىڭ جاۋاتىن ويپاڭ جەرگە ەمەس، بيىك- بيىك جالاڭاش قىراتتارعا پرەستەلگەن ءشوپ اپارىپ تاستايدى.
قاباڭ دوستىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جۇمىسشىلار ەرتە تۇرىپ تۇز بەن ءشوبىن ارقالاپ تاۋعا شىعىپ كەتكەن. تۇراقتا ءبىر ءوزى قالعان سوڭ ىرگەدە قاڭتارۋلى تۇرعان قاردا جۇرەتىن كولىكتى مىنە سالىپ، كۇرتىك قاردى جيەكتەپ ءبىراز ءجۇرىپتى. تاۋدىڭ ىقتاسىن قولاتىندا قوناقتاعان ءبىر توپ تاۋەشكى موتوردىڭ ۇنىنەن ۇركىپ ورلەي بەرگەنى سول ەكەن، بوكتەردەن قۇلداي جەلگەن ءۇش قاسقىر تۇرا قالىپ، ىشىندەگى ىرىلەۋ ءبىرىن سۋاعار جىلعاعا جينالعان ومبى قاردى اپىر- توپىر قازىپ كومىپ تاستايدى دا، قالعان ەكەۋى تاۋەشكىلەردى ەكى جاقتان قاۋمالاپ تىقسىرا- تىقسىرا ءدال كومۋلى قاسقىردىڭ ۇستىنە اكەلىپ توعىتادى.
وسى ساتتە قاردىڭ استىندا كومۋلى جاتقان قاسقىر قارعىپ تۇرعان ءۇيىردىڭ ءدال ورتاسىندا ورعىپ بارا جاتقان سەركەشتىڭ القىمىن الا ءتۇسىپ باسىپ قالىپتى. بۇل وقيعانى كوزىمەن كورگەن دوسىم «ەگەر بۇل دۇنيەنى كوزىممەن كورمەي بىرەۋدەن ەستىسەم سەنبەس ەدىم، قاسقىردىڭ مۇنداي اقىلدى بولارىن كىم بىلگەن» دەپ باسىن شايقاپ، تاڭدانىپ وتىردى.
قاسقىر سوققان كاسىپ اپاي
بۇل وقيعا قوبدا ايماعىنىڭ تەك قازاقتار مەكەندەيتىن قوبدا سۇمىنى جەرىندە بولعان ەكەن. جون جايلاپ، تاۋ ساعالاپ وسكەن حالىق دالانىڭ تاعىسى قاسقىرمەن سوقتىعىسپاي ءجۇرۋى نەكەن- ساياق. وسىنداي كۇننىڭ بىرىندە كاسىپ بەيىسباي قىزى دەيتىن اپامىز ءتۇن ىشىندە قوتاندا دۇركىرەپ قوي ۇرىككەن سوڭ جۇگىرىپ دالاعا شىعادى. اي سۇتتەي جارىق. ەكى كۇن بۇرىن قىستاۋعا كوشىپ كەلگەندىكتەن وتار قويدى تاس قوراعا قاماماي سىرتقا تاستاپ قويعان بولاتىن.
ۇيدەن اتىپ شىققان اپامىز باجايلاپ قاراسا، وتار قويدىڭ ورتاسىندا يت سياقتى ءبىر حايۋاننىڭ جۇرگەنىن كوزى شالادى. قاسقىر دەيىن دەسە تۇرقى كىشى. ال ءيتتىڭ قوتانعا ءتۇسىپ قوي ۇركىتكەنىن بۇرىن- سوڭدى كورمەگەن. ويلانىپ تۇرۋعا ۋاقىت جوق، اپامىز جان- جاعىنا قاراسا قولىنا ءىلىپ الار ەشتەمە جوق. سودان تۇرا ۇمتىلىپ اقشۋلان ءيتتىڭ ارتقى سيراعىنان شاپ ەتكىزىپ ۇستاي الىپ، سۇيرەي جونەلەدى. سۇيرەپ كەلە جاتىپ ويلاندى. مىنا حايۋان يت ەمەس. يت بولسا قىڭسىلار ەدى. تەگى كۇشىك قاسقىر بولسا كەرەك.. .
كوڭىلىنە كۇدىك كىرگەن كاسىپ اپامىز قاسقىردىڭ سيراعىن تاستاي بەرىپ، قاق شەكەدەن قۇلاقتايدى. قاسقىر بۇلقىنعان سايىن باس تەرىسى بۇلعاقتاپ كۇش بەرەتىن ءتۇرى جوق. ءبىر كەزدە ارپالىسقان قاسقىر كىرش ەتكىزىپ الاقانىن تىستەپ الادى. وعان قارايتىن ۋاقىت قايدا. ايقاسىپ ءجۇرىپ ۇيدە جاتقان كۇيەۋىنە «تەز، تەسەنى اكەل!» دەپ ايعايلايدى. ويىندا ەشتەڭە جوق ۇيدەن شىققان كۇيەۋى كەشە عانا قويدىڭ قيىن ويعان تەمىر تەسەنى ىزدەپ كەتىپ بارادى. «تەز تەسەنى اكەل!». «نە بولدى؟ «.
- كورمەي تۇرسىڭ با، بەيباق، قاسقىر قۇلاقتاپ جاتىرمىن، - دەپ استىنا باسىپ الىپ، تىپىر ەتكىزبەي ۇستاپ وتىرعان قاسقىردى كورسەتەدى. ەندى مومىن كۇيەۋ ساسقالاقتاسىن. تەسەنى الىپ جەتەدى.
- ۇر، تۇمسىقتان! ساسقان كۇيەۋى تەسەمەن قاسقىردىڭ تۇمسىعىن ەمەس، ايەلىنىڭ قانجوسا قولىن پەرىپ كەتەدى.
- ءوي، قارا باسقىر، مەنى ەمەس قاسقىردى ۇر! سودان نە كەرەك تەسەمەن سوققىلاپ ءجۇرىپ، قاسقىردى ەستەن تاندىرادى. قاسقىر ءولدى. ءبىراق اپامىزدىڭ قاسقىردىڭ قۇلاعىندا قارىسىپ قالعان قولى جازىلمايدى. زورعا دەگەندە قارىسقان قولىن بوساتىپ، «ءۇھ» دەپ كورشىسى ورازبايعا «تەز جەتسىن» دەپ ادام جىبەرەدى.
سول ەكى ورتادا قويلار تاعى دا ءدۇر ەتىپ ۇركەدى. قاراسا، الگى ولگەن قاسقىر سۇيەگىن سۇيرەتىپ، جەر باۋىرلاپ جىلجىپ بارادى ەكەن. ابدەن اشۋلانعان كاسىپ اپامىز ۇيدەن سوعىم سوياتىن اعاش ساپتى پىشاعىن الىپ شىعىپ، اقشۋلاننىڭ قارنىن جارىپ تاستاپ بارىپ تىنىشتالادى. تاڭ جارىعىمەن شاۋىپ جەتكەن ورازباي وتاشى دەرەۋ قاسقىردىڭ ءوتى مەن باۋىرىن ارالاستىرىپ، ءبورىنىڭ ءتىسى تيگەن جەرلەرگە جاعىپ شىعادى دا، سىرتىنان قاسقىردىڭ شاربى مايىمەن وراپ تاستايدى. از كۇندە اپامىزدىڭ جاراسى جازىلىپ، ەل ىشىندە «قاسقىر سوققان كاسىپ» اتانىپ كەتكەن ەكەن. وسىندا كەلگەن سوڭ كاسىپ اپامىزدى بىلەتىندەردەن سۇراستىرىپ ەدىم، جارىقتىق دۇنيەدەن ءوتىپ كەتىپتى. وزىنەن تاراعان ۇرپاقتارى قاراعاندى وبلىسى، اقتاۋ- تەمىرتاۋ ماڭىندا تۇرادى ەكەن.
تاياقتى قاسقىر
ال مىنا وقيعانى ايتىپ بەرگەن ادام - شىناي راحمەت ۇلى دەيتىن تانىمال ولكەتانۋشى اعامىز. - بىردە، - دەيدى شىقاڭ، - سايىر تاۋىنا اڭ قاراۋعا شىققان اڭشىلار قاتار جۇپتاسىپ، ءبىرىن- ءبىرى قولتىقتاپ قاشىپ بارا جاتقان ءۇش قاسقىردى كورەدى. اڭشىلار اڭ- تاڭ. قاسقىر دەگەن حايۋان ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى تىزبەكتەلىپ ءجۇرۋشى ەدى، مىنالاردىڭ ارەكەتى قىزىق ەكەن. جۇرىستەرى دە ءونىمسىز بە قالاي.. .
سودان اڭدىعان الماي قويماس دەگەندەي، قولتىقتاسقان قاسقىرلاردىڭ ىزىنە تۇسكەن كانىگى اڭشىلار كەلەسى بەلەستەن كۇتىپ جاتىپ ەڭ ءىرىسىن قاراۋىلعا الادى. وق ءدال قوس وكپەدەن تيگەن ارلان سەسپەي قاتادى. مىنا قىزىققا قاراڭىز، قالعان ەكى قاسقىردىڭ ءبىرى جوسىپ بەرەدى دە، ەكىنشىسى تىپىر ەتپەي جاتىپ قالادى. تاجىريبەلى اڭشىلار اتتارىن جاقىن ماڭعا تۇساپ قويىپ، وقتاۋلى مىلتىقتارىن كەزىپ جاقىنداپ كەلسە، ۇلكەن قاسقىر ءولىپ قالىپتى، ال جەر باۋىرلاپ قاشا الماي قالعان قاسقىردىڭ الدىڭعى ەكى اياعى جوق ەكەن. بەيباق جەر باۋىرلاپ جاتىپ قالعان ارتقى ەكى اياعىن شوندايىنا دەيىن كوتەرىپ، تىپىر- تىپىر ەتەدى.
مۇنداي توسىن وقيعاعا تاپ بولعان اڭشىلار انىقتاپ قاراسا بۇل حايۋان كۇشىك كەزىندە قاقپانعا ءتۇسىپ، سودان الدىڭعى ەكى اياعىن قيىپ قۇتىلعان سياقتى. سودان بەرى ەكى اياقتاپ كۇن كورگەن. ۇيالاستارى مۇنى دالاعا تاستاپ كەتپەي، الدىڭعى ەكى قولتىعىنا كولدەنەڭ اعاشقا جۇگىرتىپ، ونىڭ ەكى باسىن ەكى قاسقىر اۋزىمەن تىستەپ الىپ، ۇشەۋى قاتارلاسا قاشادى ەكەن. شامامەن وسىلاي 7-8 جىل ءومىر سۇرگەن سياقتى.
ەكى كوزى قانتالاپ كەۋدەسىمەن جەر جاستانىپ جاتقان قاسقىردى اڭشىلار اتىپ الىپ قاراسا، كولدەنەڭ تاياق اعاش ءتىپتى جۇنىنە ورالىپ، قولتىق ەتىمەن تۇتاسا ءبىتىپ كەتكەن ەكەن. وسىلاي تاياقتى قاسقىردى اتاپ العان اڭشىلار بۇل حايۋاننىڭ ارەكەتىنە تامسانا تاڭدانىپ، ەل- جۇرتقا كورگەندەرىن ايتىپ ءجۇرىپتى.
اق ءتوس قارا قاسقىر
مەنىڭ تۋعان اۋىلىمنىڭ باتىس جاعىندا ونشالىق الىس ەمەس دولانقارا (جىلىقارا) دەگەن تاۋ بار. بالا كەزدەن بىلەمىن، تاۋدىڭ كۇن بەتى قىستىڭ وزىندە شۋاق تارتىپ تۇرادى. سول سەبەپتى دە، وسىلاي اتالعان بولۋى كەرەك. ءدال تاۋدىڭ بوكتەرىندە مەنەن بىرنەشە جاس كىشى قۋانىش دەيتىن ازاماتتىڭ قىستاۋى ورنالاسقان.
- وسىدان ونشاقتى جىل بۇرىن، - دەيدى قۋەكەڭ. - قايدان كەلگەنى بەلگىسىز اق ءتوس قارا قاسقىر پايدا بولدى. وزدەرى تىم اككى، ماڭايداعى تايىنشا- تورپاقتان تۇك قويمادى. بۇرىن مۇنداي اق ءتوس قارا قاسقىر كورمەگەن ەل اڭ- تاڭ. بىرەۋلەر بۇلار قاسقىر ەمەس، جابايى يت شىعار دەيدى. قىسقاسى، ناقتى ءجىپ تاعا الماي قينالادى. سودان بەردىحان دەگەن اڭشى قاقپان قۇرىپ قاسقىردىڭ ءبىرىن قولعا ءتۇسىردى. كادىمگى قاسقىر. ەكىنشىسىن، اڭشى جانىبەك اتىپ الدى. بۇل جىگىتتەر قاسقىردىڭ قارا تەرىسىنە قىزىققان سياقتى.
كەشىكپەي بۇل قارا قاسقىرلاردىڭ دا سىرى اشىلىپتى. جاڭاعى دولان تاۋدىڭ تەرىسكەيىنە قىستاۋ سالعان كەڭشىلىك دەگەن قويشىنىڭ اتاقتى قاسقىر الاتىن «قۇتپان» اتتى اق ءتوس قارا ءيتى بار ەدى. وسى يت ەكى جىلدىڭ الدىندا جوعالىپ كەتكەن بولاتىن. كەڭشىلىك قاريا تاپ ءبىر اتان تۇيەسى جوعالعانداي قايعىرعان ەكەن.
ارتىنان انىقتالعانداي قۇتپان قاتۋبەلدىڭ جونىندا ىلىققان قاسقىرلارمەن بىرگە جۇرگەنىن مال وتارلاتىپ بارعان قويشىلار كورگەن ەكەن. قىسقاسى، باتىل توبەتتى ۇيىككەن ۇرعاشى قاسقىر ەرتىپ كەتكەن ەكەن. اقىرى انا اق ءتوس قارا قاسقىرلار قۇتپاننىڭ كۇشىگى بولىپ شىقتى.
بەكەن قايرات ۇلى
egemen.kz