ءازىلحاننىڭ جوقتاۋ جىرى

None
None
نۇر-سۇلتان.قازاقپارات -جۋىقتا «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ سوعىس جىلدارى جارىق كورگەن ساندارىن شولىپ وتىرىپ، باسىلىمنىڭ 1944 -جىلعى 28-قاراشا كۇنگى سانىنان مايدانگەر - جازۋشى ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى مانشۇك مامەتوۆانىڭ قازاسىنا قاتىستى جازعان «جان قۇربى» اتتى جىرىن جولىقتىردىق.

بيىل قوس مايدانگەردىڭ دە تۋعانىنا 100 جىل تولعان مەرەيلى داتاسى. ءبىرى - مايدان دالاسىندا ەرلىكپەن كوز جۇمسا، ەكىنشىسى امان- ەسەن ەلگە ورالىپ، ۇزاق جىل قازاق رۋحانياتى ءۇشىن تەر توكتى.

وسى ورايدا، ەرەكشەلەپ ايتا كەتەرلىك دۇنيە - ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋراەتى، ا. فادەيەۆ اتىنداعى حالىقارالىق سىيلىقتىڭ يەگەرى ءازىلحان نۇرشايىقوۆ اتامىز اسا ۇقىپتى، جازۋ ىسىنە قىلاۋ تۇسىرمەگەن تاقۋا قالامگەر. سوندىقتان دا بولار، مايدان دالاسىندا قازاقتىڭ باتىر قىزى مانشۇك مامەتوۆانى قالاي جولىقتىرعانى جانە جوعارىدا گازەت بەتىندە جاريالانعان جىردى نە ءۇشىن جازعانى جايلى تاپتىشتەپ بايانداعان ەكەن.

ايتالىق، قالامگەردىڭ كوزى تىرىسىندە 2005 -جىلى الماتى قالاسىنداعى «قازىعۇرت» باسپاسىنان جارىق كورگەن 10 تومدىق تاڭدامالى شىعارمالار جيناعىنىڭ 3- كىتابىنىڭ 312- بەتىندە بىلاي دەپ بايانداپتى: «مەن مامەتوۆانى ءۇش رەت كوردىم. العاشىندا، 1942 -جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ارتيللەريا ديۆيزيونىنىڭ شتابىنان بريگادا شتابىنا دونەسەنيە اپارعاندا كەزدەستىم. وندا مانشۇك بريگادا شتابىندا پيسار بولاتىن. ەكىنشى رەت - 1943 -جىلى 5-مامىردا باسپا ءسوز كۇنىنە ارناپ بريگادالىق گازەتتىڭ رەداكسياسى وتكىزگەن جاۋىنگەر تىلشىلەردىڭ سلەتىنە قاتىستىم. سلەتتەن كەيىن ورتامىزدا مانشۇك بار ءتورت- بەس جاۋىنگەر مەن ءبىر- ەكى وفيتسەر بولىمشەگە بىرگە قايتتىق. بۇل كەزدە مانشۇك پۋلەمەتشى مەرگەن قىز اتانىپ جۇرگەن-ءدى. سولداتتىق ءومىردىڭ بارلىق ىستىق- سۋىعىنا ءپىسىپ، شيراپ، ءوڭى كۇرەڭىتكەن، بۇيرەك بەتتى، وتكىر قارا كوزدى سيدا قىز جاس جولبارىستاي شيىرشىق اتاتىن ەدى. ءبىز جولدا ونى ءوز باتالونىنا اكەلىپ سالدىق. سوندا مانشۇك جەر ءۇيىنىڭ قاسىندا تۇرىپ: «اتتەڭ، جاۋدى جەڭىپ، الماتىعا امان- ەسەن بارىپ، ءدال وسىنداي جەر ۇيدە تۇرسام دا، ارمانىم بولماس ەدى» دەپ ايتتى» دەيدى.

ال مايدانگەر- قالامگەر باتىر قىزدى سوڭعى رەت، ياعني ءۇشىنشى دۇركىن 15-قازان كۇنى كورگەن ەكەن. قايسار قىز ستانوكتى پۋلەمەتىن ارقالاپ، ساپتا كەتىپ بارا جاتىپتى. ەرتەڭىندە الاي- دۇلەي شايقاس باستالىپ، 1943 -جىلدىڭ 16-قازان كۇنى جان قۇرداسى ءھام جان قۇربىسى مامەتوۆانىڭ ەرلىكپەن قازا تاپقانى جايلى ەستىپتى. سودان تەبىرەنىپ تولعانىپ، جان قۇربىسىنا جوقتاۋ جىر ارناپتى.

بۇل جازباسىن ازەكەڭ 1944 -جىلى قىركۇيەك ايىندا مايدان دالاسىنان تۋعان ەلگە دەلەگات بولىپ كەلگەن ساپارىندا الماتىدا ۇلكەن جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆقا جولىعىپ، ول كىسىگە وقىپ بەرەدى.

بۇل وقيعا تۋرالى ءا. نۇرشايىقوۆ ءوزىنىڭ جوعارىداعى ەستەلىگىندە: «سابەڭ مەنىڭ ولەڭ جازىلعان داپتەرىمنىڭ العاشقى ونشاقتى بەتىن اقتارىپ شىعىپ، «جان قۇربى» دەگەن ولەڭدى تاۋىپ الدى دا، مەنىڭ جازۋىمدى ەركىن اجىراتا الماعاندىقتان، - ءوزىڭ وقىپ جىبەرشى، - دەپ ماعان ۇسىندى» دەيدى. ۇلكەن جازۋشى وتىنگەن سوڭ اعا سەرجانت:

قارا كوز، قازاق قىزى مانشۇك باتىر،

ورناتقان دۇشپانىنا زاماناقىر،

ولتىرگەن تالاي سۇمنىڭ قانىن شاشىپ،

ونەرىڭ ەستەن كەتپەس تولىپ جاتىر.

ابىروي- اتاعىڭا نامىسىڭ ساي،

ىسىنە قاھارماندىق كوڭىلىم جاي،

كەرەمەت كەشەگى وتكەن ەرلىگىڭدى،

ەشقاشان ۇمىتپاسپىز جان قالقاتاي.

دۇشپاننىڭ ورتاسىندا جالعىز قالدىڭ،

جالىنداپ، جاسقانباستان

ۇرىس سالدىڭ،

بويداعى وت، بولات

«ماكسيم» سەرىگىڭمەن،

جاۋىڭنىڭ ەكى جۇزدەي جانىن الدىڭ،

سىنعان جوق ولسەڭ- داعى سەنىڭ ساعىڭ،

وشكەن جوق، ورلەي ءتۇستى،

جاستىق باعىڭ،

ەسكە الىپ، اتاعىڭا باس يەمىز،

جان قۇربى،

تورقا بولسىن توپىراعىڭ، -

دەپ تەرلەپ، تەپشىپ وقىپ بەرىپتى. ءمان- جايدان حابارى مول ءسابيت مۇقانوۆ تەرەڭ كۇرسىنە وتىرىپ تىڭداعان ەكەن. بۇل كەزدەسۋ شامامەن 1944 -جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنىڭ سوڭىندا بولعانى انىق. ويتكەنى، سەرجانت ءا. نۇرشايىقوۆ ەستەلىگىندە «وكتيابر ايىنىڭ باسىندا مايدانعا ورالدىق» دەپ جازادى. ءبىراق بۇل جىر ارادا ەكى اي وتكەن سوڭ گازەتكە جاريالانىپتى.

ياعني، قازاقتىڭ باتىر قىزىن اسپەتتەگەن جىردى سابەڭ دۇرىس كورىپ، ازەكەڭە كوشىرتىپ الىپ قالعان. سودان جىل سوڭىنا تامان گازەتكە اپارىپ بەرگەن. ءسويتىپ، بۇل جوقتاۋ- جىر گازەتكە شىققان. مىنە بۇگىن ارادا 78 جىل وتكەن سوڭ «اقىننىڭ حاتى ولمەيدى» دەگەندەي قايتا جاڭعىرتىپ، گازەت وقىرماندارىنا ۇسىنىپ وتىرمىز.

بەكەن قايرات ۇلى

egemen.kz


سوڭعى جاڭالىقتار