باقىتجان مومىش ۇلىنىڭ وتباسى جايلى جان سىرى

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ناعاشى اتالارىم الماتىعا 1860- جىلدارى كەلىپ قونىستانىپتى. قازىرگى ايەروۆوكزالدىڭ ورنىندا سول اعايىندى سۇلەيمەن، ءمۇمسارى دەگەن كوپەستەردىڭ جايلارى تۇرادى ەكەن.

قاراكەسەك بابامىزدان تاراعان كىسىلەر. بەكمۇحامەد، دوسمۇحامەد، جاقىپبەك دەگەندەر ءوتىپتى. وسىلاردىڭ بىرىنەن مۇحامەدجان اتام تۋادى. بۇ كىسىدەن - احمەتجان ناعاشىم جانە اپالى- ءسىڭلىلى ءبيبىنۇر اپام مەن ءبيبىجامال انام تۋعان. مەنى تاربيەلەگەن - ءبيبىنۇر اپام. نەگە دەسەڭىز، انام كوبىنە جۇمىستان بوساي المايتىن.

- و كەزدە الماتىدا قازاقشا ءبىلىم بەرەتىن ءبىر عانا 12- مەكتەپ- ينتەرنات بولىپتى. وعان شالعاي وبلىستاردان كەلەتىن مالشىلاردىڭ ۇل- قىزدارى مەن جەتىم بالالار عانا قابىلدانعان كورىنەدى. سوندىقتان، مەنى امالسىز ورىس مەكتەبىنە بەرگەن سياقتى. اكەم كانيكۋل سايىن پويىزعا وتىرعىزىپ اۋىلعا، جۋالىعا جىبەرەتىن- ءدى. ەندى ويلاسام، ەلگە جات بولىپ كەتپەسىن، اتاجۇرتىنان تامىرى ۇزىلمەسىن دەيدى ەكەن عوي. جازداي اۋىلدا جۇرگەندە ىزالانىپ، جىندانعان كەزدەرىم دە ەسىمدە. سەبەبى، جولداستارىمنىڭ ءبارى دەمالىستا نە قارا تەڭىزگە «ارتەككە» ، بولماسا، بالتىق جاعالاۋىنا، ماسكەۋ، لەنينگراد، كييەۆكە كەتەدى. قالاي ىزالانبايسىڭ؟ ءبىراق قۇدايعا شۇكىر، اكەم قاۋىپتەنگەندەي، تامىرىم شابىلا قويعان جوق.. .


- كۇلاش تاتە بايسەيىتوۆا ءجيى سوعاتىن ءبىزدىڭ ۇيگە. مەنىڭ انام ساحناعا شىعىپ كورمەگەن ادام. ءبىراق، ۇيدە كۇلاش اپاي ەكەۋى قوسىلعاندا مامام ءاندى كادىمگىشە شىرقاتاتىن. - 1- جيلكومبيناتتا تۇردىق. قازىرگى قابانباي باتىر اتامىز بەن فۋرمانوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسى. 2- جيلكومبيناتتا دميتريي سنەگين، تايىر جاروكوۆ، جۇماعالي ساين اعالار تۇرعان. 3- جيلكومبيناتتا كارىم اعا مىڭبايەۆ، جۇبان اعا مولداعاليەۆ، ءالجاپپار ابىشيەۆ اعالار بار. ناعىز مادەني ورتالىق دەسە ارتىق ەمەس. ءبارى ءبىر- بىرىمەن كەرەمەت ارالاساتىن. «لەنينشىل جاستان» دا كەلەتىن ادامدار كوپ. انام كەيدە «ۇلكەن شاۋگىمدى قوي» دەپ زۆوندايدى. دەمەك، وزىمەن بىرگە قىزمەت ەتەتىن جۋرناليست اعالارىم كەلەدى دەگەن ءسوز. «كىشى شاينەكتى قوي» دەسە، ءوزى عانا كەلەدى. مەن دە شەشەمە اندا- ساندا كوممۋتاتور ارقىلى قوڭىراۋ شالىپ تۇرۋشى ەدىم. ونان كەيىن سيفرلى تەلەفوندار كەلدى عوي. 53-48 نومەرى ارقىلى تەرەتىنمىن. مۇنى دا ۇمىتپاپپىن.. . (باقىتجان اعا توعىز- ون جاسار كەزىندە ۇرىككەن اتتان جىعىلىپ مەرت بولعان ءوزىنىڭ شولپان اپكەسى ەسىنە تۇسكەندە كوزى بوتالاپ، ءبىرتالاي قامىعىپ قالادى)


- الماتى ايماعى اۋىلدارىنىڭ ءبىرى انامدى قوناققا شاقىرىپتى. ونداعىلار تاۋ ىشىندە باتىردىڭ قىزى دەپ شولپاندى اتقا مىنگىزەدى. ونىسى اتاقتى سايگۇلىك ەكەن. جازمىش پا.. . سودان قۇلاعان عوي. اكەم قىرقىنشى جىلعا دەيىن اناممەن بىرگە قيىر شىعىستا، ودان جيتوميردە اسكەري قىزمەتتە جۇرگەندى. سوندا ارالارىنداعى وسى كىشكەنتاي شولپاننىڭ ءاربىر قىلىعىنا ءسۇيسىنىپ، دوستارىنا مەنىڭ تەنتەك قىزىم ءسويتتى دەپ ءماز بولىپ، اۋزىنان تاستاماي ايتىپ وتىرادى ەكەن. پەرزەنت ءولىمى وڭاي تيە مە؟ ەسىنە تۇسكەن سايىن، «قارامادىڭ، يە بولمادىڭ» دەپ، انامنان كورگەندەي بولىپ، قاتتى قيالداناتىن ەدى.. . (شولپان، راسىندا دا، اكەسى ىشتەي زور ءۇمىت كۇتكەن وتە العىر ءبۇلدىرشىن بولىپتى. قاپيادا سۇيىكتى قىزىنان ايرىلۋى باتىردىڭ جۇرەگىن قانسىراتىپ، ماڭگىلىك جازىلمايتىن جاراعا اينالعان) .

- مەن دە جاستاي مەرتىگىپ، كوپ ازاپ شەكتىم. كەيىن بىردە اكەمنىڭ: «ەجەلگى ۇعىم بويىنشا اتا- بابا، اكە- شەشەنىڭ كۇناسىن ۇرپاعى كوتەرەتىن تۇسىنىك بار. راس نارسە. قازاق «زاۋال» دەگەندى بەكەر ايتپايدى. ءاربىر تەرىس ارەكەتىڭ الدىڭنان شىعاتىن ءسات تۋادى. قانشا جالتارساڭ دا جاۋاپتان قۇتىلا المايسىڭ. ەلىمدى قورعادىم دەگەنىممەن، كوپ قان توككەنىم انىق. سوندا ماعان قارسى اتىلعان وق جازاتايىم ساعان ءتيىپ كەتپەدى مە ەكەن؟ !» دەپ تولعانعانى ەسىمدە. - اكەمنىڭ ىرگەنى اۋلاق سالۋى، ارينە، اناما جەڭىل تيمەدى. ءبىراق، ول بارىنە دە شىدادى. كىشكەنتاي كەزىمدە مەن دە نالىدىم عوي، تالاي.. . كوپ ءجايتتى تەرەڭ تۇسىنە قويماسام دا، رەنجىدىم، وكپەلەدىم اكەمە.. . بۇل قالاي، نەگە كەتتى، نەگە قاسىمىزدا بولمايدى، نەگە بىرگە تۇرمايمىز دەگەندەي. سوندا انام: «اكەڭدى سوكپە! اكەڭدى ەشقاشان دا جامانداۋشى بولما!» دەۋشى ەدى. ايتەۋىر، كۇدەر ۇزگەن جوق. ءومىر بويى كۇتتى عوي...»

باقىتجان مومىش ۇلىنىڭ اڭگىمەسىن ءوز اۋزىنان 2006 -جىلى كۇز ايىندا جازىپ العان قۇلتولەۋ مۇقاش، «جاس قازاق» گازەتى

سوڭعى جاڭالىقتار