قازاق حالقىنىڭ اڭشىلىققا قولدانعان قۇرالدارى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - قازاق حالقىنىڭ تىرشىلىگىنە تىرەك، ومىرىنە وزەك بولعان اڭشىلىق پەن ساياتشىلىقتىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە.

حالىق ءتىلىنىڭ دامۋىنا سول حالىقتىڭ كاسىبى مەن شارۋاشىلىعىنىڭ اسەرى مول. اڭشىلىققا قاجەتتىلىكتەن، ءوزىن اس-تاعاممەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اتتانسا، ساياتشىلىققا اسكەري دايىندىق پەن ونەر قالىپتاستىرۋ جولىندا بارعان.

اڭشىلىق پەن ساياتشىلىق حالىق تۇرمىس- تىرشىلىگى مەن سالت-داستۇرىنە ەتەنە ەنگەنى سونشا - قاسيەتتى جەتى قازىنانىڭ ءوزى اڭشىلىق ونەرگە قۇرىلعانىن بايقايمىز.

جۇيرىك ات - ادامنىڭ قاناتى،

قىران بۇركىت - جىگىتتىڭ قۋاتى،

قۇماي تازى - بەرىك سەنىمى،

بەرەن مىلتىق - قاھارلى وت،

وتكىر كەزدىك - سۇسى،

اۋ-جىلىم - ءادىس-ايلاسى،

قانداۋىز قاقپان - سەرتى.

وسىندا ءسوز ەتىلىپ وتىرعان جۇيرىك ات، قىران بۇركىت، قۇماي تازى، بەرەن مىلتىق، وتكىر كەزدىك، اۋ-جىلىم، قانداۋىز قاقپان كەڭ دالا توسىندە اڭشىلىق پەن ساياتشىلىق قۇرعان حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى قولدانىپ كەلە جاتقان تۇرمىستىق قۇرال اتاۋلارى.

قازىرگى قازاق ءتىلىنىڭ سوزدىك قورىنان اڭشىلىق پەن ساياتشىلىققا قولدانىلاتىن قۇرال اتاۋلارىنىڭ سان جاعىنان مول ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. كوشپەلى تىرشىلىكپەن ءومىر سۇرگەن حالقىمىزدىڭ ساياتشىلىقتى ءداستۇرى كۇنكورىستىڭ وزەكتى ءبىر سالاسى، كەيىن اسكەري جاتتىعۋدىڭ، شىنىعۋدىڭ ۇلگىسى بولعان. وركەنيەتكە قول جەتكىزگەن بۇگىنگى تاڭدا، دالا توسىندە اتا-بابامىز سارا جولىن سالىپ كەتكەن بۇل ءداستۇر كۇنى بۇگىنگە دەيىن ۇمىت بولعان جوق.

اڭشىلىق پەن ساياتشىلىققا قاتىستى قۇرال-جابدىقتاردىڭ سانى 60 قا جەتەرلىك. ولاردىڭ كەيبىرى قازىر قولدانىستان قالدى. حالقىمىزدىڭ اڭشىلىققا قولدانعان قۇرال-جابدىقتاردى جاسالۋ ەرەكشەلىگى مەن قولدانۋ اياسىنا قاراي ءتورت توپقا ءبولىپ قاراستىرۋعا بولادى:

1. ۇرىپ-سوعۋ، اتۋ قۇرالدارى: مىلتىق، ساداق، شوقپار، سويىل، قامشى، قانجار، اتقى، ساقپان، ايبالتا، قاتىر، سارجا، سەمسەر، سەمبە، تاياق، سۇڭگىت. ب.

2. جۇننەن، ماتادان، قىلدان جاسالاتىندار: ارقان، ارقامشى، تور، اۋ، ءسۇزۋجىپ، شىجىم، قۇسباۋ، باۋ (بالاق باۋ، اياق باۋ، شىجىم باۋ، ىرگە باۋ/ باۋ/ جەلى باۋ) ت. ب.

3. اڭ-قۇستاردى ۇركىتۋ ءۇشىن قولدانىلاتىندار: دابىل، ساقپان، شىڭ، داۋىلپاز، دۋدىعا، قوڭىراۋ، ت. ب.

4. ارنايى جاسالاتىن قۇرال-سايماندار: قاقپان، تۇتىك، بۇركىت قۇنداق، بيالاي، تۇزاق، بۇركىت بالداق/قولدىق، اياققاپ، ىرعاق، جەزتۇياق/مىستۇياق، جەم قالتا، جەمساۋىت، تۇعىر/قۇساعاش، توماعا، قۇسقودا، شىرعا، شاڭگەك، قانجىعا، قىرانۇيى/تالۇيشىك/قۇسحانا، يىققاپ، تاڭداي اعاش ت. ب.

حالقىمىزعا اڭشىلىققا پايدالانعان قۇرال-جابدىقتاردىڭ كەيبىرىنە توقتالا كەتەيىك.

ساداق - اڭدى اتىپ الۋعا ارنالعان جاۋىنگەرلىك قۇرال. اعاشتان ءيىپ جاسالاتىن ەرتەدەگى اتىس قۇرالى.

پىشاق - كەسۋگە، تىلۋگە، تۋراۋعا، مال سويۋعا ارنالعان ءجۇزى وتكىر، ۇشكىر، سابى بار قۇرال. كۇندەلىكتى ومىردە ءجيى قولدانىلاتىن پىشاقتىڭ ءتۇرى كوپ: سەمسەر، سەلەبە، قانجار، اقيناق، قۇجانتى، كەزدىك، بۇيدا پىشاق، وت پىشاق، باكى، ۇستارا، قانداۋىر.

ارقان - مال، اڭ بايلاۋعا، جۇكتى تۇيۋگە ارنالعان جۇننەن نە قىلدان جاسالعان ۇزىن ءارى جۋان، ءجىپ تۇرىندەگى شارۋاشىلىق قۇرال.

شىجىم - ارقانعا ۇقساس، ءبىراق جىڭىشكە ەتىپ ەسىلگەن مىقتى ءجىپ.

داۋىلپاز - اڭدى، جانۋاردى، قۇستى ۇركىتۋگە ارنالعان ساز اسپابى.

قاقپان - اڭ اۋلاۋ ءۇشىن تەمىردەن جاسالعان، شاپپالى قۇرال. قاقپاننىڭ ءتورت ءتۇرى بار. ولار - ورقاقپان، قۇمقاقپان، تاسقاقپان، تەمىرقاقپان.

قۇسقاقپان - قۇسبەگىلەر ءتۇز تاعىسىن ۇستاۋ ءۇشىن قولداناتىن قاقپان ءتۇرى. بۇركىتكە ارنالعان قاقپان دا تۇلكى، قارساق، قويانعا قۇرىلاتىن قاقپان سياقتى ءبىر سەرىپپەلى كىشىلەۋ بولادى.

تاسقاقپان - ۇساق جانۋارلارعا ارنالعان جەردى قازىپ بىتەۋ ۇيشىك رەتىندە قالايتىن قاقپاننىڭ ءتۇرى.

قۇمقاقپان - تۇلكى، قارساق اۋلاعاندا اڭ ىنىندە بولعاندا قار ارالاس قۇمدى ىنگە نىعىزداپ، اۋزىن ۇلكەن جالپاق تاسپەن باستىرىپ قويىپ اۋلاۋدا قولدانىلاتىن قاقپان ءتۇرى.

تۇزاق - ءارتۇرلى قۇستاردى ۇستاۋ ءۇشىن قىلدان ەسىپ جاسالاتىن اڭشىلىق قۇرال. تۇزاقتىڭ دا تۇرلەرى جەتەدى. جەمتۇزاقاەن ءتۇيىر ەتتى ءتىزىپ بۇركىتكە جۇتقىزىپ ۇستايدى، قىلتۇزاق بودەنە سىندى قۇستاردى ۇستاۋ ءۇشىن اتتىڭ قىلىنان، جالىنان، كەكىلى قۇيرىعىنان جاسالادى. سونداي-اق، سۋىر ۇستاۋعا ارنالعان سىمتۇزاق، ودان بولەك جۇتپا تۇزاق، قاقپان تۇزاق، شاپپا تۇزاق، بوساعا تۇزاق، مويىن تۇزاق، جەلىلى تۇزاق سىندى تۇزاق تۇرلەرى دە بار.

بيالاي - قولعا تيەتىن قولعاپ. بۇركىتشىلەر وڭ قولعان كيەدى. ونى جۇمساق تەرىدەن جاسايدى. ىشىنە جۇقا كيىزدەن نە ماقتا ءجۇن قابىلعان ماتادان استار سالادى.

massaget.kz