مۇقاعاليدىڭ نۇرعيسانىڭ قالتاسىنا سالىپ كەتكەن ولەڭى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - «ءسوز توقتاعان جەردەن ءان باستالادى» دەگەن ءسوز مۇقاعاليدىڭ ماڭگى ولمەس ءومىرىنىڭ ءبىر سىپاتى سەكىلدى. اقىننىڭ ءوزى «ءانسىز ءومىر ءومىر مە، قاڭسىماي ما؟» دەپ جازىپتى شامىلگە حاتىندا.

ءان تىلەپ، جان تۇلەتىپ وتكەن جۇرەكتىڭ ولەڭدەرىنە جازىلعان اندەردى بىرەۋلەر جۇزگە جەتكىزسە، بىرەۋلەر بەس جۇزگە شامالايدى. ونى ءسوز ەتپەك ەمەسپىز. ءسوز ەتپەگىمىز، مۇقاڭنىڭ سوزىنە جازىلعان اڭىز ءان، عاجاپ تۋىندى.

مۇقاڭ مەن نۇرعيسانىڭ دوستىعى تۋرالى اڭگىمەلەر اڭىزعا بەرگىسىز. جىردىڭ كۇيىندەي جاندى تەربەيتىن قۇبىلىسقا پارا- پار. ونىڭ شەت جاعاسى «مۇقاعالي» كوركەم فيلمىندە دە كورىنىس تاپقانىن بىلەمىز. ەكەۋى 1975 -جىلى، اقىن ولەرىنىڭ الدىندا ءبىر جىل بۇرىن نۇراعاڭنىڭ شاڭىراعىندا ءبىر اي جاتىپ، كومپوزيتورمەن بىرگە شىعارماشىلىق جۇمىستار اتقارعان دەسەدى. ەكەۋىنىڭ دوستىق قارىم- قاتىناسىنىڭ بەلگىسىندەي بىرنەشە ءان قالعانى ايان. اراسىنان «سارىجايلاۋ» مەن «داريعا، دومبىرامدى بەرشى ماعان- دى» اتاسا دا جەتكىلىكتى شىعار. ال ءبىز اتاعالى وتىرعان ءان... ءسوزى نۇراعاڭا اماناتقا قالعان سەكىلدى. نۇراعاڭ وعان قيانات جاساماسى انىق قوي، دەسەك تە ەل اراسىنا ءانشى، كومپوزيتور، اقىن ەلەنا ءابدىحالىقوۆانىڭ اۋەنى ارقىلى كەڭىنەن تاراعان.

مۇقاڭنىڭ بىرنەشە سوزىنە ءان جازعان نۇراعاڭ 1976 -جىلى اقىن دۇنيە سالعاندا قاتتى قايعىرادى. اعىل- تەگىل جىلاپ، بۇك ءتۇسىپ جاتىپ قالعانى ايتىلادى. سويتسە، ءبىر كۇندەرى مۇقاڭ ەكەۋى جازعان اندەردىڭ ءماتىنىن پاراقتاپ وتىرسا، اراسىنان مۇقاعاليدىڭ بۇكتەۋلى حاتى شىعادى. اقىننىڭ «ەسىڭە مەنى العايسىڭ» ولەڭى ەكەن. 1975 -جىلى ءبىر اي قوناقتا بولعاندا ۇزاققا بارماسىن ءبىلدى مە ەكەن، مۇقاڭ نۇراعاڭنىڭ شىعارماشىلىق جۇمىستارى قاتتالعان قاعازدار اراسىنا وسى ولەڭىن قالدىرىپتى. مۇنى كومپوزيتور اقىن و دۇنيەلىك ساپارعا اتتانعان سوڭ قاعازدارىن اقتارىپ وتىرىپ تاۋىپ الادى. اسىرەسە سوندا قاتتى تولقىپ جىلاعانىن ايتادى جارى داريعا تىلەنديەۆا اپا.

تۋرا سول كۇنى نۇراعاڭ سوزگە ءان جازىپتى. بىلەتىندەر ۆالس ەسەبىنە بالاعانىمەن، بۇل ءاننىڭ سازىندا قوشتاسۋ مەن قيماستىق قىلاڭ ۇرارى ءسوزسىز عوي. «وتىرار سازى» وركەسترى ورىنداپ كەلەدى كۇنىگە. ءدال وسى اڭگىمەنىڭ ءبىر اڭىزى ەل ىشىندە مۇقاعالي «ەسىڭە مەنى العايسىڭ» ولەڭىن نۇرعيسانىڭ كوستيۋمىنىڭ قالتاسىنا سالىپ كەتىپتى» دەلىنىپ ءجۇر. عاجابى وندا دا ەمەس، بىزدىڭشە. عاجابى - مۇقاڭ قايبىر جىلدارى ءبىر جازىپ تاستاپ، كەيىنگى ۋاقىتتا قايتا وڭدەگەن بۇل ولەڭىنە نۇرعيسادان كەيىن ەلەنا ءابدىحالىقوۆا ستۋدەنت كەزىندە ءان جازىپ، حالىق اراسىنا كەڭىنەن تارالىپ كەتكەنى. قازاق راديوسىنىڭ ەفيرىنەن اقىن ءوزى دە وقىعان بۇل تۋىندىعا نۇراعاڭ مەن ەلەنادان باسقا دا بىرنەشە كومپوزيتور ءان جازىپتى. الايدا ورىندالىپ جۇرگەنى - ەلەنا ءابدىحالىقوۆانىڭ ءانى.

«ءالى ەسىمدە، ماقاتايەۆتىڭ «سوعادى جۇرەك» دەگەن قوس تومدىق كىتابى بولدى. سول ۋاقىتقا دەيىن بىرنەشە رەت وقىعان بولۋىم كەرەك، اشىپ قالسام وسى ولەڭى تۇر ەكەن، قاتتى اسەر ەتتى. جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىندە دە مەنى ەسىڭە ال دەيدى. سول كەزدەگى مەنىڭ جاستىق كۇيىمدى، عاشىق كۇيىمدى، پاك، تازا بولمىسىمدى ءدوپ باسقانداي. اقىننىڭ قۇدىرەتى دە وسى دەپ بىلگەن ءجون شىعار. سوندا مەن دومبىرانى الىپ، مۇقاڭنىڭ وسى ولەڭىن بىردەن ءان قىلىپ ايتا باستادىم»، دەيدى ەلەنا. ءان تۋعان ۋاقىت 1990 -جىلدىڭ تامىزى دەيدى اۆتور. ەكىنشى كۋرستى اياقتاپ اۋىلعا بارعان كەزى ەكەن.

«نۇر جاۋىپ تۇرعان كوكتەمدە» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى كيەلى ەمەس پە؟ قازاق رازى بولعاندا «اللانىڭ نۇرى جاۋسىن» دەسەتىن. جاستىقتان، البىرت، اسقاق سەزىمنەن باستالادى ءومىر. ءان دە سولاي تىنىس اشادى بايقاسا. جوعارى، كەڭ تەربەلىسپەن شىرقاپ الىپ جونەلەدى. جانە بۇل ۇلى تۋىندىنى العاش ورىنداعان ءانشىنى ايتساڭىزشى؟! مادينا ەراليەۆا دەگەن قازاقتىڭ قايتالانباس ءانشىسى! ول كىسى ءاندى 1994 -جىلى اتتاي قالاپ العانىن ەسكە سالادى اۆتور.

«ەسىڭە مەنى العايسىڭ» قازاق ساحناسىندا وسىلاي جارق ەتە قالدى دەگەنىمىزبەن، وعان دەيىن تىڭدارمانعا ماقپال ءجۇنىسوۆانىڭ شىرقاۋىندا جەتىپتى. ول كىسىنىڭ ورىنداۋىندا دا وزگەشە ەستىلەدى. «مەن» دەگەن انشىلەردىڭ قاي- قايسىنىڭ بولسىن نازارىن اۋدارتقان تۋىندىنى بەرتىندە جۇبانىش جەكسەن ۇلى مەن اۆتورى ەلەنا ءابدىحالىقوۆا قايتا شىرقاپ شىقتى. ولمەس تۋىندى وسىلاي ۋاقىتپەن بىرگە تۇلەپ وتىرسا كەرەك.

جانىبەك ءاليمان

«ەگەمەن قازاقستان»