ءوزى قۇرعان وكىمەت سەيفۋلليننىڭ ءوزىن دە ايامادى
بولشەۆيكتىك بيلىك ورىندارىنان باستاپ، اقىن-جازۋشى، قاراپايىم ەڭبەك ادامدارىنا دەيىن ساكەن سەيفۋلليندى شىعارماشىلىق ەڭبەگىنە 20 جىل تولۋىنا وراي كوككە كوتەرە ماداقتادى.
وردەندى ساكەن
«ادەبيەت مايدانىنىڭ» 1936 -جىلعى ءدال وسى نومىرىندە ادەبيەت سىنشىسى عابباس توعجانوۆتىڭ «ساكەن سەيفۋللين» دەپ اتالاتىن كولەمدى سىن ماقالاسى مەن وردەن يەسىنىڭ:
ءار ۇلتتىڭ سەن دوسى دا، تىلەگى دە،
كوشباسشىسى، قورعانى، تىرەگى دە.
سەنى ايتادى ءاربىر ۇلت شاتتىقپەنەن،
سەن دەپ سوعادى ءار ۇلتتىڭ جۇرەگى دە، - دەپ كەلەتىن، «حالىقتار كوسەمى ستالين جولداسقا» دەيتىن ارناۋ ولەڭى جاريالاندى.
جۋرنال بەتىندەگى ماتەريالداردى وقي وتىرىپ، ارادا ەكى قىس وتىسىمەن وسىنىڭ ءبارى ويران- توپىر بولارىنا، سوۆەتتىك باسپا ءسوزدىڭ «حالىق جاۋى ساكەن سەيفۋلليندى» جاپپاي قارالايتىنىنا سەنۋ قيىن. ءسات سايىن قۇبىلعان بولشەۆيكتىك يدەولوگيانىڭ كىسىنى كوككە كوتەرۋدى دە، جەرگە كىرگىزۋدى دە شەبەر جۇرگىزگەنى تاڭعالدىرادى.
1936 -جىلعى مامىر ايىندا سسسر ورتالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ جارلىعى بويىنشا ساكەن سەيفۋللين قازاق جازۋشىلارىنىڭ ىشىندە ءبىرىنشى بولىپ ەڭ جوعارعى ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنىمەن ماراپاتتالدى دا، ەكى جارىم جىلدان سوڭ ەڭ جوعارى ۇكىممەن اتىلىپ كەتە باردى.
ساياسي ەليتا ەكىگە جارىلدى
ساكەن سەيفۋلليننىڭ ازاماتتىق، قايراتكەرلىك، اقىندىق، جازۋشىلىق بولمىسىنا بەرىلگەن باعا قازاقستانداعى ساياسي حال- احۋالعا بايلانىستى بىرنەشە رەت وزگەردى.
ساكەن سەيفۋللين جونىندە مونوگرافيالىق زەرتتەۋ يەسى امانتاي كاكەن وسىعان وراي: «... اق پاتشا تۇسىندا اباقتىعا قامالىپ، «ازاپ» ۆاگونىن باستان كەشكەنىنە، ال جاڭا كەزەڭدە ۇكىمەت باسقارىپ، قازاق ەلىنىڭ ىرگەتاسىن قالاسقانىنا قاراماستان وتكەن عاسىردىڭ جيىرماسىنشى جىلدارىنان باستاپ وعان «بايلاردى جاقتايدى»، «ەسكىلىكتى جىرلايدى»، «الاشورداشىلارمەن دۇرىس كۇرەسپەيدى»، «ۇلتشىل كوممۋنيستىك يدەولوگياعا قارسى شىعىپ، «سەيفۋللينشىل» جىكشىل توپتى باسقاردى»، «تروتسكييشىل» دەگەن كىنا تاعىلىپ كەتتى. اقتالعان سوڭ «كوممۋنيستىك پارتياعا شىن بەرىلگەن ەدى، ونىڭ يدەولوگياسىن جاقتاپ ەدى، «سوۆەت وكىمەتىن، لەنيندى جىرعا قوسقان ناعىز» كوممۋنيست، قىزىل سۇڭقار ەدى» دەپ جەر- كوككە تيگىزە ماقتادى. الاشوردا قايراتكەرلەرى اقتالعان تۇستا قايتادان داتتاۋشىلار تابىلدى» دەپ جازادى.
اسىرەسە، «الاشوردا» قايراتكەرلەرى اقتالعالى بولشەۆيكتەر جاعىندا مەملەكەت ىسىنە ارالاسقان ازاماتتاردىڭ ءىس- ارەكەتىنە قاتىستى سىني وي- پىكىرلەر ءجيى ايتىلدى.
بۇل كوزقاراس تۋرالى 2007 -جىلى «انا ءتىلى» گازەتى ءۇشىن وسى جولداردىڭ اۆتورىنا بەرگەن سۇقباتىندا پروفەسسور تۇرسىنبەك كاكىش ۇلى:
«... الاش پارتياسىنىڭ ازاماتتارى دا، قازاق كوممۋنيستەرى دە قازاق حالقىنا قاستاندىق ويلاعان جوق... ءبىر جاعى الاش پارتياسىن تاڭدادى، ءبىر جاعى كوممۋنيستىك قوزعالىسقا كەتتى. كوممۋنيستكە بارعان ادامدار قازاق حالقىنا قياستىق جاساۋعا، زورلىق جاساۋعا ادەيى نيەتتەنگەن ادامدار ەمەس. بارلىق پالە 1925 -جىلى قازاقستانعا كەلگەن گولوشەكيننەن باستالدى. گولوشەكين قازاق وقىعاندارىن بىرىنە- ءبىرىن ايداپ سالدى. سونىڭ ىشىندە ەڭ بەلسەندىلەرى ساكەندەر جاعى بولدى» دەگەن ەدى.
«ىنتاسىز، كوڭىلسىز ىسكە سانسىز بوگەت...»
1922 -جىلى 6-13 -قاراشا وتكەن سوۆەتتەردىڭ Ⅲ سەزىندە ساكەن سەيفۋللين 28 جاسىندا حالىق كوميسسارلار سوۆەتىنىڭ ءتوراعالىعىنا سايلاندى. ول سونىمەن قاتار ءوزى نەگىزىن قالاعان «ەڭبەكشىل قازاق» (كەيىنگى «سوتسيالدى قازاقستان»، بۇگىنگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتى مەن « قىزىل قازاقستان» (كەيىنگى «اۋىل كوممۋنيسى»، «قازاقستان كوممۋنيسى»، بۇگىنگى «اقيقات» ) جۋرنالىنىڭ جاۋاپتى رەداكتورى مىندەتىن قوسا اتقاردى.
حالىق كوميسسارلار سوۆەتىنىڭ ءتوراعالىعى - قازىرگى پرەمەر- مينيستر لاۋازىمىنا تەڭ كەلەتىن رەسپۋبليكاداعى ەڭ ۇلكەن قىزمەتتەردىڭ ءبىرى بولاتىن. ساكەن سەيفۋللين وسى لاۋازىمدا وتىرىپ «قازاقتى «قازاق»، قازاقتىڭ ءتىلىن - مەملەكەت ءتىلى ەتۋگە» كىرىستى.
1923 -جىلعى اقپاننىڭ 15 ىندە «ەڭبەكشىل قازاق» گازەتىندە جارىق كورگەن «قازاقتى «قازاق» دەيىك، قاتەنى تۇزەتەيىك» دەگەن ماقالاسىندا بىلاي دەپ جازدى:
«بۇگىنگە شەيىن قازاقتى ورىستار «كيرگيز» دەپ كەلەدى... تورەلەردىڭ قاتىندارى يتىنە ۇرىسقاندا: «اح، تى، پالكان، كيرگيزدان دا جامانسىڭ!» دەيتىن بولدى... قازاقتىڭ ءبىر قىلىعىن جاقتىرماسا، «بەلگىلى ەندى، كيرگيز بولعان سوڭ قايتۋشى ەدى!» دەيتىن بولدى... ەندى ول كۇندەر ءوتتى. وكتابر توڭكەرىسى قازاققا بۇلاي قاراۋدى تىيدى. ەندى قازاق تا ءبىر، باسقا حالىق تا ءبىر. ءبىزدىڭ ءار قازاق جىگىتى «كيرگيز» دەگەندى تاستاپ، قويماستان «قازاق، قازاق» دەگەندى جۇمساپ، باسقا جۇرتتىڭ قۇلاعىنا ءسىڭدىرىپ ۇيرەتۋى كەرەك. قازاقستاننىڭ ورتالىق ۇكىمەتى «كيرگيز» دەگەندى قويىپ، «قازاق» دەگەن ەسىمدى قولدانۋعا جارلىق (دەكرەت) شىعارۋ كەرەك».
قازاقتىڭ «قازاق» اتاۋى 1925 -جىلى سوۆەتتەردىڭ V سەزىندە تۇزەتىلدى. وسى ماقالاسىنان كەيىن- اق ساكەن سەيفۋللينگە ماسكەۋ تاراپىنان «ۇلتشىل» دەگەن اتاق جاپسىرىلدى. سوعان قاراماستان باستاعان ءىستى سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋگە تىرىسىپ، بيىك لاۋازىمىنىڭ پارمەنىن بارىنشا پايدالانۋعا ۇمتىلدى.
«ەڭبەكشىل قازاق» گازەتىندە ءۇستىن- ۇستىنە جاريالانعان «كەڭسە ىستەرىن قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ كەرەك» (09.06.1923)، «كەڭسەلەردە ءىستى قازاق تىلىندە جۇرگىزۋگە كىرىسۋ» (25.06.1923)، «قازاقستاننىڭ گۋبەرنيالىق ءھام ۋەزدىك يسپولكوم ءتوراعالارىنىڭ قۇلاقتارىنا» (03.08.1923) «نە قىلدىڭدار؟» (15.08.1923)، «قازاقستاننىڭ ورتالىق كەڭەس كوميتەتىنىڭ Ⅲ جالپى جينالىسىنىڭ قورىتىندىسى» (11.09.1923)، «قازاقستاننىڭ زاڭ كوميسسارياتىنا تەڭەلىڭدەر» (19.09.1923)، «كەڭسەلەردە قازاق ءتىلىن جۇرگىزۋ» (22.12.1923) ، ت. ب. ماقالالارى جوعارىدان نۇسقاۋ بەرىپ قانا قويماي، ونىڭ ورىندالۋىن قاتاڭ قاداعالايتىن باسشىنىڭ تاباندىلىعىن تانىتادى.
قازاقستان ورتالىق اتقارۋ كوميتەتى 1923 -جىلى 22 -قاراشادا كەڭسە ىستەرىن قازاق تىلىندە جۇرگىزۋ جونىندە دەكرەت قابىلدادى.
«ىنتاسىز، كوڭىلسىز ىسكە سانسىز بوگەت، سانسىز ۋايىم تابۋعا بولادى. ءبىراق سەبەپتىڭ ەڭ ۇلكەنى - ءىس باسىنداعى ادامداردىڭ بۇل ىسكە شىنداپ كىرىسكەن ... ءبىزدىڭ قازاق كوممۋنيستەرى قازاق ءتىلى تۋرالى قاتتى كىرىسۋدەن: «بىرەۋ «ۇلتشىل» دەپ ايتادى...» دەپ بوي تارتادى
نيەتتەرىنىڭ جوقتىعى، ىنتالارىنىڭ جوقتىعى»، «ءبىزدىڭ قازاق كوممۋنيستەرى قازاق ءتىلى تۋرالى قاتتى كىرىسۋدەن: «بىرەۋ «ۇلتشىل» دەپ ايتادى...» دەپ بوي تارتادى. ءبىراق بۇل قۋلىق، بۇل كوممۋنيستىك قىلىق ەمەس، ول - جارامساقتىق، جاعىمپازدىق. كەيبىر ساسىق، جالماۋىز دەماگوگ ءوزىن «جاقسى كوممۋنيست ەكەن» دەپ ايتسىن دەپ، قازاق ءتىلىن كىرگىزەمىن دەپ جۇرگەن بەلسەندى ادامداردى: «اناۋ ۇلتشىل، مىناۋ ۇلتشىل» دەر. ءبىراق ونداي ساسىق دەماگوگتار كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ورتالىق كوميتەتىن «ۇلتشىل» دەپ ايتا الماس» دەيدى 1920 -جىلدارداعى قازاقستان «پرەمەر- ءمينيسترى».
ساكەن سەيفۋللين 1923 -جىلدىڭ باس كەزىندە ورىنبور قالاسىندا وتكەن احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ 50 جاسقا تولۋى قۇرمەتىنە وراي سالتاناتتى جيىندى ۇيىمداستىرۋعا باسشىلىق ەتتى. وسى جيىننىڭ اشىلۋىندا: «احمەت بايتۇرسىن ۇلى - ۇلتىن شىن سۇيەتىن ۇلتشىل. ۇلتىن ءسۇيۋدىڭ زورلىعىنان «الاش» پارتياسىندا بولدى، سول ۇلت قامى ءۇشىن كوممۋنيست پارتياسىنا كىردى. بايىن، كەدەيىن ايىرماي قازاقتى عانا سۇيەتىن ادال جۇرەك تازا ۇلتشىل جازۋشىسى از، ادەبيەتى ناشار قازاق جارلىلارىنا «وقۋ ءھام ءتىل قۇرالدارىمەن» قىلعان قىزمەتى تاۋداي» دەپ ءسوز سويلەگەن ەدى.
ستالينگە حات
1924 -جىلى قاڭتاردا لەنيندى جەرلەۋ راسىمىنە قازاقستاندىق دەلەگاتسيانى باسقارىپ بارعان ساكەن سەيفۋللين سول جىلى قاراشادا حالىق كوميسسارلار سوۆەتىنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتىنەن بوساتىلدى. وسى كەزەڭدە بۇرىنعى بولشەۆيكتەردىڭ ءوز ىشىندە بيلىككە تالاس كۇشەيىپ، وعان كوممۋنيستىك پارتيا قاتارىنا كەيىن كىرگەن «الاشوردالىقتاردىڭ» ىقپالى كۇرت ءوستى.
1922 -جىلى قاتارىنان بىردەي جارىق كورگەن «اساۋ تۇلپار»، «باقىت جولىندا»، « قىزىل سۇڭقارلار» ءۇش كىتابى تاشكەنتتەن شىعاتىن «الاششىل» «شولپان» جۋرنالى مەن «اق جول» گازەتىندە، ماسكەۋدەن شىعاتىن «تەمىر قازىق» جۋرنالىندا بىرنەشە جىل ىشىندە اياۋسىز سىنعا الىندى.
1925 -جىلى ساكەن سەيفۋللين «قازاق پارتيا- سوۆەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ اراسىنداعى قارىم- قاتىناس تۋرالى» يوسيف ستالينگە حات جولدادى. حاتتا بىلاي دەيدى:
«ماسەلە - 1917-1918 -جىلدارى سوۆەتتەر ءۇشىن بەلسەندى كۇرەسكەندەر مەن 1917-1918 -جىلدارى سوۆەتتەر مەن بولشيەۆيكتەرگە قارسى كۇرەسىپ، 1920 -جىلدارى پارتياعا كىرگەندەردىڭ كوپشىلىگىنىڭ مەنى جانە ءبىرقاتار قىزمەتكەرلەردى ۇناتپايتىندىعىندا. قازىر پارتيالاس بولىپ جۇرگەن جولداستار وتكەندى ۇمىتا الماي، ءبىزدىڭ 1917 -جىلى بوكەيحانوۆ باسقارۋىمەن بولشيەۆيكتەرگە قارسى كۇرەسكەن «قىرعىز ۇلتشىل الاشورداشىلارعا» اشىق قارسى تۇرعانىمىزدى كەشىرە الار ەمەس. ولار - تۇگەلگە جۋىق بوكەيحانوۆتىڭ، تىنىشبايەۆتىڭ، دوسمۇحامەدوۆتىڭ جولداستارى نە دوستارى. ال اتالعان ءۇش سۋبەكتىنىڭ كىم ەكەنى سىزگە ءمالىم شىعار».
يوسيف ستالينگە «دۋتوۆ، تولستوۆ، كولچاك پەن اننەنكوۆ سەكىلدى گەنەرالدار تالقاندالعاننان كەيىن ولاردىڭ شىلاۋىندا جۇرگەن الاشورداشىلار 1920 -جىلدارى پارتياعا كىرىپ الىپ، ەسكى بولشيەۆيكتەردەن دە كوبەيىپ كەتتى. سودان كەيىن قىرعىز كوممۋنيستەرىنىڭ اراسىندا ەكى تەندەنتسيا - وڭشىلدار مەن سولشىلدار بايقالا باستادى» دەپ جازعان ساكەن سەيفۋلليننىڭ سوزىنەن سول كەزدەگى ساياسي جىك انىق كورىنەدى. الاشورداشىلاردىڭ قىزمەتىنە قاتىستى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ مەرەيتويىندا سويلەگەن ءسوزى توڭكەرىلىپ تۇسكەندەي.
حاتتىڭ اۆتورى ارى قاراي ويىن بىلاي ساباقتايدى: «1923 -جىلعا قاراي وڭشىلدار وزدەرىنىڭ بۇرىس باعىتتارىنا تارتقانىن قويعانداي كورىنىپ، ءبىز ولارعا شىن سەنە باستادىق. ءبىراق ونىمىزدىڭ قاتە ەكەنىنە ەندى كوزىمىز جەتىپ وتىر. وڭشىلدار نە دەيدى؟ بۇل جولداستار، بىرىنشىدەن، قىرعىزيادا (قازاقستاندا - رەد. ) تاپ جوق دەيدى. ەكىنشىدەن، ولار پارتيا ىشىندەگى ماسەلەلەردى پارتيادا جوق ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرىمەن بىرلەسە تالقىلاۋدى ۇسىندى. ال ولارى - كەشەگى الاش- وردانىڭ جەتەكشىلەرى. ۇشىنشىدەن، ولار قىرعىز (قازاق - رەد. ) اراسىندا كوممۋنيستىك جاستار وداعىن قۇرۋدىڭ تۇككە كەرەگى جوق. دۇرىسى قىرعىز جاستار وداعىن قۇرۋ كەرەك دەگەن سىڭايداعى ۇسىنىس ايتىپ ءجۇر».
بۇرىنعى الاشورداشىلاردى، نەگىزىنەن «بىرلىك تۋى» گازەتى مەن سۇلتانبەك قوجانوۆتى ايىپتاعان ساكەن سەيفۋلليننىڭ بۇل حاتى تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ ودان ءبىر جىل بۇرىن، ياعني 1924 -جىلى 18 ساۋىردە «بىرلىك تۋى مەن» «اق جول» گازەتىن شىعارۋشىلار تۋرالى ستالينگە جازعان حاتىنىڭ مازمۇنىمەن ساي كەلەدى.
ايتا كەتەرلىك جايت، وسى كەزەڭدە قازاق زيالىلارىمەن قاتار قازاقستانداعى بيلىككە ارالاسىپ جۇرگەن ورتالىقتىڭ «ءوز ادامدارى» دا ماسكەۋگە «ەلدەگى ساياسي احۋال جايلى» حات جولداۋمەن شۇعىلداندى.
«مويىنداۋ»
ساكەن سەيفۋللين 1925 -جىلى ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ قولداۋىمەن ماۋسىمدا ءابدىراحمان بايدىلدين، بەيىمبەت مايليندەرمەن بىرگە قازاقتىڭ پرولەتار جازۋشىلارىنىڭ اسسوساتسياسىن (كاز ا پ پ) ۇيىمداستىردى. قازاقتىڭ «توڭكەرىسشىل» جازۋشىلارىن عانا قاتارىنا قوسقان بۇل ۇيىم كەشەگى الاشورداشىلاردى ماڭىنا جاقىنداتپادى. 1927 -جىلى ءوز اتاۋىن «قازاقتىڭ پرولەتاريات - قارا شارۋا جازۋشىلارىنىڭ ۇيىمى» دەپ وزگەرتىپ، ولاردان ىرگەسىن اۋلاق سالدى.
سوندىقتان ماعجان جۇمابايەۆ باستاعان «الاششىل» جازۋشىلار ءوز الدىنا «القا» دەپ اتالاتىن ۇيىم قۇرماق بولدى. وسىعان وراي باسپا ءسوز بەتىندە «قازاقتا تاپشىل اقىندار بار ما، جوق پا» دەگەن قىزۋ پىكىرتالاس جۇرگەندە توڭكەرىسشىل قالامگەرلەر «تاپشىل اقىندارىنىڭ باستاۋى» رەتىندە ساكەن سەيفۋلليندى اتادى.
1926 -جىلى ساكەن سەيفۋلليننىڭ «سوۆەتستان» اتتى پوەماسى، 1927 -جىلى «تار جول، تايعاق كەشۋ» مەمۋارلىق رومانى، 1927 -جىلى تەك وسى ۇيىمنىڭ جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىنان قۇرالعان «جىل قۇسى» الماناحى جارىق كوردى.
«تار جول، تايعاق كەشۋدىڭ» بەتاشار سوزىنە: «ازىن- اۋلاق قازاقتان شىققان، ۇلى وزگەرىسكە قاتىسقانداردىڭ ۇستازى رەسەي بولشيەۆيكتىك پارتياسى بولىپ، ريەۆوليۋتسيانىڭ جالپى جاۋلارىنا قارسى شىعىسقاندا، كۇرەسكەن دۇشپانىنىڭ ءبىرى «الاش» ەدى...» دەپ جازعان اۆتور كىتاپتا توڭكەرىس تۇسىنداعى تاريحي وقيعالاردى سوۆەت بەلسەندىسىنىڭ كوزقاراسىمەن بايانداپ شىقتى.
1928 -جىلى مامىردا، ساكەن سەيفۋللين تاشكەنتتەگى قازاق پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ رەكتورلىعىنا تاعايىندالعانىمەن، ءبىر جىل وتپەي- اق قىزمەتىنەن بوساتىلىپ، الماتىعا ورالدى. بىرنەشە ايدان سوڭ اباي اتىنداعى پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ ادەبيەت كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ ورنالاستى.
سول كەزدەگى باسپا ءسوز بەتىندە «جىكشىل «سەيفۋللينشىل» توپتىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى» دەگەن ءتۇرلى ايىپتاۋلاردىڭ سوڭى «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىندە «مەنىڭ قاتەلەرىم تۋرالى» دەگەن مويىنداۋ حات (02.09.1929) جازىپ، «پارتيا جولىنان قيعاش كەتكەن جەرلەرى ءۇشىن» جازدىم- جاڭىلدىم دەۋگە ءماجبۇر بولدى. سوۆەت وكىمەتى ءسويتىپ ساكەن سەيفۋلليندى ءبىر رەت تەزگە سالىپ الدى. بۇل كەزدە جوعارىدا اتالعان «القا» ۇيىمىن قۇرۋعا تالپىنعان جازۋشىلار سوتقا تارتىلىپ تا كەتكەن بولاتىن.
ساكەن سەيفۋللين قازاقستاندى اشارشىلىق جايلاعان 1931-32 -جىلدارى «قازاق ادەبيەتى» وقۋلىعىن، « ء بىزدىڭ تۇرمىس» اتتى ساتيرالىق رومانىن باسپادان شىعاردى. 1932 -جىلى ءوزى باس رەداكتورلىق ەتكەن «ادەبيەت مايدانى» جۋرنالىندا « قىزىل ات» پوەماسىنىڭ ۇزىندىلەرى جارىق كوردى. كەيىنگى ادەبيەت زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى اتالعان ەكى شىعارماسى دا ءوزىن استىرتىن قۋدالاپ كەلگەن سول كەزدەگى ولكەلىك پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى فيليپ گولوشەكيندى ءاجۋاعا اينالدىرۋدى كوزدەگەن شىعارمالار بولىپ سانالادى.
اتىلۋ
1934 -جىلى ماۋسىم ايىندا قازاق سوۆەت جازۋشىلارىنىڭ تۇڭعىش سەزىن ساكەن سەيفۋلليننىڭ اشۋى ونىڭ «توڭكەرىسشىل»، «تاپشىل»، «ناعىز سوۆەتتىك اقىن» رەتىندە مويىندالۋىنىڭ بەلگىسى ەدى.
ءسويتىپ 1936 -جىلدىڭ شىلدەسىندە وردەن بەرىپ ارداقتاعان اقىنىن سوۆەت وكىمەتى كوپ ۇزاتپاي جۇندەي ءتۇتتى. 1937 -جىلعى تامىزدىڭ 13 ىندە «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە «ادەبيەتتەگى تروسكيشىل- بۋحارينشىل ۇلتشىل فاشيست زيانكەستەردى جەرىنە جەتكىزە قۇرتۋ كەرەك» دەگەن ماقالا جارىق كورسە، «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە «قازاق ادەبيەتىندەگى اۆەرباحشىلدىقتىڭ قالدىعىن تولىق جويۋ كەرەك» (29.08. 1937)، «لەنينشىل جاس» گازەتىندە «تروتسكييشىل، وڭشىل، ۇلتشىل سۇمىرايلاردى قۇرتايىق» (04.07.1937) دەپ اتالاتىن ماقالالار بىرىنەن كەيىن ءبىرى جارىق كوردى.
ساكەن سەيفۋلليندى ن ك ۆ د 1937 -جىلعى قىركۇيەكتىڭ 24 ىندە تۇتقىنعا الىپ، 1938 -جىلعى اقپاننىڭ 25 ىندە اتىشۋلى 58-باپتىڭ ايىپتارى بويىنشا اتىپ تاستادى.
«سوۆەتستاننىڭ» اۆتورى 1957 -جىلعى ناۋرىزدىڭ 21 ىندە اۋەلى قىلمىستىق تۇرعىدان اقتالدى. ىزىنشە ارنايى ۇكىمەت كوميسسياسى قۇرىلىپ، اقىن قالامىنان تۋعان شىعارمالار ساياسي تۇرعىدان قايتا زەردەلەندى. سودان كەيىن ساكەن سەيفۋللين تۇلعاسى «قازاق سوۆەت ادەبيەتىنىڭ ماياكوۆسكيى»، «قازاق سوۆەت ادەبيەتىنىڭ اتاسى» رەتىندە قاراستىرىلىپ، ابايدان كەيىن كوپ زەرتتەلگەن قازاق اقىندارىنىڭ بىرىنە اينالدى. «ناعىز تاپشىل اقىننىڭ» ەسىمى سوۆەتتىك الماتىداعى ەڭ ۇزىن كوشەگە بەرىلدى.
