بازالىق مولشەرلەمە نەگە وزگەرمەدى - ۇلتتىق بانك تۇسىنىك بەردى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ق ر ۇلتتىق بانكى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى اقىلجان بايماعامبەتوۆ بازالىق مولشەرلەمەنى قازىرگى دەڭگەيدە ساقتاپ قالۋ شەشىمىن جان-جاقتى ءتۇسىندىرىپ بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

- اقىلجان مالىك ۇلى، ۇلتتىق بانك بازالىق مولشەرلەمەنى ءۇش رەت كوتەرە كەلە نەلىكتەن ساقتاپ قالۋعا شەشىم قابىلدادى؟ نە وزگەردى؟ جوعارى ينفلياتسيا تاۋەكەلى تومەندەدى مە؟

- شىن مانىندە، ينفلياتسيانىڭ باياۋلاعانىن كورىپ وتىرمىز. ازىرگە ينفلياتسيانىڭ ورنىقتى قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ ۋاقىتشا تۇراقتانعانىن اتاپ وتۋگە بولادى. ءسوزىمدى راستاۋ ءۇشىن جاسالعان باعالاۋدان مىسال كەلتىرەيىن. ماۋسىمدىق كەزەڭنەن تازارتىلعان تۇتىنۋ باعالارىنىڭ ينفلياتسياسى بيىل قاراشادا 5,6 پايىزعا دەيىن باياۋلادى. ءدال وسىنداي كورسەتكىش جىلدىڭ ورتاسىندا 16 پايىزدان استى. مۇنان ءارى نە بولاتىنى، ياعني ينفلياتسيانىڭ بۇدان بىلاي تومەندەۋ ءۇردىسى قالىپتاسا ما، جوق پا - سول ماڭىزدى.

ەگەر بۇل ءۇردىس ەمەس، ۋاقىتشا قۇبىلىس بولسا، وندا تيىسىنشە ارەكەت ەتەمىز. مۇندا كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا شتامى مەن ودان تۋىندايتىن بەلگىسىزدىك تۋرالى ءسوز قوزعاماۋعا بولمايدى. كورىپ وتىرعانىمىزداي، كەيبىر ەلدەر قازىردىڭ وزىندە لوكداۋندار مەن جولاۋشىلار اعىنىن شەكتەۋ ءىس- شارالارىن ەنگىزىپ وتىر. ەگەر مۇنداي ءىس- ارەكەتتەر بارلىق جەردە ورىن السا، وندا ەكونوميكانىڭ باياۋ ءوسۋى، ءوندىرىس تىزبەگىنىڭ ودان ءارى بۇزىلۋى، ءتىپتى پروينفلياتسيالىق تاۋەكەلدەر تۇرىندە قاۋىپ تۋادى.

ەكىنشىدەن، كەيبىر ساراپشىلاردىڭ پايىمىنشا، «وميكرون» دەنساۋلىققا ايتارلىقتاي قاۋىپ توندىرمەسە، ياعني سەناري وڭىنان ءوربيتىن بولسا، وندا بۇل پاندەميانىڭ بىرتىندەپ اياقتالعانىن ءبىلدىرۋى مۇمكىن. وسى سياقتى بەلگىسىزدىك جاعدايلارىنىڭ ءبارى قارجى نارىقتارى مەن سەنتيمەنتتەرگە تەز اسەر ەتەدى. اسىرەسە جاڭا شتامداردىڭ تولقىن تارىزدەس سوققىسىن دامۋشى نارىقتار قاتتى سەزىنەدى. ءىستىڭ وسىنداي جاعدايىن ەسكەرىپ جانە وقيعالاردىڭ بولاشاق دامۋىنا جاڭا شتامنىڭ اسەرىن باعالاۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى اقپارات بولماعان سوڭ كۇتۋ پوزيتسياسىن ۇستاندىق. بىزگە تاۋەكەلدەردىڭ جاڭا تەڭگەرىمى قالاي قالىپتاساتىنى جانە ونىڭ سىرتقى جانە ىشكى ەكونوميكاعا قالاي اسەر ەتەتىنى تۋرالى ناقتى تۇسىنىك قاجەت. وسى تۇرعىدا مولشەرلەمە بويىنشا شەشىم قابىلداۋعا قولدانعان سارالانعان ءتاسىلىمىز بۇرىنعىعا قاراعاندا ءۇمىتىمىزدى اقتادى دەپ ايتۋعا بولادى.

- ينفلياتسياعا قاتىستى نە كۇتىپ ەدىڭىزدەر، سوڭىندا نە بولدى؟ ادەتتە، قانداي سىرتقى فاكتورلار ينفلياتسيانى قالىپتاستىرادى؟

- بۇل - ازىق- تۇلىك ونىمدەرى باعاسىنىڭ جالپى الەمدىك ءوسۋى. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە ينفلياتسيانىڭ رەكوردتىق دەڭگەيى ءالى دە ساقتالىپ كەلەدى. ازىق- تۇلىك باعاسى وندىرىستىك- لوگيستيكالىق تىزبەكتەردىڭ بۇزىلۋىنا جانە قولايسىز اۋا رايىنىڭ سالدارىنان ۇسىنىستىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى جوعارىلايدى. فاو ازىق- تۇلىك باعالارىنىڭ يندەكسى ءتورتىنشى اي قاتارىنان وسكەنىن كورسەتتى. بيىلعى قاراشادا يندەكس 2011 -جىلعى ماۋسىمنان باستاپ ەڭ جوعارى دەڭگەي - 134,4 تارماق بەلگىسىنە جەتتى. وسىلايشا، سىرتقى ازىق- تۇلىك باعاسى ءبىر جىل ىشىندە 27,3 پايىزعا ءوستى. ءبىزدىڭ ءىرى ساۋدا سەرىكتەسىمىز نەمەسە يمپورت تۇرعىسىنان نەگىزگى ساۋدا ارىپتەسىمىز - رەسەيدەگى ينفلياتسيانىڭ ءوسۋىن دە اتاپ وتكەن ءجون. ينفلياتسيا بيىل قازاندا 8,1 پايىزعا دەيىن جەدەلدەپ، 5 جىلدىق ەڭ جوعارى كورسەتكىشكە جەتتى. بۇل ولاردىڭ نىسانالى دالىزىنەن ەكى ەسە كوپ. رەسەي يمپورتىنىڭ جوعارى ۇلەسىن ەسكەرسەك، ارينە، ونداعى جوعارى ينفلياتسيا ىشكى باعالارعا دا اسەر ەتەدى. قىمباتتاعان تاۋارلارمەن قاتار ينفلياتسيانى دا يمپورتتايمىز.

- ال قازاقستاندا ينفلياتسيانىڭ قوزعاۋشى كۇشى نە؟

- ازىق- تۇلىك باعاسىنىڭ ءوسۋى ەل ىشىندەگى ينفلياتسياعا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسىپ وتىر. قازىر عانا الەمدە ازىق- تۇلىك باعاسىنىڭ جوعارى ەكەنىن ايتتىق جانە قازاقستاندى كەز كەلگەن باسقا ەل سياقتى الەمنەن بولەكتەپ، وقشاۋ قاراۋعا بولمايتىنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. البەتتە، سىرتقى الەممەن تىعىز قارىم- قاتىناستا ساۋدا جاسايتىن اشىق ەكونوميكانى ۇستانامىز. ءوندىرىسى ىشكى سۇرانىستى قاناعاتتاندىراتىن كەيبىر تاۋارلار باعاسىنىڭ سىرتقى باعالارمەن ايىرماشىلىعى بار.

بۇل ينفلياتسيالىق قىسىم تۋدىرادى. ولارعا نەگىزىنەن، نان- توقاش ونىمدەرى، جارما، ۇن جانە ءسۇت ونىمدەرىنىڭ باعاسى كىرەدى. ىشكى نارىقتاعى احۋال ءداندى داقىلدار مەن جەم- ءشوپ داقىلدارى ءتۇسىمىنىڭ تومەندەۋىمەن كۇردەلەنە تۇسەدى. اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنشە، 11-ايدا 16,4 ميلليون توننا ورتاشا ونىمدىلىك گەكتارىنا 10,3 سەنتنەر بولعان كەزدە) استىق باستىرىلدى. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 21,3 پايىزعا از. سونىمەن قاتار، جانار- جاعارماي مەن ەلەكتر قۋاتى باعاسىنىڭ جوعارىلاۋىنا بايلانىستى تاماق ونىمدەرىن وندىرۋشىلەردىڭ شىعىنى وسكەنى دە بايقالادى. مۇنىڭ ءبارى نان، ەت، جۇمىرتقا جانە باسقا دا نەگىزگى تاماق ونىمدەرى باعاسىنىڭ وسۋىنە اكەلۋى مۇمكىن.

سونىمەن قاتار ەكونوميكالىق بەلسەندىلىك پەن تۇتىنۋشىلىق سۇرانىستىڭ قالپىنا كەلۋى جالعاسۋدا. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ اقپاراتىنشا، حالىقتىڭ ناقتى اقشالاي تابىسى ارتىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە، تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەۋدىڭ وسكەنىن كورىپ وتىرمىز. بۇل بولشەك تاۋار اينالىمىنىڭ سەرپىنىنە وڭ اسەر ەتەدى. وسى جاعدايلاردا ينفلياتسيالىق كۇتۋلەر جوعارى دەڭگەيدە ساقتالادى. بۇل قوسىمشا ينفلياتسيالىق قىسىمعا، سودان كەيىن تۇتىنۋدىڭ ارتۋىنا الىپ كەلەدى.

- ءسىز ەكونوميكاداعى پروينفلياتسيالىق قىسىم تۋرالى ايتتىڭىز. بۇل ىشكى سۇرانىس تولىعىمەن قالپىنا كەلدى دەگەندى بىلدىرە مە؟ ولاي بولسا، ونىڭ قازىرگى ينفلياتسياعا قوساتىن ۇلەسى قانداي؟

- ارينە، ونەركاسىپ پەن قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا بايقالىپ وتىرعان ءوندىرىستىڭ قالپىنا كەلۋى، يمپورتتىڭ ۇلعايۋى، حالىق تابىسىنىڭ وڭ سەرپىنى، كرەديتتەۋدىڭ جوعارى قارقىنى، كارانتيندىك شەكتەۋلەردى جەڭىلدەتۋ ىشكى سۇرانىس سەرپىنىنە وڭ اسەر ەتەدى. جىل باسىنان بەرى ناقتى تۇتىنۋ شىعىستارىنىڭ تەز وسكەنىن بايقاپ وتىرمىز. قازىرگى ۋاقىتتا سۇرانىستىڭ جوعارى قۇرامداس بولىگى داعدارىستان كەيىنگى قالپىنا كەلۋ جانە كەيىنگە قالدىرىلعان سۇرانىستىڭ ىسكە اسىرىلۋى بايقالاتىن ازىق- تۇلىككە جاتپايتىن سەگمەنتتە بايقالادى.

ەگەر بولشەك تاۋار اينالىمىنىڭ سەرپىنىنە كەلەتىن بولساق، ول جىل باسىنان بەرى بەلسەندى تۇردە ۇلعايىپ، ءوسۋ قارقىنى ەكى تاڭبالى سانعا - 2021 -جىلعى 10 ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 10,1 پايىزعا جەتتى. بۇل سەرپىن تەك كىرىستەرمەن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە جوعارىدا اتاپ وتكەن تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەۋدىڭ بەلسەندى وسۋىمەن دە بايلانىستى. ءوز كەزەگىندە ول بيىلعى قازاندا 36,6 پايىزعا وسكەنىن كورسەتتى، ال جاڭا تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەر بەرۋ پايىزعا ارتتى. ەكونوميكادا قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنىڭ قالپىنا كەلە باستاعانى بايقالادى.

جىل باسىنان بەرى اقىلى قىزمەتتەرگە جۇمسالاتىن شىعىستار ۇلەسى ءوستى. وتكەن جىلى ولار كارانتيندىك شەكتەۋلەر كەزىندە ازايعان بولاتىن. سوڭعى دەرەكتەرگە سايكەس، بيىلعى 2-توقساندا ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ قىزمەتتەرگە ارنالعان اتاۋلى شىعىستارىنىڭ ۇشتەن بىرىنەن استام مولشەرى 36,2 پايىزعا وسكەنى تىركەلدى. ءبىزدىڭ بولجامىمىزعا سايكەس، جىل سوڭىنا دەيىن جانە ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ءۇي شارۋاشىلىقتارىن تۇتىنۋدىڭ سەرپىندى ءوسۋى جالعاسادى. وسى جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ونىڭ كولەمى ناقتى ماندە 2019 -جىلعى دەڭگەيگە جەتتى. وسىعان بايلانىستى تۇتىنۋشىلىق سۇرانىس تاراپىنان ىشكى باعالارعا قىسىم جالعاسادى.

- ەندى بولجامدارعا كەلەر بولساق، ەڭ ماڭىزدىسى - ينفلياتسيا مەن ج ءى ءو- گە قاتىستى نە كۇتەسىزدەر؟

- الدىمەن ەكونوميكالىق بەلسەندىلىكتەن باستايىن. بۇل سەرپىن Brent سۇرىپتى مۇناي باعاسىن ءبىر باررەل ءۇشىن 70 اقش دوللارى دەڭگەيىندە بولجاعان وتكەن بولجامدى راۋندتىڭ وپتيميستىك ستسەنارييىنە سايكەس دامىپ كەلەدى. نارىقتاعى پوزيتيۆ پەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ بولجامىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇل جولى بازالىق سەناري بويىنشا مۇناي باعاسىن ءبىر باررەل ءۇشىن 60 ا ق ش دوللارىنان 70 ا ق ش دوللارىنا دەيىن كوتەردىك. وسى العىشارتتاردى ەسكەرسەك، 2021 -جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، ج ءى ءو ءوسىمى بۇرىنعىداي 3,7-4 پايىز شەگىندە بولجانىپ وتىر. ءوسۋدىڭ نەگىزگى كوزى قالپىنا كەلىپ جاتقان تۇتىنۋشىلىق سۇرانىس بولادى. ول حالىقتىڭ ناقتى كىرىسى مەن تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەۋدىڭ وسۋىمەن قولداۋ تاپتى. ينۆەستيتسيا بەلگىلى ءبىر دەگەيدە وسەدى دەگەن دە بولجام بار. سىرتقى سۇرانىستىڭ ۇلعايۋىنا جانە وپەك+ مامىلەسىنىڭ تالاپتارىن ەسكەرە وتىرىپ، ەنەرگيا رەسۋرستارىن ءوندىرۋ كولەمىنىڭ ازداپ وسۋىنە بايلانىستى ەكسپورت ج ءى ءو- ءنىڭ وسۋىنە قوسىمشا قولداۋ كورسەتەدى.

ىشكى تۇتىنۋشىلىق جانە ينۆەستيتسيالىق بەلسەندىلىكتىڭ قالپىنا كەلۋىنە بايلانىستى يمپورتتىڭ ۇلعايۋى كەرىسىنشە ج ءى ءو- نىڭ ءوسۋىن شەكتەۋگە قابىلەتتى. كەلەر جىلى نە بولاتىنى ايتار بولسام، 2022 -جىلى ەكونوميكا 3,9-4,2 پايىزعا وسەدى. ءوسۋ پاندەميانىڭ ىسكەرلىك بەلسەندىلىككە بارىنشا ءالسىز اسەرىمەن جانە وپەك+ شەكتەۋلەرىنىڭ جەڭىلدەۋى سالدارىنان ەنەرگيا رەسۋرستارىن ءوندىرۋ كولەمىنىڭ ۇلعايۋىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.

وپەك+ مامىلەسىنە سايكەس، مۇناي ءوندىرۋدى بىرتىندەپ ۇلعايتۋ جانە كەلەسى جىلى ۋاعدالاستىق مەرزىمدەرىن كەيىننەن اياقتاۋ ەنەرگيا رەسۋرستارىن ءوندىرۋ كولەمىن ۇلعايتۋعا ىقپال ەتەدى. بۇل ەكسپورتقا دا، ينۆەستيتسيالاردىڭ بارىنشا بەلسەندى سەرپىنىنە دە وڭ اسەر ەتەدى. ءوسۋ فاكتورلارى بيىلعى كورسەتكىشتەرمەن قالادى.

- ال ينفلياتسيا نە بولماق؟

- ەندى ينفلياتسياعا توقتالسام، وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ينفلياتسيالىق پروتسەستەر 8,5-8,7 پايىزعا دەيىن باياۋلايدى دەگەن بولجام بار. بيىل قاراشادا ينفلياتسيا جىل باسىنان بەرى العاش رەت باياۋلاعانىن كورىپ وتىرمىز. ۇكىمەت پەن اكىمدىكتەر قابىلداعان ينفلياتسياعا قارسى جەدەل ءىس- شارالار وڭ ناتيجە بەردى.

وسىعان بايلانىستى جىل سوڭىنا قاراي مەملەكەت باسشىسىنىڭ العا قويعان ماقساتى - ينفلياتسيانى 8,5 پايىز دەڭگەيىنە دەيىن تومەندەتۋگە قول جەتكىزۋگە جاقىنداي تۇسكەنىمىزدى كورىپ وتىرمىز. ازىق- تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلار باعاسىنىڭ ءوسۋىن جەدەلدەتۋ تاماق ونىمدەرىنە باعانىڭ ءوسۋىن باياۋلاتۋمەن ءىشىنارا تەڭەستىرىلەتىن بولادى.

ازىق- تۇلىك باعاسىنىڭ ءوسۋ قارقىنىنىڭ تومەندەۋى نەگىزىنەن 2021 -جىلعى جوعارى بازا ەسەپ ايىرىسۋلارىنان شىعۋعا جانە ايلىق ءوسۋ قارقىنىنىڭ تاريحي ماندەرىنە قايتا ورالۋىنا بايلانىستى بولادى. الايدا، قازاقستاندا جانە الەمدە جەكەلەگەن ازىق- تۇلىك تاۋارلارىنا باعانىڭ جوعارى ءوسۋى وسى دەزينفەكتسيالىق سەرپىندى تەجەيدى.

ازىق- تۇلىك باعاسىنىڭ نەعۇرلىم جوعارى وسۋىنە قاتىستى ەلەۋلى تاۋەكەلدەر دە ساقتالىپ وتىر. ازىق- تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلار اراسىنداعى ينفلياتسيالىق پروتسەستەردىڭ جەدەلدەۋى حالىقتىڭ ساتىپ الۋ بەلسەندىلىگىنىڭ ودان ءارى ارتۋىنا جانە جەتكىزۋ تىزبەكتەرىنىڭ بۇزىلۋى جاعدايىندا يمپورتتىق باعالاردىڭ ءوسۋىن كۇتۋگە بايلانىستى بولادى.

سونداي- اق قىسقا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا اقىلى قىزمەتتەر باعاسىنىڭ قالىپتى ءوسۋى بولجانىپ وتىر. بۇل، كوبىنە، تۇرعىن ءۇي- كوممۋنالدىق رەتتەلەتىن قىزمەتتەر نارىعىنداعى قازىرگى تاريفتەردىڭ ساقتالۋىنا بايلانىستى. تۇتىنۋشىلىق بەلسەندىلىكتىڭ قالپىنا كەلۋى، جوعارى ينفلياتسيالىق كۇتۋلەر، سونداي- اق تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ ءوسۋى ارقىلى جانار- جاعارماي باعاسى ءوسىمىنىڭ جاناما ىقپال ەتۋى تۇتىنۋ قورجىنىنىڭ تاۋارلارى مەن قىزمەتتەرىنىڭ باعا بەلگىلەۋىنە قوسىمشا اسەر ەتەتدى.

وسىنىڭ ناتيجەسىندە ءبىزدىڭ باعالاۋىمىزشا 2022 -جىلى جىلدىق ينفلياتسيا بىرتىندەپ باياۋلايدى جانە 6-6,5 پايىز شەگىندە قالىپتاسادى. ۇكىمەت تاراپىنان ينفلياتسياعا قارسى دەن قويۋ ءىس- شارالارىنىڭ كەشەنى ءتيىمدى ىسكە اسىرىلعان جاعدايدا كەلەسى جىلى ينفلياتسيانىڭ باياۋلاۋى بارىنشا سەرپىندى بولۋى مۇمكىن.

- مۇنىڭ ءبارى قالاي بولعاندا دا بولجام ەكەنىن ءتۇسىنىپ وتىرمىز. ال ولاردىڭ ورىندالۋىنا قانداي تاۋەكەلدەر كەدەرگى بولۋى مۇمكىن؟

- راسىندا، تاۋەكەلدەر جوق ەمەس، بار. بىرىنشىدەن، ينفلياتسيانىڭ بازالىق ستسەنارييدەن اۋىتقۋ تاۋەكەلدەرى جوعارى. الدىمەن، بۇل - الەمدىك ەكونوميكانىڭ قايتا قۇلدىراۋى جاعدايىندا مۇناي باعاسىنىڭ كۇرت تومەندەۋ تاۋەكەلى. مۇنداي جاعداي 2020 -جىلعى كوكتەمدە بولعان ەدى. بۇل جولى COVID-19 جاڭا شتامدارىنا، ونىڭ ىشىندە «وميكرونعا» شالدىعۋشىلار سانىنىڭ وسۋىنە قاراي شەكتەۋ ءىس- شارالارىن ەنگىزۋمەن بايلانىستى بولۋى مۇمكىن. الدىڭعى بولجامدى راۋندپەن سالىستىرعاندا، سىرتقى ينفلياتسيا يمپورتىنىڭ تاۋەكەلى ارتتى. ەنەرگيا تاسىمالداۋشىلارعا باعانىڭ ءوسۋى جانە جەتكىزۋ تىزبەكتەرىنىڭ ءۇزىلۋى الەمدە ەلەۋلى ينفلياتسيالىق قىسىمعا الىپ كەلەدى. كەيبىر تالداۋشىلار بۇل پروتسەستەردى ءالى دە ۋاقىتشا دەپ ەسەپتەيدى.

ءبىراق ولار نەعۇرلىم ۇزاققا سوزىلىپ، ينفلياتسيانىڭ وسۋىنە الىپ كەلۋى مۇمكىن. ەكىنشىدەن، جوعارى جانە ۇزاق ينفلياتسيالىق قىسىم سالدارىنان دامىعان ەلدەر تاراپىنان اقشا- كرەديت جاعدايلارىنىڭ كۇرت كۇشەيۋ تاۋەكەلى جوعارى بولىپ قالىپ وتىر. بۇل فاكتور دامۋشى ەلدەردەن كاپيتالدىڭ اكەتىلۋىنە جانە ولاردىڭ ۆاليۋتالارىنىڭ السىرەۋىنە اكەپ سوعۋى مۇمكىن. بۇل ينفلياتسيانىڭ بۇدان بىلايعى اۆتوماتتى تۇردە جەدەلدەۋىنە، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندا دا جەڭىلدەۋىنە الىپ كەلەدى.

ۇشىنشىدەن، قازاقستاندا بيداي ءتۇسىمىنىڭ از بولعانى بار جانە جانار- جاعارماي مەن ەلەكتر قۋاتى قۇنىنىڭ كوتەرىلۋى اياسىندا ءوندىرىستىڭ وزىندىك قۇنىنىڭ ىقتيمال وسۋىنە بايلانىستى ۇسىنىس فاكتورلارى تاراپىنان ينفلياتسيانىڭ قارقىن الۋ تاۋەكەلى ساقتالىپ وتىر. ناتيجەسىندە، ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ازىق- تۇلىك ينفلياتسياسىنىڭ جوعارى بولۋى جانە ازىق- تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلار مەن قىزمەتتەر باعاسىنىڭ اسا جوعارى ءوسۋى جاعدايىندا ينفلياتسيالىق كۇتۋلەردىڭ تۇراقتانباۋ تاۋەكەلى ساقتالادى.

- سۇحبات سوڭىندا بازالىق مولشەرلەمەگە قايتا ورالساق. قازىرگى شەشىم اقشا- كرەديت تالاپتارىن كۇشەيتۋدىڭ اياقتالعانىن جانە ۇلتتىق بانكتىڭ ەكونوميكالىق ءوسۋدى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن پروينفلياتسيالىق قىسىمعا قاراماستان مولشەرلەمەنى تومەندەتۋگە كوشەتىنىن بىلدىرە مە؟

- ينفلياتسيالىق قىسىم بۇرىنعىداي جوعارى بولىپ تۇر. سوندىقتان اقشا- كرەديت ساياساتىن كۇشەيتۋ كەزەڭىن توقتاتۋ تۋرالى الدىن الا ايتۋدىڭ ءوزى جەتكىلىكتى. مانداتقا سايكەس ءبىزدىڭ نەگىزگى باعدارىمىز - باعا تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ، ينفلياتسيانى نىسانالى دالىزدە ساقتاۋ. سەبەبى، تۇراقتى تومەن ينفلياتسيا - ەكونوميكانىڭ ورنىقتى دامۋىنىڭ كەپىلى.

قازىرگى جاعدايدا مولشەرلەمەنى تومەندەتە بەرۋ تەرىس سالدارعا اكەلۋى مۇمكىن ەكەنىن بۇرىن دا بىرنەشە رەت ايتىپ وتكەنمىن. بۇل قادامعا بارمايتىنىمىز جانە ونىڭ سەبەپتەرى نارىققا تۇسىنىكتى. نارىقپەن قارىم- قاتىناسىمىز بارىنشا ايقىن، قازىرگى جاعدايلاردا سىرتقى جانە ىشكى فاكتورلارعا قاتىستى قولدانىلعان ءىس- ارەكەتتەر ورىندى.

ەندى فاكتورلارعا توقتالساق. بازالىق مولشەرلەمە جونىندەگى جۋىرداعى شەشىمدەردە بارىنشا مۇقيات باقىلاناتىن فاكتورلاردى اتاپ كورسەتەيىن. بىرىنشىدەن - بۇل كۇتىلەتىن جانە ناقتى ينفلياتسيالىق ۇردىستەر. ۇكىمەتپەن جانە اكىمدىكتەرمەن بىرلەسىپ ىسكە اسىرىلىپ جاتقان ينفلياتسياعا قارسى دەن قويۋ ءىس- شارالار كەشەنى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق- تۇلىك ونىمدەرى باعاسىنىڭ جىلدىق ءوسىمىن باسەڭدەتتى.

بۇل - ازىق- تۇلىك ينفلياتسياسى ءۇشىن وتە قولايلى كەزەڭ. ءبىراق، ءساتتى بولۋىنا قاراماستان ول ۋاقىتشا اسەر ەتەتىن شۇعىل ءىس- شارالار سانالادى. ۇكىمەتتىڭ ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا مونەتارلىق ەمەس ينفلياتسيانى تومەندەتۋ ءۇشىن قۇرىلىمدىق شەشىمدەردى قالاي ىسكە اسىراتىنى ماڭىزدى.

ەكىنشىدەن - سىرتقى سەكتورداعى جاعداي. قازاقستان ءۇشىن نەگىزگى شيكىزات، تاۋار مەن ازىق- تۇلىك نارىقتارىندا كوروناۆيرۋستىڭ جاڭا شتامىنىڭ پايدا بولۋى اياسىندا بەلگىسىزدىك جوعارى بولىپ تۇر. ونىڭ اۋقىمىن جانە الەم ەلدەرىنىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىنا، قازاقستانداعى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايعا جانە ىسكەرلىك بەلسەندىلىككە اسەرىنىڭ ۇزاقتىعىن ءتۇسىنۋ قاجەت. ۇشىنشىدەن - ينفلياتسيالىق كۇتۋلەردىڭ جوعارى دەڭگەيدە ساقتالۋ تاۋەكەلدەرى. ولاردى تۇراقتاندىرۋعا ۇمتىلۋ بازالىق مولشەرلەمەنى ارتتىرۋدىڭ دالەلى بولماق.

ۇلتتىق بانك سىرتقى سەكتورداعى جانە ىشكى نارىقتارداعى جاعدايدى مۇقيات باقىلاپ وتىرادى. نىسانالى باعدارلارعا قول جەتكىزۋدە قاتەر تۋىنداعان جاعدايدا باعا تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى قۇرالدار بار.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

اۆتور: مارلان جيەمباي