اشكوزدىك پەن ادامشىلىق
.. .جاڭا جىلدى وتباسىمەن الاتاۋ باۋرايىنان قارسى الماق ويىمىز ورىندالدى، ارينە. ءبىراق قايتۋىمىز قيىنعا ءتۇستى. اڭگىمە وندا تۇرعان جوق. جول قيىندىعى بولارى تۇسىنىكتى. ايتكەنمەن، اكىم- قارادان ەمەس، ءوزىمىز سياقتى قاراپايىم ادامداردىڭ ىشىندەگى كىساپىرلىكتىڭ سان تۇرىنە كۋا بولىپ، ءتۇرلى ويعا بەرىلىپ ورالدىق وسى ساپاردان.. .
قالىڭ بۇقارانىڭ ۇنىنە قۇلاق اسقان بيلىكتىڭ تالاپ- تىلەكتى جۇزەگە اسىرعانىنشا توزىمسىزدىك تانىتىپ، ونىڭ ۇستىنە «قارپىپ قالماق» نيەتپەن جۇرگەن پىسىقايلار بار پالەنى ۇكىمەتكە ءۇيىپ- توگىپ جاتتى: «بارىنە بيلىك كىنالى. تەلەديداردان ايتىپ جاتقانىنىڭ ءبارى وتىرىك.. .»
اتام قازاق بىلمەسە ايتپاس ەدى- اۋ: «بۇلىنگەننەن بۇلدىرگى الما» دەپ. جوق، ءبىزدىڭ حالىق، سونىڭ ىشىندە ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەر - ارانداتۋشىلار ۇيىمداستىرعان بۇلىك كەزىندە اشكوزدىك تانىتىپ جاتقان. ەستىگەنىمىز ەمەس - كورگەنىمىز!..
«تەمىر جول ۆوكزالىنىڭ قاسىنداعى قوناقۇيدىڭ تومەنگى قاباتىنداعى اسحاناسىنىڭ ساتۋشىسى قازاق ايەلدەن بەس بالاما 5 ءتىلىم ناندى 300 تەڭگەگە ساتىپ الدىم» دەپ، كوزى ءمولت- ءمولت ەتكەن اقتاۋلىق كەلىنشەكتىڭ اڭگىمەسىنە اسا دەن قويماپ ەدىك. ۆوكزالدىڭ الدىنا شىعا بەرگەندە: «الماتىدان نۇر- سۇلتان ارقىلى اتىراۋعا دەيىن «سپرينتەرمەن» ادام باسىنا 150 مىڭ تەڭگە» دەدى قىرماساقال قازاق. بەت- اۋزى بۇلك ەتسە بۇيىرماسىن؟ ! «استاپىراللا» دەپ جاعامىزدى ۇستادىق تا، كەتە باردىق.
ەندى ءبىر اينالىپ كەلسەك، تاعى ءبىر ورتا جاستاعى قازاق جىگىتى:
- نۇر- سۇلتانعا دەيىن ادام باسىنا 40 مىڭ تەڭگەگە مينيۆەن بار، - دەدى.
- نەشە شاقىرىم؟ ..
ادەيى قويىلعان سۇراق قوي.. .
- 1200 كيلومەتر!..
شىدامادىق.. .
- قوساعاسى، سونشا قۇنىعىپ نە كورىندى؟ ! كەشەگى كۇللى قازاقتىڭ قىتىعىنا تيگەن وسى قىمباتشىلىق ەدى عوي. الەۋمەتتىك جەلىنىڭ كەسىرىنەن ءاميانداعى اقشاسىن الا الماي جۇرگەن بىرەۋ ءدال وسى جەردە بەت- اۋزىڭدى تەگىستەپ كەتسە، وبالىڭ وزىڭە بولماس پا؟ !
ءتۇسىندى مە، جوق پا، جىمسيعان كوزىن كۇلىمدەتكەن بولىپ:
- ءارى قاراي اتىراۋعا جەتۋ وڭاي عوي، - دەپ اقتالعانسىدى.
ول ول ما، «الماتى-2» تەمىر جول ۆوكزالىنداعى ىشىنە ەت سالعان باۋىرساقتىڭ (بەلياش) قۇنى - 250 تەڭگە. كەلىسى ەمەس، ءبىر شتۋگى.. .
مىنە، اشكوزدىكتىڭ كوكەسى!..
مىنە، حالىقتىڭ كوز جاسىنان اقشا جاساۋدىڭ ايقىن كورىنىسى!..
... ءبىز ويلادىق: «بۇ قازاق شىركىنگە نە بولعان، ءولىمدى جەردە سەمىرەر مولدا قۇساپ.. .»
كوكەيىن قۋ دۇنيە تەسكەن دۇنيەقوڭىزدىق ەشقاشان ۇشپاققا شىعارماعان. الماتىدا بۇلىكشىل توپ قيراتقان ساۋدا ورىندارىن توناپ جۇرگەن دە قاراكوزدەر. ەڭ سوراقىسى - اراسىندا ايەلدەر دە بار. مۇنىسى ەندى اشىعۋ ەمەس، كوزىنە دۇنيەنىڭ، اقشانىڭ قانى قۇيىلعاندىق. ودان باسقا تەڭەۋ جوق!..
يەن جاتقان كەڭ جازيرانىڭ ءار تۇكپىرىندە وسى كەزگە دەيىن ماڭداي تەرلەتىپ جۇرگەن ادامنىڭ اشتان ولگەنى جوق. ايتپەسە، جۇمىسسىزدىق قىسقان جان «جالاقىم 200 مىڭ تەڭگەدەن تومەن بولماسىن» دەپ تالاپ قويماس ەدى- اۋ.
ارينە، قىمباتشىلىق بولدى. راس جاعداي.
ال سول ءۇشىن مۇڭ- مۇقتاج، تالاپ- تىلەگىن ايتپاق بولعان بەيبىت جولمەن ميتينگىگە شىققانداردان، ياعني قالىڭ بۇقارادان دا وزدەرىنىڭ ماقسات- مۇددەسىن جوعارى قويعان اشكوز توبىر مەن سويقان سودىرلاردىڭ ءىس- ارەكەتىن ەشقانداي سىلتاۋ- سەبەپپەن اقتاپ الۋعا كەلمەيدى. بۇل - بۇلىكشىل پيعىل.
ءسوزى جۇرەتىن بىرەۋ حاكىم ابايدان سۇراپتى: «جارىسۋ دەگەن نە؟» دەپ. سوندا دانىشپان اشىق تۇرعان ەسىكتەن كوكجيەككە كوز جىبەرە ويلانىپ وتىرىپ: «جارىسۋ - مەنەن نەگە وزدى دەپ ەتەكتەن تارتۋ ەمەس، مەنەن نەگە وزدى دەپ ءوزىن ءوزى قامشىلاۋ، نامىسىن جانۋ» دەگەن ەكەن.
ءبىز تۇرمىسىمىزدى تۇزەۋدى دە جاننىڭ جايلىلىعىمەن ەمەس، تەك اقشانىڭ كوزىمەن عانا تۇسىنەدى ەكەنبىز.
كەشەگى بىرنەشە كۇندىك دۇربەلەڭ كەزىندەگى كوزاپارا كەلەڭسىزدىك، اشكوزدىك پەن قاساقانا پايداكۇنەمدىكتى كورىپ تۇرىپ، وسىنداي ويعا بەكىنۋگە ءماجبۇر بولدىق.
وقىماعان اتا- بابامىزدىڭ ايتپاعان ءسوزى بار ما؟ ! «توزاقتى كورمەگەن جۇماققا مۇرنىن شۇيىرەدى» دەمەكشى، حالقىمىز ءوز باسىنا شاڭىراق كوتەرىپ، دەربەس باسشىسىن سايلاپ، توزعان ەلدى التىن دىڭگەك - اتامەكەنگە جيناپ جاتقان ازات تا ابات زامانىمىزدا جۇرەكتى بي ەتە وتىرىپ سۇيىنۋگە ءتيىسپىز.
ويىمىزدى بۇرىنعىدان قالعان تاعى ءبىر كادەلى سوزبەن قورىتساق، «حانى قازىلى، قاراشاسى قاۋمەتتى بولسا، قارا جەردەن كەمە جۇرگىزەدى» دەگەندەي، مەككەدەي مەكەنىمىز - قازاقستاننىڭ ەرتەڭى ەركىن، ۇلتىمىزدىڭ مەرەيى ۇستەم بولعاي!
نازاربەك قوسشيەۆ،
قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى
egemen.kz