ۋاقىت ماشيناسى ساتىلاتىن دۇكەن - فوتو

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ەلورداداعى ەسەنبەرلين كوشەسىنىڭ بويىندا ەرەكشە ءبىر دۇكەن بار. دۇكەن ەمەس، قۇددى ۋاقىت پورتالى دەرسىڭ.

تابالدىرىعىن اتتاعاننان-اق ءبىزدىڭ اكە- شەشەلەرىمىز بەن اتا- اجەلەرىمىزدىڭ جىميىپ وتىرىپ ەسكە الاتىن جىپ- جىلى ەستەلىكتەرىنىڭ كۋاسى بولعان كەڭەستىك دۇنيەلەردىڭ ورتاسىنا توپ ەتە قالاسىڭ.

ءا دەگەننەن كوزىم يۋگوسلاۆيالىق سەرۆانتتىڭ تۇراقتى تۇرعىنىنا اينالعان «بالىق» سەرۆيزىنە ءتۇستى. مۇنداي ىدىستىڭ ەلىمىزدەگى ءاربىر ەكىنشى ۇيدە بولعانىنا ءباس تىگەمىن. ءبىراق ەشقايسىمىز ونىڭ سەرۆانتتان شىققانىن كورمەپپىز.

بۇرىشتاعى سورەدە كەڭەس ۇكىمەتىندەگى اكەلەردىڭ سۇيىكتى دۇنيەلەرى توپتاسىپتى: «كوسموس»، «استرا»، «حيحاني»، «Esquire» تەمەكىسى، «بالتيسكي» ودەكولونى، «توچيكي سافەد» پورتۆەينى...

ال انو- و- وۋ اينانىڭ جانىندا بىلتەشام تۇر. ونى ءتىپتى، بىزدەر، 90-جىلداردىڭ ۇرپاعى دا جاقسى بىلەمىز. بالا كۇنىمىزدە قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى ۇيدە جارىق وشكەندە، ءبارىمىز وسىنداي بىلتەشامنىڭ ماڭايىنا جينالىپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇراتىنبىز. سوندايدا «جارىق ءجيى وشسە ەكەن» دەپ تىلەۋشى ەدىك.

انتيكۆاريات دۇكەنىنىڭ يەسى رۋسلان كابازيەۆ بۇل جادىگەرلەردى اناتولي پەتروۆيچ ەسىمدى ازاماتتان ساتىپ الىپتى.

«ول كىسى كەزىندە تەڭىزفلوتىندا اسكەري قىزمەتىن وتەگەن، ناعىز كەڭەس ادامى بولاتىن. بۇل دۇكەندى 2016 -جىلى اشقان. كەيىن شەتەلگە كوشەرىندە وسى زاتتاردىڭ بارىنە يە بولىپ قالار ادام ىزدەدى. ءوزىم بالا كۇنىمنەن بەرى تيىنداردى كوللەكتسيالاۋمەن اينالىسامىن. كوپ ويلانىپ جاتپاستان مەن ساتىپ الدىم»، - دەيدى ول.

رۋسلاننىڭ ايتۋىنشا، انتيكۆاريات قازاقستاندا ەۋروپاداعىداي باعالانبايدى. ساتىپ الۋشىلاردىڭ كوبى - تۋريستەر. قالعاندارى مۇندا ادەتتە نوستالگيا ءۇشىن باس سۇعادى.

«ءبىراق سوڭعى جىلدارى ينتەرەردە لوفت ءستيلى دامىپ كەلەدى. ول بويىنشا ەسكى زاتتاردى بولمەگە جاقسىلاپ ۇيلەستىرىپ قويۋعا بولادى. سول ماقساتتا سۋۆەنير ىزدەيتىندەر دە بار»، - دەيدى دۇكەن يەسى.

رۋسلان انتيكۆارياتتاردى حابارلاندىرۋلاردان ىزدەپ تابادى ەكەن. دۇكەندەگى ەڭ قىمبات زات - 1950 -جىلدارعا دەيىن ورلوۆ ساعات زاۋىتىندا شىعارىلعان ەدەنگە قويىلاتىن مەحانيكالىق الىپ ساعات. جادىگەر ءوزىنىڭ دۇرىلدەپ تۇرعان داۋىرىندە كوممۋنيستەرگە تيەسىلى بولىپ، قالالىق پارتيا كوميتەتىندە «قىزمەت» ەتىپتى. قازىرگى قۇنى - 900 مىڭ تەڭگە. ءدال وسى ساتتە ءوزىنىڭ سول بەدەلىنە ءبىزدىڭ كوزىمىزدى جەتكىزگىسى كەلگەندەي، كۋرانتتىڭ قوڭىراۋلارى سالتاناتتى ىرعاقپەن سوعىلا باستادى: ساعات تۇپ- تۋرا ون ءبىر بولىپتى...

- ۆينيل تىڭداعىڭىز كەلە مە؟ - دەدى دۇكەن يەسى.

«مەلومان» سياقتى دۇكەندەردە ساتىلاتىن قىتايلىق زاماناۋي راديولالاردى عانا تىڭداپ كورگەن مەن ويدا- جوقتا مىناداي تاماشا مۇمكىندىكتىڭ تۋعانىنا قۋانىپ كەتتىم. باسىمدى يزەدىم. رۋسلان قولىنداعى پلاستينكانى ءبىرىنشى كلاستى «Rigonda» راديولاسىنا سالدى. ليەۆ لەشەنكونىڭ ورىنداۋىنداعى قوشتاسۋ تۋرالى ءان دۇكەننىڭ ىشىندەگى رەترو- اتموسفەرانى ودان ءارى قويۋلاتىپ جىبەردى:

«تى پومنيش پلىلي ۆ ۆىشينە

ي ۆدرۋگ پوگاسلي دۆە زۆەزدى،

نو ليش تەپەر پونياتنو منە،

چتو ەتو بىلي يا ي تى!»

- قاراڭىز! بۇل 1960 -جىلدارى ريگاداعى پوپوۆ اتىنداعى راديوزاۋىتتا جاسالعان. مىنا جەرىندە قاي قالالارداعى راديوتولقىنداردى ۇستايتىنى جازىلعان: پراگا، بريۋسسەل، بۋداپەشت، تبيليسي، الماتى...

دۇكەن يەسى قۇرىلعىنىڭ ءار ەلەمەنتىن سونشالىقتى ەنتۋزيازممەن تۇسىندىرۋگە كىرىستى. ونىڭ ورنىندا كەڭەس زامانىنىڭ كۋاگەرى بولعان كەز كەلگەن ادام ءدال وسىنداي كۇيدى باستان كەشەتىنىنە سەندىم.

بۇدان سوڭ ول «اريا» فيرماسىنان شىققان ەكىنشى راديولانى تانىستىردى. ۆينيلدەردىڭ كوپتىگى سونشا - تۇتاس قابىرعانى الاتىن سورەدە لىق تولىپ تۇر. كوبى - تينا تەرنەر، پول ماككارتني، ەلتون دجونس ءتارىزدى الەمدىك جۇلدىزداردىڭ پلاستينكالارى.

بۇدان سوڭ بالالارعا ارنالعان تىگىن ماشيناسىن، تەلەديدارعا قوسىلاتىن ۇزىن قۇلاقتى انتەننانى، يۋلا ويىنشىعىن قىزىقتادىق. ايتپاقشى، ءارقايسىسىنىڭ سىرتىنا كرىلوۆتىڭ ءبىر- ءبىر مىسالى بەينەلەنگەن كوللەكتسيالىق سىرىڭكەلەر جيناعى دا بار ەكەن. سورەدەگى زاتتاردى شولىپ كەلە جاتقان مەن «نەزناكومكا» دەگەن جازۋى بار كىشكەنتاي قوراپتى قولىما الدىم.

- بۇل - ءيىسسۋ، - دەدى رۋسلان.

اۋزىن اشىپ، مۇرنىما تاقاپ ەدىم، قازىرگى ءيىسسۋلاردىڭ بىردە- بىرىنە ۇقسامايتىن تاڭسىق جۇپاردى سەزدىم.

- كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ءيىسى مە؟ - دەپ كۇلدى دۇكەن يەسى.

مۇندا ⅩⅨ عاسىرداعى سامارقاندتا جاسالعان جەز قۇمان دا بار بولىپ شىقتى. انانى ىسقىلاپ جىبەرسەڭ، ءدال قازىر ىشىنەن ەرتەگىلەردەگى جىن شىعىپ، ءۇش تىلەگىڭدى سۇرايتىنداي.

ەسكى كىتاپتار دا كوپ. دۇكەن يەسى جاقىندا عانا شولوحوۆتىڭ 1922 -جىلى شىققان «تيحي دونىن» ساتقانىن ايتتى. بۇل - كىتاپتىڭ ءبىرىنشى باسىلىمى ەكەن.

«دۇكەننىڭ ىشىندەگى ءيىس كوبىنە كىتاپتاردان شىعادى. نەگىزى مۇنداعى زاتتاردى تۇراقتى تۇردە تازالاپ، ەدەندى حلورمەن جۋىپ تۇرامىن. اركىمنەن ساتىپ الاتىن ەسكى دۇنيە بولعان سوڭ، كۇيە كوبەلەك سياقتى مايدا جاندىكتەر ءۇيىر كەلۋى مۇمكىن»، - دەيدى رۋسلان.

مۇنداعى زاتتاردى ءارتۇرلى تەلەباعدارلاما، ءتىپتى كينو- سەريالدارعا رەكۆيزيت رەتىندە ءجيى جالعا الاتىن كورىنەدى. مىسالى، «مەنىڭ تاريحىم»، «تاڭشولپان» باعدارلامالارىنىڭ، الەۋمەتتىك بەينەروليكتەردىڭ، بىرنەشە تاريحي ءفيلمنىڭ تۇسىرىلىمىنە وسىنداعى شاباداندار، بىلتەشامدار، لەنيننىڭ بيۋستى، تەلەفون، احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ستيلىندەگى ۆينتاج كوزىلدىرىك پايدالانىلعان.

«ادامدار ەسكى زاتتاردان قاشادى. نەگاتيۆى بار دەپ سەنەدى. ەسكى دۇنيەلەرمەن قانشاما جىلدان بەرى اينالىسىپ كەلە جاتقان ادام رەتىندە ايتارىم - ولاردىڭ ەشقانداي جاماندىق شاقىراتىن دا، ساتتىلىك اكەلەتىن دە قاسيەتى جوق. ءبارىن دە ادامداردىڭ ءوزى ويلاپ تاۋىپ العان. بۇل زاتتاردىڭ ارتىندا تاريح قانا بار»، - دەدى دۇكەن يەسى اڭگىمەسىنىڭ سوڭىندا.

انتيكۆارياتقا اڭسارىمىزدى اۋدىراتىنى دا - سول تاريحتىڭ تىلسىمى سياقتى.

بوتاگوز مارات قىزى

aikyn.kz