استانادا ءابۋ ناسىر ءال-فارابيگە ەسكەرتكىش قويىلدى - فوتو

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ەلوردادا ءابۋ ناسىر ءال-فارابي اتىنداعى وقۋشىلار سارايىنىڭ الدىندا ءابۋ ناسىر ءال-فارابيگە ەسكەرتكىش ورناتىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

عۇلاما ءمۇسىنى قولا مەن گرانيتتەن جاسالعان، ونىڭ بيىكتىگى - 9,5 مەتر. اۆتورلىق توپ قۇرامىندا مۇسىنشىلەر - ا. بۇركىتبايەۆ، د. سارباسوۆ، ق. بەگۋليەۆ، ا. توقبايەۆ جانە د. ۇسەنبايەۆ بار.

ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى قىرىمبەك كوشەربايەۆ ارنايى قاتىستى.

«قۇرمەتتى زيالى قاۋىم! ۇلى ويشىل عۇلاما، اريستوتەلدەن كەيىنگى عالامداعى ەكىنشى ۇستاز اتانعان ءال-فارابي - ءبىزدىڭ عانا ەمەس، تۇتاس ادامزاتتىڭ باعىنا بىتكەن تۇلعا. عىلىمنىڭ سان سالاسىن جەتىك مەڭگەرگەن فيلوسوف مەتافيزيكا، ەپيستەمولوگيا، ەستەتولوگيا، ەتيكا، فيزيكا، استرولوگيا، پسيحولوگيا مەن مۋزىكا سالالارىنىڭ تەوريالىق نەگىزىن قالاعان ەنتسيكلوپەدياشى عالىم. ونىڭ جازعان ەڭبەكتەرى 10-عاسىردان بۇگىنگە دەيىن ماڭىزدىلىعىن جويعان جوق. ءال- فارابي ورتاعاسىرلىق اعارتۋ كەزەڭىندەگى شىعىس پەن باتىستاعى اقىل- وي الىپتارىنىڭ ءبىرى ءارى ەڭبەكتەرى بۇكىل الەمگە تاراعان ويشىل»، - دەدى مەملەكەتتىك حاتشى ەسكەرتكىشتىڭ سالتاناتتى اشىلۋىندا.

ونىڭ ايتۋىنشا، ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى ءوزىنىڭ «ۇلى دالانىڭ 7 قىرى» ايگىلى عۇلاما عالىمنىڭ تۇلعاسى مەن مۇراسىنا لايىقتى باعا بەرگەن. ال مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جارلىعىمەن وتكەن 2020 -جىلى - ءال-فارابيدىڭ 1150 جىلدىق مەرەيتويى كەڭ كولەمدە اتالىپ ءوتتى.

«اتاقتى جازۋشى فرەدەريك ستارر «ۇمىتىلعان ۇلىلىق» كىتابىندا ءال-فارابيدىڭ قىزىعۋشىلىق اياسى كەڭ بولعانىن، سول ارقىلى عىلىمداردى تولىعىمەن جىكتەپ، ءاربىرىنىڭ شەكاراسىن سىزىپ، ءبىلىمنىڭ بارلىق سالاسى ءۇشىن مىقتى نەگىز جاساعان يسلامداعى ءبىرىنشى تۇلعا دەپ اتاعان. سونداي-اق، كورنەكتى عالىم يبن حالليكان دا عىلىمدا ەشكىم بۇل كىسىنىڭ دارەجەسىنە دەيىن كوتەرىلگەن ەمەس دەپ جازعان ەكەن. وسى رەتتە ءال- فارابي اتامىزدى تۋعان توپىراعىمەن قايتا قاۋىشتىرىپ، تۋعان ەل ۇلەسىندە قالۋعا زور ەڭبەك سىڭىرگەن قازاق عالىمى اقجان ءال-ماشانيدى دە ەسكە الۋىمىز ورىندى دەپ ەسەپتەيمىن. بابا ەڭبەكتەرىن الەمنىڭ بارلىق مۇراعاتتارى مەن كىتاپحانالارىنان ىزدەستىرىپ، 1971 -جىلى ماسكەۋدە وتكەن يۋنەسكو-نىڭ ونىنشى كونگرەسىندە ءال-ماشاني باستاعان عالىمدار قازاق دالاسىندا دۇنيەگە كەلگەنىن دالەلدەپ شىقتى»، - دەيدى ق. كوشەربايەۆ.

سونداي-اق، مەملەكەتتىك حاتشى ءال-فارابيدىڭ ساياسي- الەۋمەتتىك تراكتاتتارىندا جازىلعان باقىتتى، قايىرىمدى جانە مەيىرىمدى ادامدار سيپاتتاماسى حاكىم ابايدىڭ «تولىق ادام» كونسەپتسياسىمەن ۇندەس ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

«اقىل- وي مەن ءبىلىم - ادامزاتتىڭ ەڭ جوعارى ىزگىلىگى. ءبىلىمسىز ادامگەرشىلىك مولايمايدى، عىلىم مەن تاربيە ۇشتاسقاندا رۋحاني ساۋاتتىلىققا عانا جول اشىلادى» دەپ جازادى ءال-فارابي. ابايداعى «تولىق ادام» دا - رۋحاني جەتىلگەن، كەمەلىنە كەلگەن ادام.

«ادامزات بالاسى وسى ۋاقىتقا دەيىن ءتۇرلى كەزەڭدى باستان كەشىرۋدە. اعارتۋ ءىسى، ءبىلىم مەن عىلىم دامۋى شارىقتاپ بارىپ، قايتا قۇلدىراۋعا كەتكەن كەزەڭدەر دە بولدى. قازىر ءبىز جاڭا عاسىر باسىندا جاڭا شاقىرۋلار الدىندا تۇرمىز. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جاستارى جاڭا كوزقاراستاعى ويى وزىق، ساناسى تەرەڭ، ازات رۋحتى بولۋى كەرەك. قادىرمەندى قاۋىم! بۇگىندە تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسىندا بابا مۇراسىن جاڭعىرتىپ، ەسىمىن ۇرپاق ساناسىندا ماڭگى قالدىرۋدا ءبىراز جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر. ۇلى فيلوسوف اتىنداعى ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەت، وقۋ ورىندارى، ەسكەرتكىشتەر مەن كوشەلەر بار. عىلىمي- تەحنيكا سالاسىنداعى ەڭ جوعارى ماراپات - ءال-فارابي اتىنداعى مەملەكەت سىيلىعى تاعايىندالدى. ەندى بۇگىن ءبىز سىزدەرمەن بىرگە ەلىمىزدىڭ رۋحاني ومىرىندەگى، تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىنداعى ماڭىزدى وقيعالاردىڭ ءبىرى - ۇلى ويشىل، ۇستاز، عالىم ءابۋ ناسىر ءال-فارابيگە ارنالعان ەلورداداعى ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىندا تۇرمىز. بۇل ۇلتىنىڭ ۇلى ۇلىنا كورسەتكەن قۇرمەتىنىڭ ءبىر پاراسى. جوبانى جۇزەگە اسىرعان نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمدىگىنە جانە ايدوس بۇركىتبايەۆ باستاعان اۆتورلار مەن مۇسىنشىلەرگە العىس بىلدىرەمىز. بۇل ەسكەرتكىش عۇلاما اتىن يەلەنگەن وقۋشىلار سارايىنا كەلەتىن جاس جەتكىنشەكتەردىڭ جۇرەگىندە ساۋلە جاعىپ، وي-ساناسىن وياتاتىن زەردەگە اينالسىن دەپ تىلەك ايتامىز»، - دەدى قىرىمبەك كوشەربايەۆ.

اۆتور: ايجان سەرىكجان قىزى