ەلىمىزدە ەر مۇعالىم تاپشى
اسىرەسە ەر ءمۇعالىم تاپشى. ماسەلەن، وتاندىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى 360 مىڭ وقىتۋشىنىڭ نەبارى 70 مىڭى - ەرلەر. ەل مەكتەپتەرىندە ۆاكانتتىق ساعاتتار جوق ەمەس، بار. ءبىراق ول جەكەلەگەن پاندەر بويىنشا 16 ساعاتتىق جۇكتەمەگە جەتپەيتىن ستاۆكاعا جاتادى. تيىسىنشە تولىق ەمەس ساعاتتى الۋعا كوبى اسىقپايدى. اي سايىنعى جالاقىسىنىڭ كولەمى كوپ بولماۋى سەبەبىنەن سىرتتان كەلەتىن جاس مۇعالىمدەر دە اسا قىزىعا قويمايدى. ارتىنشا بوس ساعاتتار شتاتتا جۇرگەن كانىگى ماماندارعا قوسىمشا جۇمىس رەتىندە تاپسىرىلادى.
ساپۋرا تولەكوۆا، ق ر ب ع م كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى:
- مەكتەپتەر 1 ستاۆكاعا جەتپەگەن ۋاقىتتا ونىڭ ورنىنا تۇراقتى ءبىر ادامدى الا المايدى. نەمەسە مۇعالىم ءوزى كەلىسپەيدى، ونداي از جۇكتەمەگە. سوندىقتان بۇل جەردە مامان جەتىسپەۋشىلىگى ەمەس، بۇل جەردە ۆاكانتتىق ساعاتتاردىڭ بولۋى دەپ قاراستىرۋ كەرەك. ويتكەنى ۆاكانتتىق ساعاتتار دەگەننىڭ ءوزى سول مەكتەپتە جۇمىس ىستەپ جاتقان پەداگوگقا نەگىزگى جۇكتەمەسىنە قوسىمشا قوسىلىپ بەرە الادى. مامانداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى قالادا ەمەس، اۋىلدا بايقالاتىنى راس. اسىرەسە، ماتەماتيكا، فيزيكا، ورىس ءتىلى جانە ادەبيەتى پاندەرىنىڭ مۇعالىمدەرى از نەمەسە ءجيى اۋىسىپ وتىرادى.
ساپۋرا تولەكوۆا، ق ر ب ع م كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى:
- اۋىل مەكتەپتەرىندە پەداگوگ كادرلاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى بۇل تەك قانا ءبىر باعىتتاعى فاكتور دەپ قاراۋعا بولمايدى. بۇل جەردە اۋىلدىڭ ينفراسترۋكتۋراسى دا اسەر ەتەدى. سوندىقتان كوپتەگەن اۋىلدارداعى شاعىن جيناقتى مەكتەپتەر بۇل ورتالىقتاندىرىلعان رەسۋرستىق ورتالىقتار ارقىلى ماسەلەسىن شەشىپ وتىر. رەسۋرستىق ورتالىقتىڭ ماماندارى جاقىن ايماقتاعى شاعىن جيناقتى مەكتەپتەردەگى نەگىزگى پاندەردى وقىتادى. اۋىلعا مۇعالىمدەردى تارتۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كەزەكتە جاس مامانداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاساپ، تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن شەشىپ بەرۋ كەرەك.
ارينە بۇل تەك مينيسترلىك شەڭبەرىندە ەمەس، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار تاراپىنان دا قولعا الىنۋى ءتيىس. 12 جىل بۇرىن جۇمىس ىستەي باستاعان «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسىنىڭ قازىرگى قارقىنى قانداي؟
كوپجان بوزشاعۇلوۆ، ق ر ۇ ە م وڭىرلىك دامۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس ساراپشىسى:
- قايتىپ كەلۋشىلەر كوپ ەمەس. كوتەرمە جاردەماقى الادى، ودان كەيىن بيۋدجەتتىك نەسيە الادى. ماماندار بارعاننان كەيىن جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر بارعان جاس ماماندى ۇيمەن قامتىپ، بارلىق جاعدايىن جاسايتىن بولسا، مامان ۇنايتىن بولسا، مامان كەلمەيدى. ال تۇرعىن ۇيلەرى ۋاقتىلى بەرىلمەي قالىپ، پاتەر جالداپ تۇرسا نەمەسە ايلىقتارى تولەنبەي قالسا مامان ويلانادى عوي. وسى جىلى 6 مىڭنان استام جاس كادرعا جالپى سوماسى 1 ميلليارد 700 ميلليون تەڭگەگە تەڭ كوتەرمە جاردەماقى بەرىلدى.
كوپجان بوزشاعۇلوۆ، ق ر ۇ ە م وڭىرلىك دامۋ دەپارتامەنتىنىڭ باس ساراپشىسى:
- مامانداردى اۋىلعا تارتۋ كەرەك. سەبەبى جاستاردىڭ ءبارى اۋىلعا ەمەس، قالاعا ۇمتىلىپ جاتىر عوي. وزدەرىڭىز دە قالادا ءجۇرسىز عوي. جاس ماماندار اۋىلعا كوپتەپ كوشسە، سوندا قالسا جەرگىلىكتى الەۋمەتتىك ءھام دەموگرافيالىق جاعداي جاقسارۋى مۇمكىن. ءبىراق باسەكەلەستىك ارتادى. سالدارىنان قالاداعىداي جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى ءوسۋى ىقتيمال. ەڭبەك نارىعىنا سالماق تۇسەدى دەيدى الەۋمەتتانۋشى سەرىك بەيسەنباي.
سەرىك بەيسەنباي، الەۋمەتتانۋشى:
- ايماققا بايلانىستى ەرەكشەلىكتى ەسكەرۋ كەرەك. ءبىر ايماق ءۇشىن حالىق سانىنىڭ وسكەنى ول ەڭبەك نارىعىنا سالماق ءتۇسىرۋى مۇمكىن. كەيبىر ايماقتا كەرىسىنشە. سوسىن جاڭاعى اۋىلدان قالاعا كوشۋدى بىرەسە جاقسى دەيمىز دە، كەيدە كەرىسىنشە قالادان اۋىلعا كوشىرۋ كەرەك دەگەن سياقتى قاراما- قايشى ريتوريكا بار. بۇل دا بىزدەگى ءبىر جۇيەلەندىرىلگەن نەگىزدەلگەن ساياساتتىڭ جوقتىعىن كورسەتەدى. اۋىلعا تارتىلعان ماماندىقتاردىڭ كوش باسىندا مۇعالىم تۇر - 54 مىڭنان استام كادر. ەكىنشى ورىندا مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى 16 مىڭ 500 ادام. بۇل سالادا ءالى 4 مىڭعا جۋىق كادر جەتىسپەيدى. جالپى «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسى بويىنشا بيىل 3 مىڭ 200 مامانعا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ ءۇشىن 13 ميلليارد 500 ميلليون تگ كولەمىندە بيۋدجەتتىك نەسيە بەرىلگەن.
ميرلان التىنبەك، ارمان اقشابايەۆ