توزاق قاقپاسى

نۇر-سۇلتان.قازاقپارات - ونەردە شەكارا جوق. ءسىز بۇرىن ەسىمىن ەستىمەگەن، ءبىز نىسپىسىن بىلسەك تە ونەرىنەن بەيحابار وگيۋست رەنە رودەن جايلى ايتپاقپىز.

جاڭاشىل ءمۇسىنشىنىڭ ويلاۋ داعدىسى، تانىم- تارازىسى قايران قالدىرادى. اسىرەسە ءبىز مىسالعا العان ءمۇسىنى. تاقىرىبىنىڭ وزىنەن ىزعار ەسىپ تۇر. ال ىشىنە قاراي ۇڭىلسەڭىز، ءسىز دە بەيوپا كۇي كەشەتىنىڭىز انىق.

يمپرەسسيونيست ءمۇسىنشى رودەن ءۇشىن مۇسىندەۋدە سەزىمدەردى، اسەرلەردى جاڭعىرتۋ، شىنايى دۇنيەنى، ونىڭ وزگەرمەلىلىگى مەن ۇتقىرلىعىن بەينەلەۋ ماڭىزدى. 1885 -جىلى ۇكىمەتتەن فرانسيانىڭ مەملەكەتتىك مۇراجايىنىڭ قاقپاسىن جاساۋعا تاپسىرىس العان قولونەر شەبەرى جۇمىستى ءۇش جىلدان كەيىن بارىپ باستايدى. ءبىراق ەڭ قىزىعى شىعارمانى ادەيى اياقتاماعان ەكەن. بۇگىندە «توزاق قاقپاسى» ماڭگىلىك جازىلاتىن جۇمىس رەتىندە تاريحقا ەندى.

رودەننىڭ يدەياسى قاشاندا ستاندارتتى ەمەس، شەڭبەرگە سىيمايدى. ول ولىمنەن كەيىنگى ءومىردى ءبىر سوزبەن جەتكىزە بىلگەن دانتەنىڭ «قۇدىرەتتى كومەدياسىنا» ءتانتى بولادى. رودەن وي مەن شەبەرلىكتىڭ كۇشىن مۇسىنگە سالىپ، قايتالانباس «توزاق قاقپالارىن» جاسادى. كومپوزيتسيا 108 فيگۋرادان تۇرادى، ولاردىڭ كوپشىلىگى جەكە مۇسىندەرگە اينالىپ ۇلگەردى. كومپوزيتسياداعى فيگۋرالار جاماندىقتىڭ ءتۇرلى نۇسقاسى بولىپ تابىلادى، ولار اقىرەت ەسىكتەرىنىڭ الدىندا تۇرارى ءسوزسىز.

قاقپانىڭ ورتالىق بولىگىندە ويشىلدىڭ توزاققا قاراي بەت العان كۇناھارلارعا مۇڭايا قاراپ تۇرعانىن كورەمىز. بۇل جەردە جاعىمپازدار، زورلاۋشىلار، ءوز- وزىنە قول جۇمساعاندار جانە ءوسىمقورلار بەرىلگەن. ءار ادامنىڭ ءوز كەمشىلىگى بار جانە سوعان لايىقتى اۋىر ازاپ كۇتىپ تۇر.

رودەن قاقپا الدىندا جيىرما جەتى جىل جۇمىس ىستەدى، ءبىراق قورىتىندىلامادى، ويتكەنى ءمۇسىن ونىڭ الداعى ءومىرىنىڭ جاڭعىرىعى ەدى. ول سانداردى بىرىكتىرىپ، ورىندارىن اۋىستىرۋمەن ابىگەرلەنۋمەن بولدى. ناتيجەسىندە، شىعارما اۆتور قايتىس بولعاننان كەيىن عانا سوڭعى كەڭەيتىلگەن نۇسقاسى نەگىزىندە قۇيىلدى. ءبىراق بۇل وپتسيا رودەندى قاناعاتتاندىرادى دەپ ەشكىم ايتا الماسى انىق. تەك ۋاقىت شەبەر ءۇشىن تاڭداۋ جاسادى.

بارەلەفتىك فيگۋرالار ءمۇسىنشىنىڭ ەموتسيونالدىلىعىن كورسەتەدى. قۇددى تىنىستاپ تۇرعانداي تۋىندىعا بەيجاي قاراۋ مۇمكىن ەمەس. «توزاق قاقپالارى» تاڭعالدىرادى، كوپتەگەن ەموتسياعا جەتەلەيدى. مۇندا قورقىنىش، تاڭدانۋ، وكىنىش، شاراسىزدىق بار. ءسىز ءمۇسىندى كوزبەن كورسەڭىز قانداي كۇي كەشەر ەكەنسىز…

مۇحتار كۇمىسبەك

egemen.kz