بالانىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن قالاي جاقسارتامىز - مامان جاۋابى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - اتا- انالاردى ءجيى مازالايتىن سۇراقتاردىڭ ءبىرى - بالانىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋعا بولا ما؟

ارينە، ەستە ساقتاۋدى جاتتىقتىرۋعا جانە دامىتۋعا بولادى. ونىڭ ءتيىمدى جولدارىن انىقتاۋ ماقساتىندا mumkin.kz يكەمدى داعدىلاردى دامىتۋ بويىنشا ورتالىقتىڭ نەگىزىن قالاۋشى، 1000-نان اسا وقۋشىعا وقۋ مەن ەستە ساقتاۋدى مەڭگەرتكەن بىلىكتى وقىتۋشى - ساۋلەحان كاۋساريا ساعادات قىزىمەن اڭگىمەلەستىك.

- كاۋساريا ساعادات قىزى، بالانىڭ ەستە ساقتاۋىن جاقسارتۋعا كومەكتەسەتىن قانداي جەڭىل جاتتىعۋلاردى ۇسىناسىز؟

- وعان نەگىزگى 3 جاتتىعۋ وتە جاقسى كومەكتەسەدى. ءبىرىنشى جاتتىعۋ - بالا كىتاپتى نەمەسە ءماتىندى وقىپ بولعان كەزدە بىردەن نە وقىدىڭ دەپ ەسىنە ءتۇسىرتۋ. ويتكەنى ەستە ساقتاۋ دەگەنىمىز - ەسكە ءتۇسىرۋ قابىلەتى. سوندىقتان بالانىڭ تۋرا جاڭا وقىعانىن، تۋرا جاڭا ەسىنە ساقتاعانىن قايتا ەسىنە ءتۇسىرتۋ وتە ماڭىزدى. ەكىنشى جاتتىعۋ پيكتوگرامما دەپ اتالادى. ياعني، بالا بەلگىلى ءبىر ولەڭدەگى نەمەسە ماتىندەگى ءاربىر ءسوزدى سۋرەتكە اينالدىرىپ شىعۋ كەرەك. مىسالى، «قاراڭعى قازاق كوگىنە» دەگەن تىركەستەگى «قاراڭعى» دەگەن ءسوزدى قاراڭعى بولمە تۇرىندە، «قازاق» دەگەن ءسوزدى قازاق ءۇيى - كيىز ءۇي تۇرىندە، ال «كوگىنە» دەگەن ءسوزدى بۇلت ەتىپ سۋرەتكە سالۋعا بولادى. وسىلايشا، بالانىڭ اسسوتسياتسيالىق ويلاۋ جۇيەسى قالىپتاسادى. ءۇشىنشى جاتتىعۋ - ينتەللەكت- كارتا (mind map).

ياعني، بالا بەلگىلى ءبىر يدەيانى ورتاعا جازۋى كەرەك. مىسالى، بالاعا «مەنىڭ جازعى دەمالىسىم» دەگەن تاقىرىپ بەرەمىز. ءسويتىپ، بالا جازعى دەمالىسىندا نە ىستەيتىنىن تولىقتاي وسى ينتەللەكت- كارتاعا ءتۇسىرۋ كەرەك. ول ءۇشىن ورتاعا بەلگىلى ءبىر ءسوز (ءبىزدىڭ جاعدايدا، «مەنىڭ جازعى دەمالىسىم») جازادى، ودان ارى قاراي تارماقتار شىعارادى: مىسالى، «اۋىلعا بارامىن»، «قالادا بولامىن» نەمەسە «ساياحاتقا شىعامىن». سودان كەيىن ءاربىر تارماقتى ءارى قاراي تارقاتۋ كەرەك. مىسالى، اۋىلدا بولعان كەزدە ول نە ىستەيدى؟ اتقا وتىرادى، اتا- اجەسىمەن سويلەسەدى، قوي باعادى جانە ت. ب. وسىنداي ينتەللەكت- كارتا جاساۋدى ۇيرەتۋ كەرەك. ينتەللەكت- كارتانى، اسىرەسە، ۇلكەن- ۇلكەن ماتىندەردى وقىپ بولعاننان كەيىن قولدانامىز.

-الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاڭىزدا نەيروگيمناستيكالىق جاتتىعۋ تۇرلەرىمەن ءبولىسىپ تۇراسىز. ولاردىڭ پايداسى جايلى بىرەر ءسوز ايتىپ جىبەرسەڭىز؟

- نەيروگيمناستيكالىق جاتتىعۋلار - بالانىڭ بولسىن، ەرەسەكتىڭ بولسىن وڭ جانە سول جاق ميىنىڭ قاتار دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن جاتتىعۋلار كەشەنى. مىسالى، نەگە مۋزىكالىق اسپاپتاردا وينايتىن ادامداردىڭ ميى جاقسى داميدى. ويتكەنى ولار ەكى قولمەن بىرگە جۇمىس جاسايدى. وعان قوسا، نەيروگيمناستيكالىق جاتتىعۋلار كادىمگى گيمناستيكا سياقتى فيزيكالىق تۇرعىدا ادامعا پايداسىن تيگىزەدى. ونى ساباق ورتاسىندا سەرگىتەتىن نەمەسە جۇمىستا ميدى ىسكە قوساتىن جاتتىعۋ رەتىندە قولدانۋعا بولادى. جالپى نەيروگيمناستيكالىق جاتتىعۋلاردى جۇيەلى تۇردە ورىنداۋ باس ميىنىڭ ونىمدىلىگىن جانە جالپى جۇمىسقا قابىلەتتىلىكتى ارتتىرادى.

- وقىرماندارىڭىزعا ەستە ساقتاۋدى جاقسارتۋ ءۇشىن ءجيى ريۋتا كاۆاشيمانىڭ «ينتەللەكت پەن ەستە ساقتاۋدى دامىتۋدىڭ جاپوندىق جۇيەسى» اتتى كىتابىن ۇسىناسىز. بالالار بۇل كىتاپپەن نەشە جاستان باستاپ جۇمىس ىستەي الادى؟

- وقىرماندارىما بۇل كىتاپپەن جۇمىس جاساۋعا كەڭەس بەرۋىمنىڭ سەبەبى - ول وتە قاراپايىم جانە ءتيىمدى كىتاپ. وعان كۇنىنە بار بولعانى ەكى مينۋت قانا ءبولىپ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋعا بولادى. بەلگىلى جاپوندىق عالىم ريۋتا كاۆاشيما جالپى مي قايتكەن جاعدايدا داميدى، قالاي ونى تەز دامىتۋعا بولادى دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابىن ىزدەگەن ەكەن. ءسويتىپ قيىن ەسەپ شىعارعان ادام بولسىن، ءتۇرلى جاتتىعۋلار جاساعان ادام بولسىن - بارلىعىنىڭ ميى 100 پايىز قوسىلمايتىنىن بايقاعان. ال قاراپايىم ەسەپتەردى جىلدامدىققا شىعارعان جاعدايدا ادامنىڭ ميى تولىققاندى اكتيۆاتسيالانىپ، بەلسەندىلىك تانىتىپ، جاقسى جۇمىس ىستەي باستايدى ەكەن. سول ءۇشىن وسى كىتاپتى ۇسىنامىن. كۇنىنە ەكى مينۋتتان عانا ەسەپ شىعارۋ كەرەك. بۇل ەسەپتەردى جاي عانا قوسۋدى جانە الۋدى نەمەسە كويبەيتۋ كەستەسىن بىلەتىن بالالار قولدانا بەرە الادى. ياعني، بالا قوسۋدى جانە الۋدى بىلسە، وسى كىتاپپەن جۇمىس جاساي بەرسىن.

-بالانىڭ ەستە ساقتاۋىن ويىن ويناۋ ارقىلى جاقسارتۋعا بولا ما؟

- ءيا، ارينە بولادى. ءبىراق ول ءۇشىن الدىمەن بالاعا ەستە ساقتاۋدىڭ بازاسىن ءتۇسىندىرۋ كەرەك. ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن جاقسارتۋعا قاجەت نەگىزگى داعدىلارعا تىزىمدەر مەن جۇپتاردى جاتتاي الۋ جانە پيكتوگرامما جاساي الۋ جاتادى. ناقتىراق ايتقاندا، ءتىزىم دەپ تۇرعانىمىز، مىسالى، ون زاتتىڭ ءتىزىمىن قالاي جاتتاۋعا بولادى، بالاعا وسى نارسەنى ۇيرەتۋ كەرەك. ودان كەيىن جۇپ دەپ تۇرعانىمىز، اعىلشىنشا ءبىر ءسوز بەن قازاقشا ءبىر ءسوزدى ءبىر- بىرىمەن بايلانىستىرىپ، قالاي جاتتاۋعا بولادى. ال پيكتوگرامما دەگەنىمىز - جوعارىدا ايتىلعانداي، بەلگىلى ءبىر ماتىندەردى، نە بولماسا ولەڭدەردى سۋرەتكە اينالدىرۋ. بالاعا الدىمەن وسى ءۇش نارسەنى ۇيرەتىپ الۋ كەرەك. ودان كەيىن قالعان نارسەنىڭ بارلىعىن ەلەكتروندى ويىن نەمەسە ساباق ۋاقىتىندا ءتۇرلى ويىندار رەتىندە ۇيىمداستىرىپ ۇيرەتۋگە بولا بەرەدى. ەشقانداي قيىندىق بولمايدى. بازانى مەڭگەرگەن بالا ويىن تۇرىندە ۇسىنىلعان ەستە ساقتاۋ ادىستەرىن وڭاي قابىلداي بەرە الادى. ەڭ وكىنىشتىسى، قازاقستاندا ءالى وسىنداي ويىن فورماتىندا ەستە ساقتاۋدى ۇيرەتەتىن باعدارلامالار جوقتىڭ قاسى. سوندىقتان بۇل وتە قىزىق ءارى نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق سالا دەپ ەسەپتەيمىن.

- ەستە ساقتاۋدى جانە جالپى مي جۇمىسىن جاقسارتۋ ءۇشىن كەز كەلگەن جاڭا داعدىنى ۇيرەنۋ پايدالى سانالادى. دەگەنمەن، بالانىڭ ەستە ساقتاۋىن جاقسارتۋ ءۇشىن ونى ناقتى قانداي ۇيىرمەگە بەرگەن پايدالى؟

- ءيا، دۇرىس ايتاسىز. ەستە ساقتاۋدى جانە ميدى دامىتۋ ءۇشىن كەز كەلگەن جاڭا نارسەنى ۇيرەنۋ پايدالى. ويتكەنى ول جاڭا نەيروندىق بايلانىستاردىڭ تۇزىلۋىنە ىقپال ەتەدى. ال ۇيىرمەگە كەلەتىن بولساق، سۋرەت سالۋ مەن جىلدام وقۋ ۇيىرمەلەرى پايدالى. ەگەر مۇمكىندىك بولسا جانە ونداي كۋرس بولسا، ەستە ساقتاۋدىڭ وزىنە ارنالعان جەكە ۇيىرمەلەرگە بەرگەن ءجون. سونىمەن قوسا، شاحمات سەكىلدى ينتەللەكتۋالدىق ويىندار دا ارتىق ەتپەيدى.

- ەستە ساقتاۋ ناشارلاماس ءۇشىن قانداي ادەتتەردەن اۋلاق بولعان ءجون؟

- بىرىنشىدەن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشارلاماس ءۇشىن قانداي دا ءبىر اقپاراتتى وقىپ نە بولماسا جاتتاپ بولعان سوڭ سول بەتى قالدىرا سالۋ ادەتىنەن اۋلاق بولۋ كەرەك. ياعني، ءبىر رەت وقىدىڭ با سول وقىعانىڭدى بىرنەشە رەت ەسىڭە ءتۇسىر، ءبىر نارسە جاتتادىڭ با، ونى كەلەسى جانە ودان كەيىنگى كۇنى ەسىڭە ءتۇسىر. ەكىنشىدەن، فيزيكالىق جاعىنان الاتىن بولساق، ۋاقىتىندا ۇيىقتاماۋ، ۋاقىتىندا تۇرماۋ، دۇرىس تاماقتانباۋ، اسىرەسە، فاست فۋد ءجيى جەۋ سەكىلدى نارسەلەردىڭ بارىنەن اۋلاق بولۋ كەرەك. ۇشىنشىدەن، ەگەر پسيحولوگيالىق جاعىن ايتاتىن بولساق، وندا مۇلدە ساباق وقىعىسى كەلمەيتىن، ساباققا قىزىعۋشىلىعى جوق، ويىنعا اۋەس بالالارمەن دوس بولۋدان دا اۋلاق بولۋ كەرەك. ويتكەنى، ادام ءۇشىن جانە ونىڭ دامۋى ءۇشىن ورتاسىنىڭ ماڭىزى وتە ۇلكەن.

بالانىڭ ميى دامىعان بولسا، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى جاقسى بولسا، ونىڭ بولاشاعى جارقىن دەپ بىلەمىن. ويتكەنى، جوعارى سىنىپقا كوشكەننىڭ وزىندە ءاربىر ءپاندى جاقسى ءارى جىلدام مەڭگەرىپ كەتەتىن بولسا، الداعى ۋاقىتتا جوعارعى وقۋ ورنىنا ءتۇسۋ، شەتەلگە وقۋعا ءتۇسۋ وڭاي بولادى. سول ءۇشىن بالانىڭ جادىمەن، وقۋ جىلدامدىعىمەن جۇمىس جاساۋ - تەك ءمۇعالىمنىڭ ەمەس، اتا- انانىڭ دا جاۋاپكەرشىلىگى دەر ەدىم.

- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!

اقپارات دەرەككوزى: massaget.kz