حۋاۋي وكىلى قازاقستاننىڭ كاسپي ايماعىندا وپتيكالىق تالشىق تارتۋدى ۇسىندى
كونفەرەنسيانىڭ ەكىنشى كۇنىندەگى پلەنارلىق ءماجىلىسى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم- جومارت توقايەۆتىڭ بەينەبايلانىس ارقىلى جولداعان لەبىزىمەن باستالدى. مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە ەلدەگى ساياسي رەفورمالارعا توقتالىپ، جاڭا قازاقستاننىڭ كۇن تارتىبىندە ەكونوميكانى سيفرلاندىرۋ ماڭىزدى ماسەلە رەتىندە قويىلىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
ال Huawei اتىنان ءسوز العان دەنيەل چجوۋ بىلتىر قىركۇيەك ايىندا ق ر پرەزيدەنتىنە قازاقستان اۋماعىندا «سيفرلىق حاب» سالۋ ۇسىنىلعانىن ەسكە سالدى. «ءبىر جىل زەرتتەگەننەن كەيىن مەن «سيفرلىق حاب» دەگەن تەك اتاۋى عانا بولماۋى كەرەك دەگەن وي ءتۇيدىم. بۇل ەلدەگى سيفرلىق ەكونوميكانى دامىتاتىن نىسانعا اينالۋى كەرەك. كوپ ادامنىڭ ويىنا سيفرلىق ەكونوميكانى دامىتۋ دەگەندە ەلەكتروندى ساۋدا كەلەدى. كوبى ەلەكتروندى ساۋدا دامىعان ەل رەتىندە قىتايدى مىسالعا كەلتىرەدى. ءبىراق ونداعى 1,4 ميلليارد حالىقتىڭ تەك 0,1 ميللياردى عانا ونلاين ساۋدا پلاتفورمالارىنا قول جەتكىزە الادى. بولشەك ساۋدانىڭ 50 پايىزدان استامى بۇگىندە ەلەكتروندى ساۋداعا كوشكەن» ، - دەگەن كومپانيا وكىلى Alibaba, Intenson سياقتى كومپانيالاردىڭ تابىستى تاجىريبەسىنە توقتالدى.
«سيفرلىق ەكونوميكانىڭ ارتىقشىلىقتارىن ايتقاندا شالعاي ولكەدەگى شارۋا ءونىمىن، وسىرگەن كوكونىسىن ينتەرنەت ارقىلى وڭاي ساتا الاتىنىن ءجيى ءسوز ەتەدى. ءبىز كەيدە اۋەلى وقشاۋداعى ايماققا، تاۋدا جاتقان ەلدى مەكەنگە ينتەرنەت جەلىسىن تارتۋ كەرەكتىگىن ۇمىتىپ كەتىپ جاتامىز. سوندىقتان دا ءبىز سيفرلىق حاب قالىپتاستىرۋعا كەڭەس بەرىپ ءجۇرمىز. ول ءۇشىن ەڭ اۋەلى ءوزارا بايلانىستى جولعا قويۋ كەرەك»، - دەدى دەنيەل چجوۋ.
ايتۋىنشا، Huawei كومپانياسى 170-تەن استام ەلدە جۇمىس ىستەپ تۇر. «ەكونوميكا دامىعان سايىن ينتەرنەت جەلىسىنە، ونىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋگە سۇرانىس ارتادى. كوپتەگەن ەلدەر ونى الدىن الا جولعا قويىپ تاستايدى. سونىڭ ارقاسىندا سينگاپۋر، كورەيا، قىتاي سياقتى ەلدەر سيفرلىق ەكونوميكاداعى تەندەنتسيالاردى وتە جىلدام يگەرىپ اكەتەدى. بۇگىندە قازاقستانداعى سىمدى ينتەرنەت جەلىسى حالىقتىڭ 35-40 پايىزىن عانا قامتىپ تۇر. بۇل شىن مانىندە ەۋرازياداعى ورتاشا ستاتيستيكالىق كورسەتكىشتەن الدەقايدا الىس. ياعني، وسى پروتسەستى قۋىپ جەتۋگە بولادى، وعان مۇمكىندىك بار»، - دەدى Huawei كومپانياسىنىڭ ەۋرازياداعى پرەزيدەنتى.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، Huawei ءوزىنىڭ تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەرىن بۇكىل كاسپي اۋماعىنا تاراتۋعا ىنتالى.
«ءوزارا بايلانىس تۇرعىسىنان ايتساق، كاسپي وپتيكالىق كابەلىنىڭ مۇمكىندىگى زور. ەگەر كاسپي ارقىلى وسى ءوڭىردىڭ وزگە دە ەلدەرىمەن بىرگە وپتيكالىق تالشىق تارتا الساق، قازاقستاننىڭ وزگە ەلدەرمەن، ءتىپتى بۇكىل الەممەن سەنىمدى ءارى ساپالى بايلانىس ورناتۋىنا مۇمكىندىك جاسايتىن ەدىك. قازاقستاندا تەرگەن نومىرگە قوڭىراۋ شالۋدىڭ جىلدامدىعى سەكۋندىنا 35 بيت بولادى. بۇل بۇكىل الەمدە شامامەن 17-18- ورىن دەگەن ءسوز. وسى تۇستا دا سيفرلىق ەكونوميكانى دامىتۋدىڭ يگەرىلمەي جاتقان مۇمكىندىكتەرى بار دەپ ويلايمىن. اتالعان جىلدامدىقتى سەكۋندىنا 70 مەگابيتكە دەيىن جەتكىزۋگە بولادى»، - دەگەن ساراپشى بۇل ىستە ادام كاپيتالىن دامىتۋدىڭ باستى ورىنعا شىعاتىنىن ەسكەرتتى.
«سيفرلىق حابتىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى - «بۇلتتى» حاب. ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ قازىرگى جۇمىسى وسىعان نەگىزدەلگەن. بۇل جەردە ۇكىمەت جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگى مەن قاۋىپسىزدىگى ماڭىزدى. كوپتەگەن ەلدەر قازىر ۇلتتىق دەرەكتەردى قالىپتاستىرۋدى باستادى. دەرەكتەردىڭ «بۇلتتى» ورتالىقتارى تۋرالى ايتقاندا كوپ ادام دەرەكتەردى جيناۋ تۋرالى ويلاپ جاتادى. كەز كەلگەن تەحنولوگيا، كەز كەلگەن زاماناۋي شەشىم قابىلەتتى ادامدار بولعاندا عانا ومىرشەڭ. وسى تۇرعىدان الساق، دارىندىلارعا ارنالعان حاب كەرەك. ەلدەرىڭىز الەمنىڭ ءار شەتىنەن كومپيۋتەر «گەنيلەرىن» اكەلۋ ساياساتىن تاڭداپ العان. رەسەي- ۋكراينا كيكىلجىڭىنەن كەيىن شەتەلدەن، سونىڭ ىشىندە سولتۇستىكتەن كەلەتىن اقپاراتتىق- كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيا سالاسىندا بىلىكتى مامانداردىڭ كوبەيگەنىن كورىپ وتىرمىز. ءبىز بۇل ىستە دە كوپ شارۋا تىندىرا الامىز»، - دەدى دەنيەل چجوۋ پلەنارلىق وتىرىستا.
«4IR داۋىرىندەگى جاڭا قازاقستان» دەگەن تاقىرىپپەن وتكەن پانەلدىك سەسسياعا قاتىسقان «Huawei Technologies Kazakhstan» باس ديرەكتورى جاو سيۋي كومپانيانىڭ 5G تەحنولوگياسىن العا جىلجىتۋداعى جەتىستىكتەرى تۋرالى باياندادى.
«ءبىز بۇل ەلگە 1998 -جىلى كەلگەندە سىمدى ينتەرنەت جەلىسىن تارتۋعا قولداۋ كورسەتكەن بولاتىنبىز. سودان ەكى جىلدىڭ ىشىندە EDSM جەلىسىن تارتا باستادىق. كەيىنگى 25 جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاندا تەحنولوگيانىڭ ءتۇرلى بۋىندارى ومىرگە كىرىككەنىن كوردىك. بۇل جاعىنان دا مۇمكىندىكتەر كورىپ وتىرمىز. ءبىز قازاقستانعا اقپاراتتىق- كوممۋنيكاتسيالىق قىزمەتتى ودان ءارى كورسەتە وتىرىپ، سيفرلىق حاب قۇرۋعا ۇلەس قوسقىمىز كەلەدى. بۇل ءبىر كومپانيانىڭ عانا جۇمىسى بولماۋى كەرەك. ول جۇمىستى ۇكىمەت نەمەسە باسقا قاۋىمداستىقتار باسقارۋى كەرەك»، - دەگەن كومپانيا باسشىسى Huawei- ءدىڭ قازاقستاندا جاڭا تەحنولوگيالاردى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسى تۋرالى ناقتى ستاتيستيكانى كەلتىردى.
«1998 -جىلدان بەرى ءبىزدىڭ كومپانيا قازاقستاندا ІТ - يندۋستريانى بەلسەندى دامىتىپ كەلەدى. وسىناۋ 24 جىل ىشىندە ءبىز 30 جەرگىلىكتى سەرىكتەسىمىزبەن سەلبەسىپ كەتتىك. ولار ونداعان ميلليون ادامعا قىزمەت كورسەتەدى. 2010 -جىلى قازاقستان اۋماعىنداعى 14 مىڭ گەورافيالىق نۇكتەدە ءوزىمىزدىڭ جۇمىس ستانسالارىمىزدى، قوندىرعىلارىمىزدى ورناتقان ەدىك. بۇگىندە قازاقستان حالقى جىلدام ينتەرنەتتىڭ قىزمەتىنە جۇگىنە الادى. ءارى قاراي اۋىلدار مەن اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارنالعان مەكەندەردەرگە ينتەرنەت تارتۋعا كۇش سالامىز»، - دەدى جاو سيۋي.
ونىڭ ايتۋىنشا، Huawei كومپانياسى 2018 -جىلى قازاقستان ۇكىمەتىمەن بىرگە 5G تەحنولوگياسىن قولدانۋدىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن ورىندىلىعى تۋرالى زەرتتەۋلەر مەن پىكىرتالاستار جۇرگىزىپ باستاعان.
«بىزگە 5G مەن 4G تەحنولوگيالارىن سىناقتان وتكىزىپ، قىزمەتىن تاڭداپ الۋ كەرەك بولدى. بۇل تەحنولوگيالار ءومىردى وزگەرتىپ جاتىر. 5G قوعامدى وزگەرتەدى. بۇگىندە 5G ءومىردى ودان بەتەر جەڭىلدەتىپ، اقپارات الماسۋدىڭ جىلدامدىعىن ارتتىردى. قىتاي 5G نەگىزىندە «اقىلدى» قالا سالۋدان كوش باستاپ تۇر. قازىردىڭ وزىندە قىتايدا 20 قالالى مەكەن 5G تەحنولوگياسىن پايدالانادى. وسىعان ۇقساس 1,5 مىڭ جوبا ازىرلەنىپ جاتىر»، - دەگەن كومپانيا وكىلى بىرنەشە ناقتى مىسال كەلتىردى.
اۆتور: ەسىمجان ناقتىباي