جانۋارلاردىڭ ادام سەكىلدى سەزىمى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - دامىعان تەحنولوگيا ارقىلى جاسالعان زەرتتەۋ ناتيجەلەرى بۇرىنعى انتروپولوگيالىق ورتالىقتاردىڭ «جانۋارلار ادام سەكىلدى سەزىنە المايدى» دەگەن پىكىرىن جوققا شىعارماق.

سەبەبى جانۋارلار ءبىز سەكىلدى ءلاززات الىپ، قۋانا دا، ءتىپتى كوڭىلدەرىن كوتەرە دە الادى. جانۋارلار الەمىنە قاراپ وتىرساڭىز، ولار ويناپ، سەكىرىپ سىرتتاي وزدەرىن باقىتتى سەكىلدى كورسەتەدى. ماسەلەن دەلفيندى الىڭىز، سۋدا ءجۇزۋى، بىركەلكىلىگى اقىلدى اڭنىڭ بەينەسىن انىق كورسەتەدى. ءارى ول سۋدا ويناعاندى جاقسى كورەدى. سول سەكىلدى كۇشىككە دە ويناعان ۇنايدى. ول ءتىپتى ويىن ءۇشىن جارالعان جانۋار سەكىلدى. ەڭ قىزىعى كۇشىكتەر ويىن قۋعان سايىن اقىلدى بولادى. ولاردىڭ سەزىنۋ تۇيسىگى ويىن قۋعان سايىن داميدى. ولار اداممەن نەمەسە وزگە كۇشىكتەرمەن ويناۋعا تىرىسادى. ەكى جاقتان ەشقانداي ناتيجە بولماسا، باسقا ءبىر سەرىك ىزدەۋگە كەتەدى. بۇل كۇندەلىكتى كوزىمىزگە جاي نارسە سەكىلدى كورىنگەنىمەن، كۇشىكتەردىڭ دە ىشتەي قۇلازۋى بولادى. تىرشىلىكتەن ەشقانداي پايدا تاپپاعان كۇشىك ەڭ اقىرى زاتتارمەن نەمەسە قۇيرىعىمەن وينايدى.

ەتولوگ مارك بەكوفف قار ۇستىندە ويناقتاپ جۇرگەن بۇلانداردى ۇزاق اڭدىعان. ناتيجەسىندە بۇلاندار اكروباتتار دەڭگەيىندە ونەر كورسەتكەنىن، ولاردىڭ ويىن كەزىندە ەشقانداي شارشاۋ كۇيىن باستارىنان كەشپەگەنىن بايقاعان. ەڭ كەرەمەتى بۇلاندار جاسىل القاپتان قارعا ارنايى كەلەتىن بولعان. ال ولاردىڭ كەلۋى تەك ويىن ءۇشىن. ويتكەنى ولارعا مۇز ۇستىندە سىرعاناۋ جانە قاردا ويناۋ قىزىق كورىنگەن.

پىلدەر الپىس جىلداي ءومىر سۇرەدى. ولاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ولشەمى تىستەرىنە بايلانىستى. سەبەبى پىلدەردىڭ التى ءتىسى بولادى. التى ءتىستىڭ سوڭعىسى تۇسكەن كەزدە ولار تاماق جەۋدەن قالادى دا، اشتىقتان ولەدى. ال ولاردىڭ الەۋمەتتىك ءومىرى، سەزىمدەرى ءوز الدىنا ءبىر بولەك دۇنيە. ماسەلەن ءبىر- ءبىرىن تانيتىن پىلدەر جايىلىم كەزىندە كورىسىپ قالسا، امانداسادى. ال بۇل امانداسۋدى ولار بىزگە كورىنبەيتىن كۇلكىمەن بىلدىرەدى. پىلدەردى وتىز جىلداي زەرتتەگەن تسينتيا موسس بىلاي دەيدى: «مەن پىلدەرگە قاراعان سايىن تاڭ قالامىن. ويتكەنى ولاردىڭ سەزىمدەرى ادامدار سەكىلدى. امانداسادى، قوشتاسادى ءتىپتى ءبىر- بىرىنە كوڭىلدەرىن دە بىلدىرەدى. ال ولاردىڭ ناعىز قۋانىشىن ءبىر- ءبىرىن كورگەن كەزدە انىق بايقاۋعا بولادى.

جانۋارلار تەك ويىننىڭ نەمەسە قۋانىشتىڭ عانا كۇيىن سەزىنبەيدى. ولار قايعىنى دا بىلدىرە الادى. پىلدەردىڭ اراسىندا بىرەۋى ولگەن جاعدايدا قالعان پىلدەر بىرنەشە كۇن وعان دەگەن كوڭىلدەرىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن ءۇنسىز ءارى بەلگىلى ءبىر مىنەز كورسەتىپ جۇرەدى. بۇل سىرتتاي سىزگە بىلىنبەۋى مۇمكىن. ءبىراق تس. موسس سەكىلدى زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن بۇل انىق بايقالادى. «ادام مايمىلدان جارالعان» دەيتىن پىكىردى ۇسىنعان چارلز ءدارۆيننىڭ ءوزى 1872 -جىلى جارىق كورگەن «ادامدار مەن جان- جانۋارلاردىڭ سەزىمدەرى» اتتى كىتابىندا دا جانۋارلاردىڭ ادام سەكىلدى سەزىنە الاتىنان كورسەتكەن.

Massaget.kz