ەكى ەل اراسىنداعى قارۋلى قاقتىعىسقا سەبەپ بولعان فۋتبول ويىنى
بۇل سوعىس نەبارى 6 كۇنگە سوزىلعانىمەن، قانشاما ادام قازا تاۋىپ، قانشاما ءۇي قيراپ قالدى. ەكى ەل اراسىندا بۇرىننان كەلىسپەۋشىلىك بار بولسا دا، بۇل سوعىسقا فۋتبول جانكۇيەرلەرىنىڭ كيكىلجىڭى سەبەپ بولعان.
1969-جىلى فۋتبول جانكۇيەرلەرى اراسىنداعى جانجال سالۆادور مەن گوندۋراس اراسىندا سوعىسقا اكەلدى. قارۋلى قاقتىعىستاردا ەكى جاقتان دا كوپتەگەن ادام قازا تابادى. ءبىرشاما ەلدى مەكەن جويىلادى. ادامدار بوسقىنعا اينالادى.
سولتۇستىك، ورتالىق امەريكا جانە كاريب باسسەينى ەلدەرىنىڭ فۋتبول فەدەراتسياسىنا مۇشە 12 مەملەكەت 1970-جىلى مەكسيكادا وتەتىن كەلەسى الەم چەمپيوناتىنا جولداما الۋ ءۇشىن ءتورت توپقا ءبولىنىپ، ءوزارا باق سىنايدى.
توپتاردا ءبىرىنشى ورىن العان سالۆادور، ا ق ش، گايتي جانە گوندۋراس كەلەسى كەزەڭگە جولداما الادى. پلەي-وفف كەزەڭىندە ا ق ش گايتيمەن، ال سالۆادور گوندۋراسپەن وينايتىنى بەلگىلى بولادى. ول كەزدە دوپ ايىرماسى ەسەپكە الىنباعاندىقتان، ەكى كوماندا ءبىر-بىردەن جەڭسە، شەشۋشى ويىن وينالاتىن.
جەرەبە بويىنشا العاشقى ويىن 1969-جىلى 8- ماۋسىمدا گوندۋراس استاناسى تەگۋسيگالپەدە ءوتىپ، گوندۋراس 1:0 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتەدى. ەكى ەل اراسىنداعى بۇرىننان كەلە جاتقان كەلىسپەۋشىلىكتەر سالدارىنان سالۆادورلىق جانكۇيەرلەر جەڭىلىسكە شىداي الماي، ماتچ اياقتالعان سوڭ گوندۋراس جانكۇيەرلەرىمەن توبەلەسە كەتەدى.
سالۆادور استاناسىندا ءوتۋى ءتيىس قارىمتا ماتچ الدىندا سالۆادور جانكۇيەرلەرى گوندۋراس قۇراماسىنىڭ ويىنشىلارىنا قولداۋ كورسەتۋگە كەلگەن جانكۇيەرلەرىن تاياقتايدى. گوندۋراس تۋلارى كوشەلەردە ورتەنىپ جاتادى.
بۇعان جاۋاپ رەتىندە گوندۋراستا سەرۋەندەپ جۇرگەن سالۆادورلىقتار سوققىعا جىعىلادى. گوندۋراستاعى سالۆادور كونسۋلدىعىنا شابۋىل جاسالادى.
1969-جىلى 15- ماۋسىمدا سالۆادور 3:0 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتەدى. وسىلايشا كوماندالار اراسىنداعى ەسەپ 1:1 بولادى.
تاراپتاردىڭ كەلىسىمىمەن ءۇشىنشى، شەشۋشى كەزدەسۋ 26- ماۋسىمدا مەكسيكا استاناسى مەحيكو قالاسىندا وتەدى دەپ جوسپارلانادى. بۇل كەزدەسۋدە سالۆادور 3:2 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتىپ، ىرىكتەۋ كەزەڭىنىڭ فينالىنا جولداما الادى. كەلەسى قارسىلاس گايتي بولادى، ال بۇل كوماندانى جەڭۋ سالۆادورعا الەم چەمپيوناتىنا جولداما اپەرەتىن.
قاقتىعىستىڭ باستالۋى
سالۆادور ەكىنشى ويىندا جەڭىسكە جەتكەننەن كەيىن گوندۋراس سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى امەريكا ادام قۇقىقتارى ۇيىمىنا سالۆادورلىقتاردىڭ ءوز ازاماتتارىنا قارسى جاساعان تەرىس ارەكەتتەرىن تەكسەرۋدى جانە كىنالىلەردى جاۋاپقا تارتۋدى سۇرادى.
سالۆادور گوندۋراس اۋماعىندا سالۆادورلىقتار مەن كونسۋلدىققا جاسالعان شابۋىلعا بايلانىستى تەرگەۋ جۇرگىزىلۋى كەرەك دەپ مالىمدەيدى.
سونداي-اق ەكى ەل دە ءبىر-ءبىرىن ايىپتاعان بىرنەشە مالىمدەمە جاسايدى. بۇل مالىمدەمەلەر قاقتىعىستى ودان ءارى ۋشىقتىرادى.
24- ماۋسىمدا سالۆادور مەن گوندۋراس قارۋلى كۇشتەرىن دايىنداي باستادى.
26- ماۋسىمدا شەشۋشى ماتچتا گوندۋراس فۋتبولشىلارى جەڭىلگەن سوڭ سالۆادور گوندۋراسپەن ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناسىن ۇزگەنىن جاريالادى.
27- ماۋسىمدا گوندۋراس تا سالۆادورداعى ەلشىلەرىن شاقىرىپ الادى. وسىلايشا ەكى ەلدىڭ قارىم- قاتىناسى ءۇزىلىپ، جاعداي قيىنداي تۇسەدى.
1969-جىلى 3- شىلدەدە سالۆادور اۋماعىنان گوندۋراستىڭ ترانسپورت ۇشاعى مەن ەكى جويعىش ۇشاعىنا زەنيتتىك زىمىراندارمەن سوققى جاسالادى.
وسىدان كەيىن گوندۋراس سالۆادورمەن اراداعى شەكاراسىنا اسكەري تەحنيكاسىن ورنالاستىرا باستايدى.
سوعىستىڭ باستالۋى
1969-جىلى 12- شىلدەدە ەكى ەل شەكاراسىندا قارۋلى قاقتىعىستار باستالادى. 14- شىلدەدە سالۆادور اسكەرى شابۋىلعا شىعىپ، گوندۋراس اۋماعىنا باسىپ كىرەدى.
قۇرلىق اسكەرلەرى ءبىر جاقتا سوعىسىپ جاتسا، ەكى ەلدىڭ اۋە كۇشتەرى ءبىر-بىرىمەن اۋەدە اتىسادى. اسكەري ۇشاقتار قالالار مەن اۋىلداردى، اەرودرومداردى بومبالاي باستايدى.
سوعىستىڭ ەكىنشى كۇنى امەريكا مەملەكەتتەر ۇيىمى ەكى ەلگە سوعىستى دەرەۋ توقتاتۋ تۋرالى ۇندەۋ جىبەرەدى. سالۆادور مەن گوندۋراس بۇل ءوتىنىشتى ەلەمەيدى جانە سوعىستى جالعاستىرا بەرەدى.
بۇل قاقتىعىستا سالۆادور اسكەرى ءسال ارتىقشىلىققا يە ەدى. 1969-جىلدىڭ 17- شىلدەسىنە قاراي ولار گوندۋراس شەكاراسىنان 70 شاقىرىم جەرگە ءوتىپ، وبلىس ورتالىقتارىنىڭ ءبىرىن قورشاۋعا الادى.
18- شىلدەدە امەريكا مەملەكەتتەرىنىڭ ۇيىمى تاراپتارى 21- شىلدە ساعات 22:00 گە دەيىن سوعىستى توقتاتۋدى تالاپ ەتەدى. سول كۇنى ەكى جاق 6 ساعاتقا سوزىلعان كەلىسسوزدەن كەيىن سوعىستى توقتاتۋ تۋرالى الدىن الا كەلىسىمگە كەلەدى.
ءبىراق سالۆادور اسكەري كۇشتەرى گوندۋراس پوزيتسيالارىنا وق جاۋدىرعان كەزدە سوعىس قايتادان باستالادى. 19- شىلدەدە سالۆادور اسكەريلەرى ۇزاق ۋاقىت قورشاۋدا بولعان گوندۋراس پروۆينتسياسىنىڭ استاناسى نۋەۆا-وكوتەپەك قالاسىن باسىپ الىپ، ورتالىق الاڭعا تۋىن تىگەدى.
سودان كەيىن اتىستى توقتاتۋ تۋرالى كەلىسسوزدەر قايتا باستالىپ، ەكى جاق ءوزارا كەلىسىم بويىنشا 20- شىلدەدە اتىستى توقتاتادى.
سوعىستا ۇستەمدىك ەتكەن سالۆادور ارمياسى 400 شارشى شاقىرىم اۋماقتى الىپ جاتقان گوندۋراستىڭ ءتورت دەپارتامەنتى مەن ون شاقتى قالاسىن باسىپ الادى.
وسىدان كەيىن الداعى ون كۇن ىشىندە امەريكا مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى مەن سالۆادور ۇكىمەتى اراسىندا كەلىسسوزدەر وتەدى. امەريكا مەملەكەتتەرىنىڭ ۇيىمى سالۆادوردان گوندۋراس اۋماعىنان اسكەرلەرىن دەرەۋ شىعارۋدى تالاپ ەتەدى. سالۆادور بولسا، ولارعا شارت قويىپ، گوندۋراس وتەماقى تولەسە، اسكەردى الىپ كەتەتىنىن حابارلايدى.
اقىرىندا امەريكا مەملەكەتتەر ۇيىمى سالۆادور گوندۋراستان اسكەرىن شىعارماسا، ەكونوميكالىق سانكسيالار بولاتىنىن ەسكەرتەدى. وسى شارتتان كەيىن سالۆادور گوندۋراستان اسكەرىن شىعارۋعا كەلىسەدى.
امەريكا مەملەكەتتەر ۇيىمى گوندۋراس اۋماعىندا ءوزىنىڭ ارنايى وكىلدەرىن ورنالاستىرۋعا جانە وسى ەلدە تۇراتىن سالۆادورلىقتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە كەپىلدىك بەرەدى.
1969-جىلى 2- تامىزدا سالۆادور گوندۋراس تەرريتورياسىنان اسكەرىن شىعارا باستايدى.
سوعىس شىعىنى
بۇل سوعىس از ۋاقىتقا سوزىلعانىمەن، ەكى ەلگە دە كوپ شىعىن اكەلدى.
سوعىستا ەكى جاقتان 6 مىڭ ادام ولەدى. 12-15 مىڭ ادام جاراقات الادى. ولاردىڭ كوپشىلىگى بەيبىت تۇرعىندار ەدى.
بۇل سوعىس اسىرەسە گوندۋراسقا اۋىر تيەدى. ەل سوعىسقا قىرۋار قارجى جۇمسايدى. ۇرىس كەزىندە 60000-130000 گوندۋراس بوسقىنعا اينالدى.
ونىڭ ۇستىنە 1969-جىلدىڭ قىركۇيەگىندە بولعان فرانچەلين داۋىلى ەلگە ۇلكەن شىعىن اكەلدى.
سوعىس پەن تابيعي اپات سالدارىنان كەلتىرىلگەن شىعىن سالدارىنان گوندۋراس حالقىنىڭ شىدامى شەگىنە جەتەدى. گوندۋراستىڭ ءارتۇرلى قالالارىندا مىڭداعان ادامدار سالۆادورمەن قاقتىعىستى توقتاتۋ جانە ەلمەن دوستىق قارىم-قاتىناس ورناتۋ ءۇشىن دەمونستراتسياعا شىعادى.
قاقتىعىستىڭ جالعاسۋى
ەكى ەلدىڭ وكىلدەرى بىتىمگەرشىلىك كەلىسىمگە قول قويعانىمەن، ولاردىڭ اراسىنداعى قايشىلىقتار ءارتۇرلى كەيىپتە ۇزاق جىلدار بويى جالعاسا بەرەدى.
سونداي-اق ەكى ەل دە ءبىر-بىرىنەن جەر تالاپ ەتىپ، ديپلوماتيالىق سوعىس جۇرگىزەدى.
شەكارادا اتىس 1976-جىلى باستالىپ، ءبىر اپتا بويى جالعاسادى. بۇل رەتتە ەكى ەل دە ورتالىق امەريكا قورعانىس كەڭەسىنەن شىعادى.
1980-جىلى پەرۋدىڭ استاناسى ليمادا سالۆادور مەن گوندۋراس اراسىندا بەيبىت كەلىسىمگە قول قويىلادى. ءبىراق ءوزارا قاقتىعىستار قايتادان جالعاسا بەرەدى.
1992-جىلى ب ۇ ۇ وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ەكى ەل اراسىنداعى شەكارا سىزىعىنىڭ بارلىق ۋچاسكەلەرى انىقتالادى. وسىدان كەيىن ەكى جاق تا جەردى تالاپ ەتۋدى، ودان تۋىندايتىن كيكىلجىڭدەردى توقتاتادى.
الەم چەمپيوناتى جولداماسى نە بولدى؟
سالۆادور قۇراماسى ءۇش ويىندا گوندۋراستى 2:1 ەسەبىمەن جەڭگەننەن كەيىن گايتي قۇراماسىمەن الەم چەمپيوناتىنا جولداما الۋ ءۇشىن كەزدەسەدى.
1969-جىلى 21- قىركۇيەكتە وتكەن العاشقى ويىندا سالۆادورلىق فۋتبولشىلار، ال 28- قىركۇيەكتە وتكەن كەزدەسۋدە گايتيلىكتەر جەڭىسكە جەتىپ، ويىن 1:1 ەسەبىمەن اياقتالدى.
شەشۋشى كەزدەسۋ 8- قازان كۇنى يامايكا استاناسى كينگستون قالاسىنداعى ستاديوندا وتەدى. وندا سالۆادور قۇراماسى 1:0 ەسەبىمەن جەڭىسكە جەتىپ، 1970-جىلى مەكسيكادا وتەتىن الەم چەمپيوناتىنا جولداما الادى.
كونكاكافتىڭ ەكىنشى ورىنى تۋرنير يەسى رەتىندە مەكسيكاعا بۇيىرادى.
1970-جىلدىڭ 31- مامىرى مەن 21- شىلدەسى ارالىعىندا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا سالۆادور ك س ر و، مەكسيكا جانە بەلگيامەن بىرگە 1-توپقا تۇسەدى. الەم چەمپيوناتىنا ىرىكتەۋ سوعىس، قيراۋ جانە شىعىن ارقىلى قول جەتكىزىلگەنىمەن، سالۆادور ۇلتتىق قۇراماسى توپتىق كەزەڭدەگى ءۇش ويىندا دا (ك س ر و- دان 2:0، بەلگيادان 3:0، مەكسيكادان 4:0) ويسىراي جەڭىلەدى.
بىردە-ءبىر گول سوقپاعان سالۆادور فۋتبولشىلارى ءوز قاقپالارىنا توعىز گول جىبەرىپ، توپتا سوڭعى ورىن الادى.
massaget.kz