ەكى اياعىنان ايىرىلسا دا «اياققا تۇرعان» ايەل: ەڭ باستىسى ساعىڭ سىنباۋ كەرەك
تۇراقتى جۇمىسى، قالىپتى تۇرمىسى بار. ەكىنشى ءسابيىن دە كۇتىپ ءجۇر. ءۇش ايدان كەيىن وتباسىندا تورتەۋ بولماق. بۇل كەزدە ءزۇلفيا ەرقاسىموۆا 23 جاستا. ءبىراق ءبىر-اق كۇندە جايماشۋاق، مامىراجاي ءومىرىنىڭ استاڭ- كەستەڭى شىقتى. قاس قاعىمدا قۇرساعىنداعى بالاسى مەن ەكى اياعىنان ايىرىلدى. جالعان دۇنيەدەن ءتۇڭىلدى... الايدا جاراتقاننىڭ ماڭدايعا جازعان سىناعىنان ساعىن سىندىرماي، ەرىك-جىگەرىن جانىپ، ومىرگە دەگەن قۇلشىنىسىن جانىنداعى ەڭ جاقىندارى - اناسى، جۇبايى مەن ۇلى وياتتى.
مىنە، سودان بەرى ول ارباعا تاڭىلسا دا ايانباي ەڭبەك ەتىپ، ەل قاتارلى عۇمىر كەشۋدە. بۇگىندە ۇلتتىق ناقىشتا كورپە-جاستىق تىگىپ، توي مەن مەرەكەلىك كەشتەردى بەزەندىرۋمەن اينالىسادى. ونىڭ قولىنان شىققان جاساندى گۇلدەرگە تاپسىرىس بەرەتىندەر دە از ەمەس.
«اكەمنەن 16 جاسىمدا ايىرىلدىم»
ءزۇلفيا ەرقاسىموۆا 1965 -جىلى كاتونقاراعاي اۋدانى سولداتوۆا اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. كوپبالالى وتباسىندا وسكەن. - جەتى اعايىندىمىز. ءبىزدىڭ بالالىق شاق قازىرگى تاۋەلسىز ەل ۇرپاقتارىنىڭ كۇنىمەن سالىستىرعاندا مۇلدە باسقانداي ەدى. ول كەزدە زامان دا، ادام دا بولەك.
اۋىل شارۋاشىلىعى كۇيرەپ، اۋىر جۇمىستى ايەلدەر دە بىلەك سىبانا ىستەيتىن ۋاقىتتا بويجەتتىم. اتا- انام ەرتە جاستان ەڭبەككە باۋلىپ، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىككە، بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاماۋعا تاربيەلەدى. اكەمىز مال دارىگەرى، انامىز اسپاز بولدى. 16 جاسىمدا اكەمنەن ايىرىلدىم. تاعدىردىڭ اۋىر سوققىسىنان شاڭىراعىمىز تەڭسەلسە دە، قۇلامادى. انامىز ءبىز ءۇشىن دامىل كورمەي ەڭبەكتەندى. وعان شاما- شارقىمىز جەتكەنشە كومەكتەسۋگە تىرىستىق، - دەيدى ول.
ون جىلدىق ورتا ءبىلىم العان. مەكتەپ قابىرعاسىندا شىنجىر تاباندى تراكتور جۇرگىزۋدىڭ تەورياسى مەن تاجىريبەسىن ۇيرەندى. ءسويتىپ، مەملەكەتتىك ەمتيحانداردى تاپسىرعان سوڭ اتتەستات قانا ەمەس، جۇرگىزۋشى كۋالىگىن دە الدى. تراكتور تىزگىندەپ تەر توكتى - كولحوز ءتوراعاسى جاستاردى تۋعان جەردە قالۋعا، شارۋاشىلىقتى كوتەرۋگە اتسالىسۋعا شاقىرعان-تۇعىن. كوپ ويلانباي اۋىلدا قالىپ، تراكتورشى بولىپ جۇمىسقا تۇردىم. جاڭا ايتقانىمداي، ول زاماندا «بۇل ايەل ىستەيتىن جۇمىس ەمەس» دەگەن تۇسىنىك جوق. وتباسىمىزدى اسىراۋ ءۇشىن اقشا تابۋ قاجەت بولدى، - دەيدى ءزۇلفيا ءداۋىت قىزى.
سول جەردە ەكىنشى سىڭارىن جولىقتىرعان. مەحانيزاتور بولىپ ەڭبەك ەتكەن ءادىلحان ەرقاسىموۆ ەكەۋى 1984 -جىلى شاڭىراق كوتەردى. اراعا ءبىر جىل سالىپ، ۇلدارى تالعات جارىق دۇنيە ەسىگىن اشتى. - قۋانىشىمىزدا شەك بولماي، باقىتتىڭ بازارىن كەشتىك، - دەپ ەسكە الدى كەيىپكەرىمىز. - وسىلايشا، ءبارى ساتىمەن كەلە جاتتى. 1987 -جىلى بۇكىلوداقتىق لەنيندىك كوممۋنيستىك جاستار وداعىنىڭ XVI سەزىنە دەلەگات بولىپ سايلاندىم. سودان كەيىن وداق مۇشەسى بولىپ، كومسومولدىڭ، پارتيا ۇيىمدارىنىڭ سەزدەرىنە، جينالىستارىنا بارىپ ءجۇردىم. ءبىر جىلدان كەيىن بۇكىل ءومىرىمدى كۇرت وزگەرتكەن وقيعا بولدى...
قاس قاعىمدا قارا بۇلت ءۇيىرىلدى
1988 -جىلى 9-ساۋىردە ادەتتەگىدەي جۇمىسقا شىققان. جۇكتىلىكتىڭ التىنشى ايىندا ەدى. نوسەرلەتىپ جاڭبىر جاۋىپ تۇر، اينالا باتپاق. - باسىندا جەمتاراتقىشتا جۇمىس ىستەپ ءجۇردىم. كەيىن تراكتوردى جوندەۋگە كىرىستىم. سول كەزدە قوزعالتقىشتاعى اينالمالى ۆالعا ءىلىنىپ قالدىم... ءبارى قاس قاعىمدا بولدى. جەدەل جاردەم قىزمەتكەرلەرى مەنى ۇلكەن نارىنداعى اۋداندىق اۋرۋحاناعا جەتكىزدى. كوپ قان جوعالتىپپىن. نەمقۇرايلىلىق تانىتقان دارىگەرلەر اياعىمدى بۇراۋمەن (جگۋت) بايلاماي قويىپتى. اۋرۋحاناعا كەلگەن تۋىستارىمنىڭ قان توبى مەنىكىمەن سايكەس كەلىپ، ءتورت حيرۋرگ وتا جاسادى. قولىمدى بىرنەشە جەردەن تىكتى. ءوزىم امان قالعانىممەن ىشتەگى سابيىمنەن ايىرىلدىم... بىرنەشە كۇننەن كەيىن كوزىمدى اشىپ، ەكى اياعىمنىڭ جوق ەكەنىن كوردىم. وبلىستىق اۋرۋحانادا بىرنەشە اي ەمدەلىپ شىققان سوڭ قاتتى كۇيزەلىسكە ءتۇستىم. سول ءبىر قارالى كۇن قايتا-قايتا كوز الدىمدا كولبەڭدەي بەردى. ءبىراق وتباسىم، كۇيەۋىم مەن ۇلىم ءۇشىن ساعىمدى سىندىرماۋعا بەل بايلادىم، - دەيدى ءزۇلفيا ەرقاسىموۆا.
ونىڭ كاسىپكەرلىككە بەت بۇرعانى بەرتىنگى جىلدارى. ال وعان دەيىن تالاي سالادا جۇمىس ىستەپ كورگەن. - ارباعا تاڭىلعاننان كەيىن وزىمە ۇنايتىن سالانى تاڭداۋ وڭايعا سوقپادى. العاشىندا اۋىلداعى كىتاپحانا مەڭگەرۋشىسى بولدىم. وسكەمەن قالاسىندا بۋحالتەرلىك كۋرستان وتكەننەن كەيىن كاتونقاراعاي اۋىلىنداعى اسحاناعا مەڭگەرۋشى بولىپ ورنالاستىم. بوس ۋاقىتىمدا اۋىلدىڭ مادەني شارالارىنا قاتىسىپ، ءان ايتىپ، ساحناداعى قويىلىمدارعا ارنالعان كيىم تىگىپ ءجۇردىم، - دەيدى كەيىپكەرىمىز.
سودان كەيىن يزولون، فواميران سىندى ماتەريالداردان سان الۋان گۇلدەر جاساي باستاعان. كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ جاتتى. 2002 -جىلى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ قولونەر كورمەسى ۇيىمداستىرىلعاندا جاساعان ويىنشىقتارى كەلۋشىلەر نازارىنا ۇسىنىلدى. وسىلايشا، قولونەرگە يكەمى بار ەكەنىن ءتۇسىنىپ، وسىدان نەگە تابىس تاپپاسقا دەگەن شەشىمگە كەلدى.
«نەمەرە يىسكەۋ نەسىبەمە بۇيىرىپتى...»
ءىسىڭ العا باسۋ ءۇشىن البەتتە العاشقى كاپيتال كەرەك. سول ءۇشىن ش ق و كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا «باستاۋ بيزنەس» جوباسى اياسىندا كاسىپكەرلىك نەگىزدەرى بويىنشا ءبىلىم الىپ، ءوز بيزنەس جوسپارىن ويداعىداي قورعاپ شىققان. ءسويتىپ، جارتى ميلليون تەڭگە قايتارىمسىز گرانت الىپ، ۇلتتىق ناقىشتا كورپە- جاستىق تىگىپ، توي مەن مەرەكەلىك كەشتەردى بەزەندىرۋمەن اينالىسا باستادى.
- جاساندى گۇلدەرىمە دە قىزىعۋشىلىق تانىتاتىندار از ەمەس. قولىمنان شىققان ءتۇرلى بۇيىمدارىم تالاي مەكتەپ پەن مادەنيەت ۇيلەرىندە تۇر. تەك شىعىس قازاقستاننان عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ باسقا قالالارىنان دا تاپسىرىس بەرەتىندەر بار، - دەيدى ءزۇلفيا ءداۋىت قىزى.
الايدا كۇللى الەمگە كەسەل بولعان كوروناۆيرۋس ىندەتىنە بايلانىستى كارانتين جاريالانعان سوڭ تاپسىرىس كۇرت ازايعان. توي-تومالاق، مەرەكەلىك شارالار وتكىزىلمەي كەتتى. ءبىراق الداعى ۋاقىتتا قاۋىپتى دەرتتىڭ بەتى قايتقان سوڭ ءبارى وڭالار دەگەن ۇمىتتە.
- بالدان ءتاتتى نەمەلەردىڭ قىزىعىن كورۋ ماڭدايىما بۇيىرعان ەكەن، - دەيدى تاعدىردىڭ تالقىسىنا توتەپ بەرگەن قايسار ايەل. - 4 نەمەرەم بار. سولاردىڭ ەركە قىلىقتارىن تاماشالاۋ جانعا قۋانىش، كوڭىلگە شاتتىق سىيلايدى. 84 جاستاعى انام دا ۇلىمنىڭ قولىندا تۇرادى. بىرەۋدەن كەم، بىرەۋدەن ىلگەرى دەگەندەي، ەل كورگەندى بىرگە كورىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. وسىعان مىڭ دا ءبىر شۇكىر!
اۆتور: تالعاتجان مۇحامەتبەك ۇلى